معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > احکام > روزه > احکام قضای روزه

و روزه های قضا شده ماه رمضان را می‌توان جدا جدا به جای آورد و کفايت می‌کند.

عبدالواحد بن محمّد بن عبدوس نيشابوری رضی الله عنه در ماه شعبان 352 از علی بن محمّد بن فقيبه از فضل بن شاذان برايم حديث کرد که مامون از علی بن موسی عليهما السلام درخواتس کرد که بطور خلاصه اسلام ناب را برای او بنويسد ؛ امام عليه السلام در پاسخ او نوشت : «اسلام ناب و محض، گواهی به يکتايی معبود است که خدايی جز او نيست، نظير ندارد، معبودی است واحد و يگانه، مثل و مانند ندارد، بی نيازی و ابدی است، آغاز ندارد و قائم به ذات است، شنوا و بينا و صاحب قدرت است، ازلی و سرمدی است، عالمی است که هيچ چيز بر او پوشيده نيست، توانايی است که عجز در او راه ندارد، بی نيازی بالذّاتی است که احتياج و نياز در او راه ندارد، عادلی است که ستم از او سر نمی‌زند، و او آفريننده همه چيز است، و همتا و نظير و مانند و مثل و شبيه ندارد، همکار و شريک و مثل و مانند ندارد، و اوست مقصود و مطلوب در عبادت و دعاء و سوال و اميد و ترس . و آنکه محمد بنده و فرستاده و رسول اوست، و امين و برگزيده و منتخب اوست از ميان خلقش، و سیّد و سالار پيامبران و فرستادگان از جانب حقّ، و ختم کننده انبياء الهی و بهترين خلق عالم است، و پيامبری پس از او نخواهد بود، و احکامش تغيير و تبديل پذير نيست، شريعتش عوض نخواهد شد، و اينکه آنچه محمّد بن عبدالله آورده است همگی حقّ آشکار است، و تصديق او و قبول همه پيامبران الهی که پيش از او بوده اند و پيشوايان معصوم، حقّ هشتند، و تصديق به کتاب او که راست و صحيح و عزيز بوده و ( هيچ گونه باطلی، نه از پيش رو و نه از پشت سر، به سراغ آن نمی‌آيد چرا که از سوی خداوند حکيم و شايسته ستايش نازل شده است!) ( سوره مبارکه فصلت، آيه 42.) و آن کتابی است از نزد خداوندی که به همه امور و بر مصالح خلق، دانا، و ستوده و پسنديده است به نعمت هايی که بر مخلوقاتش ارزانی داشته است. و اينکه اين کتاب ( قران ) در بردارنده همه کتابهايی است که پيش از آن نازل گشته، و آن حقّ و درست است از ابتدا تا انتهايش از فاتحه تا خاتمه، و ما به آيات آن چه محکم و چه متشابه، چه خاصّ، چه عامّ، چه وعده و چه وعيد، و چه بشارت و چه بيم، چه ناسخ و چه منسوخ، چه داستان و چه اخبارش به همه آن ايمان داريم. هيچ يک از مخلوقات، مانند آن ( قرآن ) را نتواند آورد. و آنکه دليل کاروان بشریّت و راهنمای پس از او ( پيامبر (ص) ) بر مومنان امير المومنين علی بن ابی طالب عليه السلام است. همان شخصيتی که سرپرست و امام مسلمانان و بيان کننده قرآن و عالم به احکام آن، برادر و وصیّ پيامبر (ص) و متصدّی امر خاندانش می‌باشد، همان شخصی که نسبتش به پيامبر (ص) همچون نسبت هارون به موسی عليهما السلام است. او امام پرهيزگاران، و پيشرو و جلودار کسانی است که باگرفتن وضو سر ور روی خود را نورانی کرده، و در قيمت با صورت و دست و پاهای نورانی وارد محشر می‌شودند( قائد العزّ المحجلين؛ پيشوای رو سفيدان) و بهترين و بالاترين اوصياء و وارث علم و دانش همه پيامبران و فرستادگانخدا بر خلق، و پس از وی حسن و حسين عليهما السلام که هر دو آقا و سور جوانان بهشتی هستند، سپس علی بن الحسين زين العابدين عليهما السلام ( زينت عبادت کنندگان)، و پس از او محمّد بن علی شکافنده مشکلات دانش پيامبران، سپس جعفر بن محمّد صدادق وارث علم اوصياء، آنگاه موسی بن جعفر الکاظم عليهما السلام فرو برنده خشم، آنگاه علی بن موسی عليهما السلام، بعد از وی محمّد بن علی عليهما السلام، و بعد از او علی بن محمّد عليهما السلام سپس حسن بن علی عليهما السلام، و آنگاه حجّت قائم منتظر. درود و رحمت خدا بر همگی ايشان باد! گواهی می‌دهم که همه اين بزرگواران وصیّ و امام و پيشوايان دين هستند، و اينکه زمين از حجّت خدا خالی نخواهد ماند و مردم بدون حجّت در هيچ عصر و روزگار نباشند، و آنانند که دستاويز محکم خدا برای خلق هستند، و پيشوايان راه حقّ و برهان و سند و ملاک بر اهل دنيا هستند تا روزی که دنيا آخر شود و ميراث زمين و اهل زمين – همان ها که در آن زندگی می‌کردند – به خداوند بازگردد و اينکه هر کس با اين بزرگواران مخالفت نمايد گمراه و گمراه کننده و رها کننده حقّ و راه راست است، و اساس هرچه اين ها بگويند قرآن و تفسير و تعبير آن است و اينانند که گفتارشان گفته رسول خدا (ص) تا توضيح آن است، و هر کس بميرد و آنان را نشناسد به مرگ جاهلی مرده است، و از آئين ايشان است: خداشناسی و پرهيزگاری، و پاکدامنی و راستگوئی، و نيکی و درستی و پايداری، و کوشش، و بازگرداندن امانات مردم، و حقّ را به صاحب حقّ رساندن ؛ خواه نيکوکار باشد خواه فاجر و گنهکار، و طول دادن سجده، و روزه دار بودن روزها و شب زنده داری و دوری گزيدن از محّرمات، و انتظار فرج با صبر و پايداری و مقاومت و کوشش در تحقّق آن، و خويشتنداری و شکيبايی در مصيبت، و حسن رفار با دوست و رفيق. حالا طريقه وضو گرفتن آن طور که خداوند در کتاب خود امر فرموده چنين است : شستن روی و دو دست از آرنج ها تا سرانگشتان، و مسح کردن سر ور روی دو پا يک بار، و اينکه وضو را فقط غائط يا بول يا رها شدن باد از معده يا خواب يا جنابت باطل می‌کند، و اينکه هر کس مسح پا ها را بر پوست نکشد و روی کفش خود را مسح کند، در حقيقت مخالف نظر و عمل خدا و رسولش را مرتکب شده و واجب او را ترک کرده و به کتابش عمل ننموده است. و غسل روز جمعه مستحّب و سنّت است، و همچنين غسل دو عيد ( فطر و قربان و غسل وارد شدن به مکّه يا مدينه، و غسل زيارت و غسل احرام، و غسل شب اوّل ماه رمضان، شب هفدهم و شب نوزدهم و شب بيست و يکم و شب بيست و سوم آن ماه. غسل همه اين شب ها سنّت و مستحب است، و غسل جنابت فريضه و واجب است، و همچنين غسل حيض نيز مثل جنابت واجب است. و نماز واجب عبارتند از : ظهر چهار رکعت و عصر چهار رکعت، و مغرب سه رکعت، و عشاء آخر شب چهار رکعت، و نماز صبح دو رکعت، و اين ها مجموعاً هفده رکعت می‌شود. و نماز سنّت که در شبانه روز مستحبّ است سی و چهار رکعت می‌باشد؛ هشت رکعت قبل از نماز واجب ظهر، و هشت رکعت قبل از نماز عصر، و چهار رکعت پس از نماز مغرب، و دو رکعت نشسته پس از نماز عشاء که يک رکعت محسوب می‌شود، و هشت رکعت در هنگام سحر( قبل از طلوع فجر ب)، و دو رکعت نماز شفع و يک رکعت و تر روی هم سه رکعت که پس از رکعت دوم سالم داده می‌شود، و دو رکعت نماز نافله نماز صبح. و نماز در اوّل وقت افضل است، و ثواب نماز جماعت بيست و چهار برابر نماز افرادی است، و نماز به جماعت با امام فاجر نماز محسوب نمی‌شود، و جز به کسانی که اهل ولايت و طرفداران و هم مذهبان علی عليه السلام می‌باشند، اقتدار جايز نيست ( بنابراين اقتدا به مخالفان علی عليه السلام جايز و درست نيست) و در پوست حيوان مرده و پوست درندگان نماز صحيح نيست. و جايز نيتس در تشهّد اول کسی بگويد « السّلام علينا و علی عبادالله الصّالحين » زيرا خروج از نماز به گفتن سلام است، و چون اين سلام را گفتی از نماز خارج شده ای . و در صورتی نماز شکسته می‌شود که هشت فرسخ و زيادتر بروی و چون مسافرت کنی و نماز را شکسته بخوانی روزه است را نيز بايد افطار کنی، و هرکس مسافرتش شرعی بود و ( با اين حال ) روزه گرفت و افطار نکرد روزه اش باطل است و بايد آن را در وطن قضا کند، زيرا روزه در سفر باطل است. و قنوت در نماز صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشاء سنّت واجب است.( مثلاً بگوييم مستحبّ موکّد است و حتّی الامکان بايد آن را بخواند.) و نماز میّت پنج تکبير دارد، پس هرکس کمتر از پنج تکبير بگويد با سنّت مخالفت کرده است، و چون میّت را به قبر سرازير می‌کنند بايد ابتدا از پايش آرام آرام داخل قبر کنند. و بلند گفتن ذکر شريف « بسم الله الرحمن الرحيم» در تمامی نمازهای سنّت و مستحب است، و زکات واجب در هر دويست درهم، پنج درهم است و در کمتر از آن زکات واجب نيست، و زکات وقتی بر مال تعلّق می‌گيرد که سال بر او بگذرد ( يعنی وارد ماه دوازدهم سال شود)، و زکات را واجب است فقط به شيعه بايد داد و يک دهم زکات واجب است بر گندم و جو و خرما و مويز اگر به پنج وسق برسد – که هرکدام شصت صاع است و هر صاع چهار مّد ( هر مدّ 750 گرم است.) و بر کمتر از آن واجب نيست. و زکات فطره بر هر فردی چه کوچک و چه بزرگ، چه آزاد و چه برده، چه مرد و چه زن واجب می‌باشد که عبارت است از گندم و جو و خرما و مويز، به مقدار يک صاع که چهار مدّ است و جايز نيست به غير شيعه امامی داده شود. و آخرين حدّ حيض ده روز است و کمترش سه روز، و ( بايد) زن مستحاضه با خود پنبه بردارد تا مانع از آمدن خون باشد و غسل می‌کند و نماز می‌خواند، و امّا حائض، نماز را رها می‌کند و قضای آن هم واجب نيست و روزه نيز در آن ایّام نمی‌گيرد ولی قضای آن را بايد به جا آورد. و روزه ماه