معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > نبوت > پيامبران و انبيای قبل از رسول خدا صلی الله > پيامبر گرامی اسلام (صلی الله عليه و آله) > فضايل
معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > امامت > امامان معصوم > امام علی (عليه السلام) > فضايل امام علی

راوی گويد : پرسيدم : ای فرزند رسول خدا ! آيا صلاح می‌بينيد برايم بيشتر توضيح دهيد؟ حضرت عليه السلام فرمود: « آری ! آيا می‌دانی رسول خدا (ص) فرمود: من و علی دو پدر اين امّتيم ؟» گفتم : آری. فرمود: « و آيا می‌دانی پيامبر (ص) پدر تمام امّت و علی عليه السلام نيز از ايشان است؟ » گفتم : آری فرمود: « از اين رو به او ابوالقاسم گفته می‌شود چون پدر قسمت کننده (قاسم ) بهشت و جهنّم است.» به او عرضه داشتم : معنی اين کلام چيست؟ فرمود: « مهربانی و دلسوزی پيغمبر (ص) نسبت به امّتش، همچون مهربانی و دلسوزی پدران نسبت به فرزندانشان است، و بهترين شخص امّت رسول خدا (ص) علی عليه السلام است، و پس از پيامبر (ص) مهرباين علی عليه السلام همچون مهربانی و دلسوزی رسول خداست، زيرا او وصّی و خليفه، و امام پس از او است، به همين جهت است که فرمود: من و علی دو پدر اين امّتيم، و رسول خدا (ص) به منبر رفت و فرمود : هرکس دين يا عيالی پس از خود باقی گذارد، دينش را من بايد ادا کنم و عيالش را نيز من بايد نفقه دهم، و هرکس که مال و ثروتی باقی گذارد ازآن ورثه او خواهد بود، و از اين جهت است که پيغمبر (ص) به مومنين از پدران و مادرانشان و همچنين از خودشان به خودشان سزاوارتر بود، و پس از رسول خدا (ص) برای امير مومنان عليه السلام نيز اين اولویّت جريان داشت.»

ابن فضّال گويد از امام هشتم عليه السلام پرسيدم : چرا کنيه رسول خدا (ص) « ابوالقاسم» ست؟ در جوابم فرمود:« برای اينکه آن حضرت فرزندی به نام قاسم داشت، و از اين جهت به ايشان ابوالقاسم می‌گفتند.» راوی گويد : پرسيدم : ای فرزند رسول خدا ! آيا صلاح می‌بينيد برايم بيشتر توضيح دهيد؟ حضرت عليه السلام فرمود: « آری ! آيا می‌دانی رسول خدا (ص) فرمود: من و علی دو پدر اين امّتيم ؟» گفتم : آری. فرمود: « و آيا می‌دانی پيامبر (ص) پدر تمام امّت و علی عليه السلام نيز از ايشان است؟ » گفتم : آری فرمود: « از اين رو به او ابوالقاسم گفته می‌شود چون پدر قسمت کننده (قاسم ) بهشت و جهنّم است.» به او عرضه داشتم : معنی اين کلام چيست؟ فرمود: « مهربانی و دلسوزی پيغمبر (ص) نسبت به امّتش، همچون مهربانی و دلسوزی پدران نسبت به فرزندانشان است، و بهترين شخص امّت رسول خدا (ص) علی عليه السلام است، و پس از پيامبر (ص) مهرباين علی عليه السلام همچون مهربانی و دلسوزی رسول خداست، زيرا او وصّی و خليفه، و امام پس از او است، به همين جهت است که فرمود: من و علی دو پدر اين امّتيم، و رسول خدا (ص) به منبر رفت و فرمود : هرکس دين يا عيالی پس از خود باقی گذارد، دينش را من بايد ادا کنم و عيالش را نيز من بايد نفقه دهم، و هرکس که مال و ثروتی باقی گذارد ازآن ورثه او خواهد بود، و از اين جهت است که پيغمبر (ص) به مومنين از پدران و مادرانشان و همچنين از خودشان به خودشان سزاوارتر بود، و پس از رسول خدا (ص) برای امير مومنان عليه السلام نيز اين اولویّت جريان داشت.»

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ الْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ‏ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع فَقُلْتُ لَهُ لِمَ کُنِّیَ النَّبِیُّ ص بِأَبِی الْقَاسِمِ فَقَالَ لِأَنَّهُ کَانَ لَهُ ابْنٌ یُقَالُ لَهُ قَاسِمٌ فَکُنِّیَ بِهِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَهَلْ تَرَانِی أَهْلًا لِلزِّیَادَةِ فَقَالَ نَعَمْ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ أَنَا وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ قُلْتُ بَلَی قَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَبٌ لِجَمِيعِ أُمَّتِهِ وَ عَلِیٌّ ع مِنْهُمْ قُلْتُ بَلَی قَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ عَلِیّاً ع قَاسِمُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ قُلْتُ بَلَی قَالَ فَقِيلَ لَهُ أَبُو الْقَاسِمِ لِأَنَّهُ أَبُو قَسِيمِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ فَقُلْتُ لَهُ وَ مَا مَعْنَی ذَلِکَ قَالَ إِنَّ شَفَقَةَ النَّبِیِّ ص عَلَی أُمَّتِهِ شَفَقَةُ الْآبَاءِ عَلَی الْأَوْلَادِ وَ أَفْضَلُ أُمَّتِهِ عَلِیٌّ ع وَ مِنْ بَعْدِهِ شَفَقَةُ عَلِیٍّ ع عَلَیْهِمْ کَشَفَقَتِهِ ص لِأَنَّهُ وَصِیُّهُ وَ خَلِيفَتُهُ وَ الْإِمَامُ بَعْدَهُ فَلِذَلِکَ قَالَ أَنَا وَ عَلِیٌ‏ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ وَ صَعِدَ النَّبِیُّ ص الْمِنْبَرَ فَقَالَ مَنْ تَرَکَ دَیْناً أَوْ ضَیَاعاً فَعَلَیَّ وَ إِلَیَّ وَ مَنْ تَرَکَ مَالًا فَلِوَرَثَتِهِ فَصَارَ بِذَلِکَ أَوْلَی بِهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ وَ أَوْلَی بِهِمْ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ وَ کَذَلِکَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع بَعْدَهُ جَرَی ذَلِکَ لَهُ مِثْلُ مَا جَرَی لِرَسُولِ اللَّهِ ص

جوان ، کارشناسان و صاحبنظران

سخنرانی ، کتاب معارفی