معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > امامت > امامان معصوم > امام موسی کاظم (عليه السلام) > دعاها ‌ وصايای امام کاظم (عليه السلام) > وقف اموال برای فرزندان

بسم الله الرحمن الرحيم ، صدقات موسی بن جعفر جنين است: زمينش در فلان مکان، که مشخصات و حدود آن چنين و چنان است، تمامی آن زمين، نخل های آن، قسمت هايی که ساختمانی در آن نيست، آب موجود در آن، گوشه و کنار آن، حق و نوبت آب آن و هر حق ديگری که در بلندی ها و بيشه آن می باشد و نيز تمام امکانات و سرويس موجود در آن (مثل آشپزخانه، آبريزگاه، حمام، راه و غيره) و نيز قسمت روباز و مسيل آن، قسمت آباد و قسمت لم يزرع آن، همگی اين ها را موسی بن جعفر به فرزندان بلافصل خود ـ چه زن، چه مرد ـ صدقه و وقف نمود. سرپرست اين زمين، منافع آن را بعد از مخارج لازمه برای آبادانی و حفظ آن و نيز به استثنای منافع سی اصل درخت که بين فقرای اهل روستا تقسيم می شود، بقيه را بين اولاد موسی بن جعفر تقسيم می کند به گونه ای که هر پسر دو برابر دختر سهم ببرد. هر يک از دختران موسی بن جعفر که ازدواج کرده، سهمش از اين وقف قطع گردد تا زمانی که شوهرش را (به مرگ يا طلاق) از دست بدهد که در اين صورت سهم او مانند دخترانی است که هنوز ازدواج نکرده اند، هر کدام از فرزندان موسی که فوت کنند اگر فرزندی داشتند فرزندانشان سهم پدر خود را به ارث می برند، پسر دو برابر دختر، همان طور که موسی بين فرزندان بلافصل خود شرط کرده است و هر يک که فوت کردند و فرزندی نداشتند سهم او به سهم بقيه اضافه شود. نوه های دختری در اين وقف سهمی ندارند مگر اينکه پدرانشان از فرزندان من باشند و تا وقتی که يکی از فرزندان باقی باشد کسی در اين وقف سهمی نداد. اگر همگی آنان از بين رفتند و کسی باقی نماند، اين مال بر خواهران و برادران تنی وقف است. مادامی که کسی از آنان باقی باشد. به همان روشی که بر اولاد و نسل خودم شرط کردم. اگر خواهر و برادران تنی از بين رفتند و منقرض شدند، اين مال وقف خواهد بود بر خواهران و برادران پدری و نسل آنان، مادامی که کسی از ايشان باقی باشد. و اگر از ايشان هم کسی باقی نماند، اين مال، وقف است بر خويشان و نزديکان، تا زمانی که ديگر کسی روی زمين زنده نباشد ( يعنی تا قيامت )، موسی بن جعفر در حال صحت و سلامت اين مال را بی هيچ شک و شبهه ای به حق و به طور قطعی و برای طلب مرضات خدا و نعيم اخروی وقف نمود و هيچ بازگشتی در آن نيست. و برای هيچ مومنی که ايمان به خدا و روز قيامت دارد جايز نيست که آن را بفروشد يا بخرد يا ببخشد يا به کسی بدهد و يا موارد مشخص شده آن را تغيير دهد، تا زمانی که انسان و هر چه در روی زمين است عمرش تمام شود و خداوند وارث آن گردد. اختيار اين وقف به دست علی و ابراهيم است. اگر يکی از اين دو فوت کرد، قاسم به جای او خواهد بود. اگر يکی از آنان فوت کرد، اسماعيل جای او خواهد بود، اگر از بين اين دو، يکی فوت کرد، عباس به جای او باشد، و اگر يکی از اين دو فوت کرد، فرزند بزرگتر از بقيه به جای او بيايد و اگر فقط يک نفر از نسل من باقی باشد او سرپرستی اين وقف را به عهده گيرد. راوی می گويد: امام رضا عليه السلام فرمودند: پدرم، اسماعيل را که از عباس کوچک تر بود بر عباس مقدم داشتند.