رمضان برای کسی که در وطن است، واجب بوده و با ديدن هلال ماه رمضان روزه گرفته می‌شود و با ديدن هلال ماه شوّال، افطار می‌شود، و نماز مستحبّی را نمی‌توان به جماعت بجای آورد زيرا که اين کار بدعت و گمراهی است و هر گمراهی سرانجامش دوزخ است، و روزه سه روز در هر ماه در هر دهه – پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر و چهارشنبه وسط ماه – مستحب است، و روزه ماه شعبان برای کسی که روزه بگيرد، بسيار ثواب دارد و روزه های قضا شده ماه رمضان را می‌توان جدا جدا به جای آورد و کفايت می‌کند. و حج خانه خدا بر کسی که مستطيع باشد و بتواند برود، واجب است و مراد از استطاعت و توانستن، داشتن زاد و راحله و سلامتی بدن است، و حج برای غير اهل مکّه، حجّ تمتّع است، و حجّ قران و افرادی که سنّی ها به جا می‌آوردند فقط برای کسانی که اهل مکّه اند و منزلشان در آن شهر است، درست می‌باشد و احرام قبل از رسيدن به ميقات درست نيست ( مگر اينکه با نذر بر خود واجب کرده باشد.) خداوند متعال فرموده: « ( و حج و عمره را برای خدا به اتمام برسانيد!) ( سوره مبارکه بقره، آيه 196.) و قربان کردن گوسفند اخته و گوسفندی که بيضه های او در اثر ضربه ای از کار افتاده باشد، جايز نيست و پذيرفته نمی‌شود، زيرا ناقص است. و جهاد به دستور امام عادل واجب می‌گردد، و هرکس به جهت حفظ مال خود کشته شود، شهيد است، و جايز نيست احدی از کافران يا ناصبيان را در زمان تقیّه کشت، مگر اينکه قاتل باشد يا ماجراجو و مفسد ( ياستمکار )، و اين هم در صورتی است که بر خود و اصحاب و ياران خود از کشته شدن نهراسی ( يعنی بيم آن نرود که طرفداران ان کافر يا ناصبی دست به خونريزی و کشتار اهل حقّ بزنند که در اين صورت جنگ با آنان جايز نيست.) و تقیّه کردن در زمان و يا محلّ تقیّه واجب است، و کسی که برای دفع ظلم از خود از روی تقیّه سوگند به دروغ يا کند، کفّاره ندارد و گناه نکرده است. و طلاق بنا به روش و سنّت رسول خدا (ص) و روشی که خداوند تعالی در کتاب خود فرموده و در سنّت رسول است، صحيح بوده و غير آن روش و شرائط، طلاق، مخالف کتاب است و درست نيست، چنان که نکاح نيز اگر با کتاب خدا مخالف بود، نکاح نيست و رابطه و علقه زوجیّت ايجاد نمی‌کند، و جايز نيست مرد بيش از چهار زن آزاد را به عنوان همسر دائمی خويش اختيار کند و هرگاه زن سه بار طلاق عدّی داده شد، ديگر بدان مرد باز نمی‌گردد مگر آنکه شوهری به عقد دايم با او ازدواج کند( و همستر بشود و آن مرد از دنيا برود يا او را طلاق دهد که در اين صورت محلّل واقع شده و بر شوهر اوّل حلال می‌شود و می‌توان به عقد ازدواج او در آيد. و امير تالمومنين عليه السلام فرموده است : از ازدواج با زنانی که در يک مجلس سه بار طلاق داده شده اند، ( بنابر نظر مخالفين ما از اهل سنّت که می‌گويند در يک مجلس، سه طلاق واقع می‌شود! ) بپرهيزيد ! زيرا اين ها هنوز دارای شوهرند. و صلوات بر پيغمبر در همه جا واجب است، خصوصاً هنگام عطسه کردن، يا در وقت ذبح کردن حيوانات حلال گوشت و غير اين موارد... و دوستی با دوستان خدا، و دشمنی با دشمنان خدا و بيزاری جستن از انها و از پيشوايانشان واجب است، و نيکی به پدر و مادر واجب است هر چند مشرک باشند، امّا طاعتشان در امری که معصيت خدای عزّوجل است جايز نيست، نه تنها پدر و مادر بلکه اطاعت هيچ کس در معصيت پروردگار جايز نيست، چرا که از هيچ مخلوقی در نافرمانی و معصيت خالق نمی‌‌توان پيروی کرد. اگر گوسفندی را سر بريديد و از شکم آن برّه ای مرده بيرون آمد و مو و کلک داشت، همين ذبح مادر باعث حلال بودن او نيز شده است و چنانچه زنده به دنيا آمد بايد سر آن را ببريد تا حلال شود. و جايز بودن دو متعه ای که خداوند در کتابش نازل فرموده و پيامبر (ص) آن را سنّت نهاده است، حتمی است: يعنی يکی متعه زوجه و صيغه موقّت با زمان معیّن و ديگری متعه حج ؛ يعنی تمتّع در حجّ . واجبات همان نحوی است که خداوند متعال در کتابش مقرّر فرموده، و نبايد از آن حدود تعدّی و تجاوز کرد و در ارث و ميراث نبايد حقّ پاره ای را زياد داد که به ديگران ستم شود، و با وجود فرزند و پدر و مادر احدی از اقوام ارث نيم برند مگر شوهر يا زوجه، و کسانی که در کتاب خدا سهمی برايشان ذکر شده است به ميراث سزاوارترند از کسانی که حقّی بر ايشان ذکر نشده است، و عصبه از دين خدا نيست.( عصبه در اصطلاح فقها آن است که مال ميراث از سهامی که در فرائض معیّن شده زياد بيايد و کسانی که هم بم برند سهمشان به يک يکم نرسد و مثلاً هفت دهم مال شود، مبلغ زائد را فقهای عامه می‌گويند بايد به خويشان متوفّی غير آنان که سهم برده اند داد، و در مذهب عز و صحيح ما بايد به صاحب سهام موافق سهمشان ردّ کرد، و همچنين اگر مال ميراث از سهامی که در قرآن ذکر شد کم بيايد مثلاً سهام ده هشتم باشدی کسر مال را بايد از چه کسی کم کرد؟ در مذهب ما هر کسی که دو سهم برای وی در شرائط مختلف ذکر شده است از سهم کمتر او ديگر کسر نمی‌کنند، و از کسانی که يک سهم معیّن برای ايشان ذکر شد کسر ميکنند ولی عامّه از سهم همه ميراث بر آن کسر ميگذارند و به اين عول می‌گويند.) عقيقه کردن برای کودک کردن برای کودکی به دنيا آمده چه – پسر باشد چه دختر – و همچنين نامگذاری و تراشيدن موی سرش در روز هفتم ولادتش و به وزن موی او طلا يا نقره صدقه دادن، لازم است، همچنين ختنه کردن برای مردان واجب، و برای زنان خير است. ( خداوند هيچ کس را، جز به اندازه توانا ييش، تکليف نمی‌کند.) ( سوره مبارکه بقره، آيه 286) و افعال بندگان مخلوق خداست، امّا به خلق تقديری ( يعنی خدا خواسته است مختار باشند و بتوانند انجام دهند يا نه ) نه خلق تکوينی ( که اختيار نداشته باشند و بدون دخالت و هيچ گونه تصرّف عملی از آنها سر بزند) و خداوند آفريدگار همه چيز است، و ما نه قائل به جبريم و نه تفويض، و خداوند کسی است که تقصير را به جای مجرم و تقصير کار مواخذه نمی‌کند، و کودکان را به گناه پدران غذاب نمی‌نمايد، و هيچ کس بار ديگری را نخواهد کشيد، و برای شخص نيست مگر آنچه را که خود به کوشش به دست آورده، و بر خداوند است که بگذرد و عفو کند و به فضل و کرمش رفتار نمايد و ستم و جور و ظلم از او صدر نمی‌شود زيرا که منزّه و مبّرای از آن است، و خداوند فرمانبری کسی را که می‌داند او مردم را گمراه می‌کند و از صراط حقّ دور می‌سازد واجب نسانخته است و برای رسالتش اين چنين کسی را برنگزيده است، و از بندگانش آن کس را که می‌داند که وی به او و به عبادتش کافر خواهد شد و پيروی شيطان را خواهد کرد انتخاب نمی‌کند. و اينکه اسلام غير از ايمان است و هر مومنی مسلمان است، ولی هر مسلمانی مومن نيست، و دزد هنگام دزد ی ايمان ندارد، و همچنين زنا کننده هنگام زنا کردن ايمان از او سلب شده و در آن حال مومن نيست، چرا که اگر مومن بود زنا نمی‌کرد، و کسانی که مستحقّ حدّ هستند مسلمانند و مومن و کافر نيستند و خداوند هيچ مومنيکه به و وعده بهشت داده وارد دوزخ نمی‌کند، و کافری که وعده خلودابدی در آتش به او داده را از آتش بيرون نمی‌کند، و کسی را که مشرک بوده، و برای خدا شريکی قائل می‌شده است نمی‌آمرزد ولی غير از شرک را می‌آمرزد. البته آن کسی را که خود صلاح بداند. در ضمن گناهکاران يکتاپرست را در آتش دوزخ بای هميشه نگه نمی‌دارد و بالاخره روزی آنان هم نجات خواهند يافت و خداوند از آتش خارجشان خواهند کرد، و شفاعت در حقب ايشان جايز است. و اين روزگار، در اين مرز و بوم، که سرزمين اسلام است نه سرزمين کفر و نه سرزمين ايمان، روزگار تقیّه است امر به معروف و نهی از منکر هر دو واجب است به شرطی که ممکن باشد و بيمی بر جان شخص نباشد. و ايمان، به اداء امانت و پرهيز از جميع گناهان کبيره است، و ايمان واقعی شناخت و معرفت خدا و رسول به دل و صميم قلب و اقرار نمودن با زبان و طبق آن اعتقاد، عمل کردن است. و تکبير در روز عيد فطر و قربان واجب است، و در عيد فطر پس از پنج نماز (گفتن تکبير) واجب است. که ابتدای آنها بعد از نماز مغرب شی عيد است. و در عيد قربان بعد از ده نماز است که ابتدای آن پس از نماز ظهر در روز قربانی و عيد اضحی يعنی دهم ماه ذی حجّه است. و برای کسی که در منی حاضر باشد بعد از پانزده نماز واجب است، يعنی ترکش زيان آور است. و زن بعد از زايمان و نفاس بيش از هجده روز ترک نماز نمی‌کند، پس اگر پيش از اين (هيجده روز) پاک شد، نماز بخواند، ولی اگر از هجده روز گذشت و خون بند نيامد پس غسل می‌کند و نماز می‌گزارد و مثل شخص مستحاضه تکاليفش را انجام می‌دهد. و نيز ايمان به عذاب قبر و عالم برزخ، و به منکر و نکير، و به برانگيخته شدن پس از مرگ در روز رستاخيز، و به ميزان و پل صراط واجب است. همچنين بيزاری از کسانی که در حق خاندان محمد عليهم السلام ظلم کردند واجب است؛ و خصوصاً کسانی که اين بزرگواران را خانه نشين نمودند و از سرزمين و زادگاه خود بيرون راندند، يا قصد آن را داشتند، و ستم و ناروايی بر