عبدالرحمن بن حجاج می گويد: «امام کاظم عليه السلام وصيت نامه اميرالمومنين عليه السلام را برايم فرستادند و نيز صدقه پدرشان (حضرت صادق عليه السلام) را همراه ابواسماعيل مصادف (غلام امام عليه السلام) فرستاده، و وقف نامه پدرشان و وقف نامه خد را ذکر کردند: بسم الله الرحمن الرحيم ، صدقات موسی بن جعفر جنين است: زمينش در فلان مکان، که مشخصات و حدود آن چنين و چنان است، تمامی آن زمين، نخل های آن، قسمت هايی که ساختمانی در آن نيست، آب موجود در آن، گوشه و کنار آن، حق و نوبت آب آن و هر حق ديگری که در بلندی ها و بيشه آن می باشد و نيز تمام امکانات و سرويس موجود در آن (مثل آشپزخانه، آبريزگاه، حمام، راه و غيره) و نيز قسمت روباز و مسيل آن، قسمت آباد و قسمت لم يزرع آن، همگی اين ها را موسی بن جعفر به فرزندان بلافصل خود ـ چه زن، چه مرد ـ صدقه و وقف نمود. سرپرست اين زمين، منافع آن را بعد از مخارج لازمه برای آبادانی و حفظ آن و نيز به استثنای منافع سی اصل درخت که بين فقرای اهل روستا تقسيم می شود، بقيه را بين اولاد موسی بن جعفر تقسيم می کند به گونه ای که هر پسر دو برابر دختر سهم ببرد. هر يک از دختران موسی بن جعفر که ازدواج کرده، سهمش از اين وقف قطع گردد تا زمانی که شوهرش را (به مرگ يا طلاق) از دست بدهد که در اين صورت سهم او مانند دخترانی است که هنوز ازدواج نکرده اند، هر کدام از فرزندان موسی که فوت کنند اگر فرزندی داشتند فرزندانشان سهم پدر خود را به ارث می برند، پسر دو برابر دختر، همان طور که موسی بين فرزندان بلافصل خود شرط کرده است و هر يک که فوت کردند و فرزندی نداشتند سهم او به سهم بقيه اضافه شود. نوه های دختری در اين وقف سهمی ندارند مگر اينکه پدرانشان از فرزندان من باشند و تا وقتی که يکی از فرزندان باقی باشد کسی در اين وقف سهمی نداد. اگر همگی آنان از بين رفتند و کسی باقی نماند، اين مال بر خواهران و برادران تنی وقف است. مادامی که کسی از آنان باقی باشد. به همان روشی که بر اولاد و نسل خودم شرط کردم. اگر خواهر و برادران تنی از بين رفتند و منقرض شدند، اين مال وقف خواهد بود بر خواهران و برادران پدری و نسل آنان، مادامی که کسی از ايشان باقی باشد. و اگر از ايشان هم کسی باقی نماند، اين مال، وقف است بر خويشان و نزديکان، تا زمانی که ديگر کسی روی زمين زنده نباشد ( يعنی تا قيامت )، موسی بن جعفر در حال صحت و سلامت اين مال را بی هيچ شک و شبهه ای به حق و به طور قطعی و برای طلب مرضات خدا و نعيم اخروی وقف نمود و هيچ بازگشتی در آن نيست. و برای هيچ مومنی که ايمان به خدا و روز قيامت دارد جايز نيست که آن را بفروشد يا بخرد يا ببخشد يا به کسی بدهد و يا موارد مشخص شده آن را تغيير دهد، تا زمانی که انسان و هر چه در روی زمين است عمرش تمام شود و خداوند وارث آن گردد. اختيار اين وقف به دست علی و ابراهيم است. اگر يکی از اين دو فوت کرد، قاسم به جای او خواهد بود. اگر يکی از آنان فوت کرد، اسماعيل جای او خواهد بود، اگر از بين اين دو، يکی فوت کرد، عباس به جای او باشد، و اگر يکی از اين دو فوت کرد، فرزند بزرگتر از بقيه به جای او بيايد و اگر فقط يک نفر از نسل من باقی باشد او سرپرستی اين وقف را به عهده گيرد. راوی می گويد: امام رضا عليه السلام فرمودند: پدرم، اسماعيل را که از عباس کوچک تر بود بر عباس مقدم داشتند.

حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الصُّهْبَانِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ‏ بَعَثَ إِلَیَّ أَبُو الْحَسَنِ ع بِوَصِیَّةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ بَعَثَ إِلَیَّ بِصَدَقَةِ أَبِيهِ مَعَ أَبِی إِسْمَاعِيلَ مُصَادِفٍ وَ ذَکَرَ صَدَقَةَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع وَ صَدَقَةَ نَفْسِهِ‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏ هَذَا مَا تَصَدَّقَ بِهِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ تَصَدَّقَ بِأَرْضِهِ مَکَانَ کَذَا وَ کَذَا وَ حُدُودُ الْأَرْضِ کَذَا وَ کَذَا کُلِّهَا وَ نَخْلِهَا وَ أَرْضِهَا وَ بَیَاضِهَا وَ مَائِهَا وَ أَرْجَائِهَا وَ حُقُوقِهَا وَ شِرْبِهَا مِنَ الْمَاءِ وَ کُلِّ حَقٍّ هُوَ لَهَا فِی مَرْفَعٍ أَوْ مَظْهَرٍ أَوْ غَیْضٍ أَوْ مِرْفَقٍ أَوْ سَاحَةٍ أَوْ مَسِيلٍ أَوْ عَامِرٍ أَوْ غَامِرٍ تَصَدَّقَ بِجَمِيعِ حَقِّهِ مِنْ ذَلِکَ عَلَی وُلْدِهِ مِنْ صُلْبِهِ لِلرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ یَقْسِمُ وَالِيهَا مَا أَخْرَجَ اللَّهُ تَعَالَی مِنْ غَلَّتِهَا بَعْدَ الَّذِی یَکْفِيهَا فِی عِمَارَتِهَا وَ مَرَافِقِهَا وَ بَعْدَ ثَلَاثِينَ غَدَقاً یَقْسِمُ فِی مَسَاکِينِ أَهْلِ الْقَرْیَةِ بَیْنَ وُلْدِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْنِ‏ فَإِنْ تَزَوَّجَتِ امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ فَلَا حَقَّ لَهَا فِی هَذِهِ الصَّدَقَةِ حَتَّی تَرْجِعَ إِلَیْهَا بِغَیْرِ زَوْجٍ فَإِنْ رَجَعَتْ کَانَ لَهَا مِثْلُ حَظِّ الَّتِی لَمْ تَتَزَوَّجْ قَطُّ مِنْ بَنَاتِ مُوسَی وَ مَنْ تُوُفِّیَ مِنْ وُلْدِ مُوسَی وَ لَهُ وَلَدٌ فَوَلَدُهُ عَلَی سَهْمِ أَبِيهِمْ‏ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْنِ‏ عَلَی مِثْلِ مَا شَرَطَ مُوسَی بَیْنَ وُلْدِهِ مِنْ صُلْبِهِ وَ مَنْ تُوُفِّیَ مِنْ وُلْدِ مُوسَی وَ لَمْ یَتْرُکْ وَلَداً رُدَّ حَقُّهُ عَلَی أَهْلِ الصَّدَقَةِ وَ لَیْسَ لِوُلْدِ بَنَاتِی فِی صَدَقَتِی هَذِهِ حَقٌّ إِلَّا أَنْ یَکُونَ آبَاؤُهُمْ مِنْ وُلْدِی وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ فِی صَدَقَتِی حَقٌّ مَعَ وُلْدِی وَ وُلْدِ وُلْدِی وَ أَعْقَابِهِمْ مَا بَقِیَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَإِنِ انْقَرَضُوا وَ لَمْ یَبْقَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَصَدَقَتِی عَلَی وُلْدِ أَبِی مِنْ أُمِّی مَا بَقِیَ مِنْهُمْ أَحَدٌ عَلَی مَا شَرَطْتُ بَیْنَ وُلْدِی وَ عَقِبِی فَإِنِ انْقَرَضَ وُلْدُ أَبِی مِنْ أُمِّی فَصَدَقَتِی عَلَی وُلْدِ أَبِی وَ أَعْقَابِهِمْ مَا بَقِیَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَإِنْ لَمْ یَبْقَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَصَدَقَتِی عَلَی الْأَوْلَی فَالْأَوْلَی حَتَّی یَرِثَ اللَّهُ تَعَالَی الَّذِی وَرَّثَهَا وَ هُوَ خَیْرُ الْوَارِثِينَ تَصَدَّقَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ بِصَدَقَةِ هَذِهِ وَ هُوَ صَحِيحٌ صَدَقَةً حَبِيساً بَتّاً بَتْلًا لَا مَثْنَوِیَّةَ فِيهَا وَ لَا ردا [رَدَّ] أَبَداً ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللَّهِ تَعَالَی وَ الدَّارِ الْآخِرَةِ لَا یَحِلُّ لِمُؤْمِنٍ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ أَنْ یَبِيعَهَا أَوْ یَبْتَاعَهَا أَوْ یَهَبَهَا أَوْ یَنْحَلَهَا أَوْ یُغَیِّرَ شَیْئاً مِمَّا وَضَعْتُهَا عَلَیْهِ حَتَّی یَرِثَ اللَّهُ‏ الْأَرْضَ وَ مَنْ عَلَیْها وَ جَعَلَ صَدَقَةَ هَذِهِ إِلَی عَلِیٍّ وَ إِبْرَاهِيمَ فَإِنِ انْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ الْقَاسِمُ مَعَ الْبَاقِی مَکَانَهُ فَإِنِ انْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ إِسْمَاعِيلُ مَعَ الْبَاقِی مِنْهُمَا مَکَانَهُ فَإِنِ انْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ الْعَبَّاسُ مَعَ الْبَاقِی مِنْهُمَا فَإِنِ انْقَرَضَ أَحَدُهُمَا فَالْأَکْبَرُ مِنْ وُلْدِی یَقُومُ مَقَامَهُ فَإِنْ لَمْ یَبْقَ مِنْ وُلْدِی إِلَّا وَاحِدٌ فَهُوَ الَّذِی یَقُومُ بِهِ قَالَ وَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع إِنَّ أَبَاهُ قَدَّمَ إِسْمَاعِيلَ فِی صَدَقَةٍ عَلَی الْعَبَّاسِ وَ هُوَ أَصْغَرُ مِنْهُ‏

کارشناسان و صاحبنظران

سخنرانی ، کارگاه آموزشی ، کتاب معارفی