آنان را سنّت نهادند، و سنّت پيغمبر صلی الله عليه و آله را زير و رو کرده و اغيير دادند. و همچنين واجب است بيزاری از پيمان شکنان که اصحاب جمل باشند و قاسطين که معاويه و پيروان اويند، و مارقين که خوارج نهروانند، و آنان که حرمت رسول خدا صلی الله عليه و آله را هتک کرده و بيعت با امامشان را شکستند و آن زن را سوار شتر کرده و به بصره آوردند، و با اميرمؤمنان عليه السلام به جنگ پرداختند، و شيعيان با تقوی را – که رحمت خدا بر ايشان باد – کشتند. و همچنين واجب است بيزاری جستن از کسانی که صحابه نيکوکار و خوبان آنان را تبعيد کردند و از خانه و کاشانه اشان بيرون کرده و آنان را به غربت فرستادند، و آنها را که رسول خدا صلی الله عليه و آله طرد کرده بود، به مرکز اسلام آورده، و ملعونان را پناه داده و اموال مسلمين را در ميان ثروتمندان پخش کرده، و فقرا را محروم ساختهو به ناتوانان چيزی حقّشان جز مقدار کمی نپرداختند و بی خردان را به عنوان عمّال و کارگزاران مملکت اسلامی قرار دادند. مثل معاويه و عمروبن عاص که هر دو مورد لعن رسول خدا صلی الله عليه و آله بودند. و واجب است بيزاری جستن از دوستان ايشان که با اميرمؤمنان به محاربه برخاستند، انصار و مهاجرين را کشتند، و اهل فضل و صلاح را از پيشينيان به قتل رسانيدند. و همچنين بيزاری از اهل شوری، و ابوموسی اشعریّ و دوستانش که اينان کسانی هستند که اهل اين آيه اند: (آنها که تلاشهايشان در زندگی دنيا گم (و نابود) شده با اين حال، می‌پندارند کار نيک انجام می‌دهند!) آنها کسانی هستند که به آيات پروردگارشان و لقای او) و به ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام (کافر شدند) (سوره مبارکه کهف، آيه 104). و به لقاء پروردگار کافر شدند، يعنی خدا را ملاقات خواهند کرد و در حالی می‌ميرند که ولايت علی عليه السلام را ندارند (به همين جهت، اعمالشان حبط و نابود شد! از اين رو روز قيامت، ميزانی برای آنها برپا نخواهيم کرد!) (سوره مبارکه کهف، آيه 104). و اين عدّه سگان اهل دوزخند. و همچنين بيزاری از همه آن ها از اوّلين و آخرينشان و بت های ساختگی که پيشوايان گمراهی و جلوداران جور و ستم بر رعیّت بودند واجب است و نيز بيزاری از کسانی که همکار پی کنندگان و کشندگان شتر صالح بودند که از اشقياء اوّلين است، و اينان که اشقياء آخرين هستند واجب است. و همچنين واجب است از هر کس که با آنان طرح دوستی ريخته بيزاری جست، و واجب است دوستی و موالات با علی عليه السلام و زير پرچم او و کسانی که در صراط و منهاج و راه و روش پيغمبرشان عليهم السلام گام برداشتند، و سلوک نمودند، و چيزی از سنّت او را تغيير نداده بودند؛ مانند سلمان فارسی و ابوذر غفاری و مقداد بن اسود، و عمّار ياسر، و حذيفه بن اليمان، و ابوهيثم بن تيهان، و سهل بن حنيف، و عباده بن صامت، و ابوایّوب انصاری، و خزيمه بن ثابت ذو الشهادتين، و ابوسعيد الخدری، و امثال اينان که خداوند از آنان راضی بود و رحمت و رضوانش بر ايشان باد، و دوستی پيروان و هم عقيده ها و هدايت يافتگان به راهنمائی و تعليم ايشان، و کسانی که در راه آنان قدم برداشتند و به روش آنان سلوک کردند که خداوند از ايشان خشنود باد! و حرام بودن شراب و مُسکرات و هر مست کننده چه اندک و چه بسيار آن از آئين اسلام است. و هر چه که زيادی اش مستی بياورد، اندکش نيز حرام است، و کسی که چاره ای جز نوشيدن آن ها را ندارد هم نبايد از آن بخورد زيرا او را خواهد کشت، و از اسلام است: حرمت هر حيوان درّنده ای که دارای دنداندهای نيش است و هر پرنده ای که چنگال داشته باشد و نيز حرمت طحال؛ چون خون بسته است، و حرمت جرّی. (يک نوع ماهی نرم بی استخوان به شکل مار که فقط سرش استخوان دارد) و ماهی مرده روی آب، و مار ماهی، و زمّير(ماهی که تيغ برنده ای در پشت دارد و شايد منظور کوسه باشد) و هر ماهی که فلس ندارد، و اجتناب و دوری گزيدن از گناهان کبيره مانند قتل نفس؛ که خداوند آن را حرام فرموده، و زنا و دزدی و خوردن مسکرات و فراهم کردن نارضايتی والدين، و فرار از ميدان نبرد، و خوردن مال يتيم از راه ستم و زور، و خوردن مردار و خون و گوشت خوک، و گوشت هايی که نام غير خدا بر آن برده شده است يا نام خدا بر آن برده نشده است. ( البّته برخی از اين حرمت ها) در غير حال ضرورت می‌باشد. و رباخواری پس از دانستن آن، و مال حرام و قمار، و کم فروشی در پيمانه و وزن، و تهمت به زنان پاکدامن زدن، و لواط، و شهادت دروغ، و نااميدی از رحمت خداوند، و ايمن بودن از عقوبت خداوندی، و قطع اميد از رحمت پروردگار، و ياری ظالمان و ستمگران، و گرايش به آنها، و سوگند به دروغ ياد کردن، و حقوق طلب مردم را با داشتن مال نپرداختن، و دروغ گفتن و تکبّر کردن، و اسراف و تبذير و خيانت، و کوچک شمردن حجّ خانه کعبه، و نبر با اولياء حقّ تعالی، و سرگرم ساز و آواز طربناک شدن، و اصرار بر گناهان، همگی جزء محرّمات الهی می‌باشند. حمزه بن محمد علویّ که نسبش به زيد به علیّ بن الحسين عليهما السلام می‌رسد برای من روايت کرد که: قنبر بن علیّ بن شاذان از پدرش فضل بن شاذان از علی بن موسی الرّضا عليهما السلام مانندِ اين نوشته را نقل کرده است، جز اينکه نگفته است که حضرت برای مأمون آن را نوشت، و در حديث او اين مطالب اضافه تر آمده است که: زکات فطره را دو «مدّ» گندم و يا يک «صاع» جو، و خرما و مويز گفته، و در وضو يک بار شستن را واجب و دو بار شستن را مستحب دانسته و گناهان پيامبران (که در قرآن آمده) جزء گناهان کوچک بخشيده شده شمرده است و نيز زکات را در اين نُه چيز معیّن کرده است: گندم و جو و خرما و مويز و شتر و گاو و گوسفند، و طلا و نقره، امّا حديث عبدالواحد بن محمد بن عبدوس رضی الله عنه نزد من صحيح تر است «لا قوه الّا بالله» (همه قدرت ها از آن خداست). و حاکم ابومحمّد جعفر بن نعيم بن شاذان رضی الله عنه از عمويش محمّد بن شاذان از فضل بن شاذان از حضرت رضا عليه السلام اين حديث را مانندِ حديثِ عبدالواحد بن محمّد بن عبدوس برايم روايت کرد.

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ النَّیْسَابُورِیُّ الْعَطَّارُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ بِنَیْسَابُورَ فِی شَعْبَانَ سَنَةَ اثْنَتَیْنِ وَ خَمْسِينَ وَ ثَلَاثِمِائَةٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَةَ النَّیْسَابُورِیُّ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ قَالَ‏ سَأَلَ الْمَأْمُونُ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی الرِّضَا ع أَنْ یَكْتُبَ لَهُ مَحْضَ الْإِسْلَامِ عَلَی سَبِيلِ الْإِيجَازِ وَ الِاخْتِصَارِ فَكَتَبَ ع لَهُ أَنَّ مَحْضَ الْإِسْلَامِ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ إِلَهاً وَاحِداً أَحَداً فَرْداً صَمَداً قَیُّوماً سَمِيعاً بَصِيراً قَدِيراً قَدِيماً قَائِماً بَاقِياً عَالِماً لَا یَجْهَلُ قَادِراً لَا یَعْجِزُ غَنِیّاً لَا یَحْتَاجُ عَدْلًا لَا یَجُورُ وَ أَنَّهُ‏ خالِقُ كُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ لَیْسَ كَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ لَا شِبْهَ لَهُ وَ لَا ضِدَّ لَهُ وَ لَا نِدَّ لَهُ وَ لَا كُفْ‏ءَ لَهُ وَ أَنَّهُ الْمَقْصُودُ بِالْعِبَادَةِ وَ الدُّعَاءِ وَ الرَّغْبَةِ وَ الرَّهْبَةِ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَمِينُهُ وَ صَفِیُّهُ وَ صَفْوَتُهُ مِنْ خَلْقِهِ وَ سَیِّدُ الْمُرْسَلِينَ وَ خَاتَمُ النَّبِیِّينَ وَ أَفْضَلُ الْعَالَمِينَ لَا نَبِیَّ بَعْدَهُ وَ لَا تَبْدِيلَ لِمِلَّتِهِ وَ لَا تَغْیِيرَ لِشَرِيعَتِهِ وَ أَنَّ جَمِيعَ مَا جَاءَ بِهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ وَ التَّصْدِيقُ بِهِ وَ بِجَمِيعِ مَنْ مَضَی قَبْلَهُ مِنْ رُسُلِ اللَّهِ وَ أَنْبِیَائِهِ وَ حُجَجِهِ وَ التَّصْدِيقُ بِكِتَابِهِ الصَّادِقِ الْعَزِيزِ الَّذِی‏ لا یَأْتِيهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ وَ أَنَّهُ الْمُهَیْمِنُ عَلَی الْكُتُبِ كُلِّهَا وَ أَنَّهُ حَقٌّ مِنْ فَاتِحَتِهِ إِلَی خَاتِمَتِهِ نُؤْمِنُ بِمُحْكَمِهِ وَ مُتَشَابِهِهِ وَ خَاصِّهِ وَ عَامِّهِ وَ وَعْدِهِ وَ وَعِيدِهِ وَ نَاسِخِهِ وَ مَنْسُوخِهِ وَ قِصَصِهِ وَ أَخْبَارِهِ لَا یَقْدِرُ أَحَدٌ مِنَ الْمَخْلُوقِينَ أَنْ یَأْتِیَ بِمِثْلِهِ وَ أَنَّ الدَّلِيلَ بَعْدَهُ وَ الْحُجَّةَ عَلَی الْمُؤْمِنِينَ وَ الْقَائِمَ بِأَمْرِ الْمُسْلِمِينَ وَ النَّاطِقَ عَنِ الْقُرْآنِ وَ الْعَالِمَ بِأَحْكَامِهِ أَخُوهُ وَ خَلِيفَتُهُ وَ وَصِیُّهُ وَ وَلِیُّهُ وَ الَّذِی كَانَ مِنْهُ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ إِمَامُ الْمُتَّقِينَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِينَ وَ أَفْضَلُ الْوَصِیِّينَ وَ وَارِثُ عِلْمِ النَّبِیِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ بَعْدَهُ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ زَیْنُ الْعَابِدِينَ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ بَاقِرُ عِلْمِ النَّبِیِّينَ ثُمَّ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الصَّادِقُ وَارِثُ عِلْمِ الْوَصِیِّينَ ثُمَّ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ الْكَاظِمُ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی الرِّضَا ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ الْحُجَّةُ الْقَائِمُ الْمُنْتَظَرُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِينَ أَشْهَدُ لَهُمْ بِالْوَصِیَّةِ وَ الْإِمَامَةِ وَ أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةِ اللَّهِ تَعَالَی عَلَی خَلْقِهِ فِی كُلِّ عَصْرٍ وَ أَوَانٍ وَ أَنَّهُمُ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ أَئِمَّةُ الْهُدَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا إِلَی أَنْ یَرِثَ اللَّهُ‏ الْأَرْضَ وَ مَنْ عَلَیْها وَ أَنَّ كُلَّ مَنْ خَالَفَهُمْ ضَالٌّ مُضِلٌّ بَاطِلٌ تَارِكٌ لِلْحَقِّ وَ الْهُدَی وَ أَنَّهُمُ الْمُعَبِّرُونَ عَنِ الْقُرْآنِ وَ النَّاطِقُونَ عَنِ الرَّسُولِ ص بِالْبَیَانِ وَ مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یَعْرِفْهُمْ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِیَّةً وَ أَنَّ مِنْ دِينِهِمُ الْوَرَعَ وَ الْعِفَّةَ وَ الصِّدْقَ وَ الصَّلَاحَ وَ الِاسْتِقَامَةَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ إِلَی الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ طُولَ السُّجُودِ وَ صِیَامَ النَّهَارِ وَ قِیَامَ اللَّیْلِ وَ اجْتِنَابَ الْمَحَارِمِ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ وَ حُسْنَ الْعَزَاءِ وَ كَرَمَ الصُّحْبَةِ ثُمَّ الْوُضُوءُ كَمَا أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَی فِی كِتَابِهِ غَسْلُ الْوَجْهِ وَ الْیَدَیْنِ مِنَ‏ الْمِرْفَقَیْنِ وَ مَسْحُ الرَّأْسِ وَ الرِّجْلَیْنِ مَرَّةً وَاحِدَةً وَ لَا یَنْقُضُ الْوُضُوءَ إِلَّا غَائِطٌ أَوْ بَوْلٌ أَوْ رِيحٌ أَوْ نَوْمٌ أَوْ جَنَابَةٌ وَ أَنَّ مَنْ مَسَحَ عَلَی الْخُفَّیْنِ فَقَدْ خَالَفَ اللَّهَ تَعَالَی وَ رَسُولَهُ وَ تَرَكَ فريضة [فَرِيضَتَهُ‏] وَ كِتَابَهُ وَ غُسْلُ یَوْمِ الْجُمُعَةِ سُنَّةٌ وَ غُسْلُ الْعِيدَیْنِ وَ غُسْلُ دُخُولِ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ وَ غُسْلُ الزِّیَارَةِ وَ غُسْلُ الْإِحْرَامِ وَ أَوَّلِ لَیْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَیْلَةِ سَبْعَ عَشْرَةَ وَ لَیْلَةِ تِسْعَ عَشْرَةَ وَ لَیْلَةِ إِحْدَی وَ عِشْرِينَ وَ لَیْلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ هَذِهِ الْأَغْسَالُ سُنَّةٌ وَ غُسْلُ الْجَنَابَةِ فَرِيضَةٌ وَ غُسْلُ الْحَیْضِ مِثْلُهُ وَ الصَّلَاةُ الْفَرِيضَةُ الظُّهْرُ أَرْبَعُ رَكَعَاتٍ وَ الْعَصْرُ أَرْبَعُ رَكَعَاتٍ وَ الْمَغْرِبُ ثَلَاثُ رَكَعَاتٍ وَ الْعِشَاءُ الْآخِرَةُ أَرْبَعُ رَكَعَاتٍ وَ الْغَدَاةُ رَكْعَتَانِ هَذِهِ سَبْعَ عَشْرَةَ رَكْعَةً وَ السُّنَّةُ أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ رَكْعَةً ثَمَانُ رَكَعَاتٍ قَبْلَ فَرِيضَةِ الظُّهْرِ وَ ثَمَانُ رَكَعَاتٍ قَبْلَ الْعَصْرِ وَ أَرْبَعُ رَكَعَاتٍ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ رَكْعَتَانِ مِنْ جُلُوسٍ بَعْدَ الْعَتَمَةِ تُعَدَّانِ بِرَكْعَةٍ وَ ثَمَانُ رَكَعَاتٍ فِی السَّحَرِ وَ الشَّفْعُ وَ الْوَتْرُ ثَلَاثُ رَكَعَاتٍ یُسَلَّمُ بَعْدَ الرَّكْعَتَیْنِ وَ رَكْعَتَا الْفَجْرِ وَ الصَّلَاةُ فِی أَوَّلِ الْوَقْتِ أَفْضَلُ وَ فَضْلُ الْجَمَاعَةِ عَلَی الْفَرْدِ أَرْبَعٌ وَ عِشْرُونَ وَ لَا صَلَاةَ خَلْفَ الْفَاجِرِ وَ لَا یُقْتَدَی إِلَّا بِأَهْلِ الْوَلَایَةِ وَ لَا یُصَلَّی فِی جُلُودِ الْمَیْتَةِ وَ لَا فِی جُلُودِ السِّبَاعِ وَ لَا یَجُوزُ أَنْ یَقُولَ فِی التَّشَهُّدِ الْأَوَّلِ السَّلَامُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ لِأَنَّ تَحْلِيلَ الصَّلَاةِ التَّسْلِيمُ فَإِذَا قُلْتَ هَذَا فَقَدْ سَلَّمْتَ وَ التَّقْصِيرُ فِی ثَمَانِیَةِ فَرَاسِخَ وَ مَا زَادَ وَ إِذَا قَصَّرْتَ أَفْطَرْتَ وَ مَنْ لَمْ یُفْطِرْ لَمْ یُجْزِئْ عَنْهُ صَوْمُهُ فِی السَّفَرِ وَ عَلَیْهِ الْقَضَاءُ لِأَنَّهُ لَیْسَ عَلَیْهِ صَوْمٌ فِی السَّفَرِ وَ الْقُنُوتُ سُنَّةٌ وَاجِبَةٌ فِی الْغَدَاةِ وَ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ وَ الْمَغْرِبِ وَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ وَ الصَّلَاةُ عَلَی الْمَیِّتِ خَمْسُ تَكْبِيرَاتٍ فَمَنْ نَقَصَ فَقَدْ خَالَفَ سُنَّةً وَ الْمَیِّتُ یُسَلُّ مِنْ قِبَلِ رِجْلَیْهِ وَ یُرْفَقُ بِهِ إِذَا أُدْخِلَ قَبْرَهُ وَ الْإِجْهَارُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ* فِی جَمِيعِ الصَّلَوَاتِ سُنَّةٌ وَ الزَّكَاةُ الْفَرِيضَةُ فِی كُلِّ مِائَتَیْ دِرْهَمٍ خَمْسَةُ دَرَاهِمَ وَ لَا یَجِبُ فِيمَا دُونَ ذَلِكَ شَیْ‏ءٌ وَ لَا تَجِبُ الزَّكَاةُ عَلَی الْمَالِ حَتَّی یَحُولَ عَلَیْهِ الْحَوْلُ وَ لَا یَجُوزُ أَنْ یُعْطَی الزَّكَاةُ غَیْرَ أَهْلِ الْوَلَایَةِ الْمَعْرُوفِينَ وَ الْعُشْرُ مِنَ الْحِنْطَةِ وَ الشَّعِيرِ وَ التَّمْرِ وَ الزَّبِيبِ إِذَا بَلَغَ خَمْسَةَ أَوْسَاقٍ وَ الْوَسْقُ سِتُّونَ صَاعاً وَ الصَّاعُ أَرْبَعَةُ أَمْدَادٍ وَ زَكَاةُ الْفِطْرِ فَرِيضَةٌ عَلَی كُلِّ رَأْسٍ صَغِيرٍ أَوْ كَبِيرٍ حُرٍّ أَوْ عَبْدٍ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَی مِنَ الْحِنْطَةِ وَ الشَّعِيرِ وَ التَّمْرِ وَ الزَّبِيبِ‏ صَاعٌ وَ هُوَ أَرْبَعَةُ أَمْدَادٍ وَ لَا یَجُوزُ دَفْعُهَا إِلَّا إِلَی أَهْلِ الْوَلَایَةِ وَ أَكْثَرُ الْحَیْضِ عَشَرَةُ أَیَّامٍ وَ أَقَلُّهُ ثَلَاثَةُ أَیَّامٍ وَ الْمُسْتَحَاضَةُ تَحْتَشِی وَ تَغْتَسِلُ وَ تُصَلِّی وَ الْحَائِضُ تَتْرُكُ الصَّلَاةَ وَ لَا تَقْضِی وَ تَتْرُكُ الصَّوْمَ وَ تَقْضِی وَ صِیَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَرِيضَةٌ یُصَامُ لِلرُّؤْیَةِ وَ یُفْطَرُ لِلرُّؤْیَةِ وَ لَا یَجُوزُ أَنْ یُصَلَّی التَّطَوُّعُ فِی جَمَاعَةٍ لِأَنَّ ذَلِكَ بِدْعَةٌ وَ كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ وَ كُلُّ ضَلَالَةٍ فِی النَّارِ وَ صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ سُنَّةٌ فِی كُلِّ عَشَرَةِ أَیَّامٍ یَوْمٌ أَرْبِعَاءُ بَیْنَ خَمِيسَیْنِ وَ صَوْمُ شَعْبَانَ حَسَنٌ لِمَنْ صَامَهُ وَ إِنْ قَضَیْتَ فَوَائِتَ شَهْرِ رَمَضَانَ مُتَفَرِّقَةً أَجْزَأَ وَ حِجُّ الْبَیْتِ فَرِيضَةٌ عَلَی‏ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِيلًا وَ السَّبِيلُ الزَّادُ وَ الرَّاحِلَةُ مَعَ الصِّحَّةِ وَ لَا یَجُوزُ الْحَجُّ إِلَّا تَمَتُّعاً وَ لَا یَجُوزُ الْقِرَانُ وَ الْإِفْرَادُ الَّذِی یَسْتَعْمِلُهُ الْعَامَّةُ إِلَّا لِأَهْلِ مَكَّةَ وَ حَاضِرِيهَا وَ لَا یَجُوزُ الْإِحْرَامُ دُونَ الْمِيقَاتِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی‏ وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ‏ وَ لَا یَجُوزُ أَنْ یُضَحَّی بِالْخَصِیِّ لِأَنَّهُ نَاقِصٌ وَ لَا یَجُوزُ الْمَوْجُوءُ وَ الْجِهَادُ وَاجِبٌ مَعَ الْإِمَامِ الْعَدْلِ وَ مَنْ قُتِلَ دُونَ مَالِهِ فَهُوَ شَهِيدٌ وَ لَا یَجُوزُ قَتْلُ أَحَدٍ مِنَ الْكُفَّارِ وَ النُّصَّابِ فِی دَارِ التَّقِیَّةِ إِلَّا قَاتِلٍ أَوْ سَاعٍ فِی فَسَادٍ وَ ذَلِكَ إِذَا لَمْ تَخَفْ عَلَی نَفْسِكَ وَ عَلَی أَصْحَابِكَ وَ التَّقِیَّةُ فِی دَارِ التَّقِیَّةِ وَاجِبَةٌ وَ لَا حِنْثَ عَلَی مَنْ حَلَفَ تَقِیَّةً یَدْفَعُ بِهَا ظُلْماً عَنْ نَفْسِهِ وَ الطَّلَاقُ لِلسُّنَّةِ عَلَی مَا ذَكَرَهُ اللَّهُ تَعَالَی فِی كِتَابِهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ ص وَ لَا یَكُونُ طَلَاقٌ لِغَیْرِ سُنَّةٍ وَ كُلُّ طَلَاقٍ یُخَالِفُ الْكِتَابَ فَلَیْسَ بِطَلَاقٍ كَمَا أَنَّ كُلَّ نِكَاحٍ یُخَالِفُ الْكِتَابَ فَلَیْسَ بِنِكَاحٍ وَ لَا یَجُوزُ أَنْ یُجْمَعَ بَیْنَ أَكْثَرَ مِنْ أَرْبَعِ حَرَائِرَ وَ إِذَا طُلِّقَتِ الْمَرْأَةُ لِلْعِدَّةِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَمْ تَحِلَّ لِزَوْجِهَا حَتَّی تَنْكِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ‏ وَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع اتَّقُوا تَزْوِيجَ الْمُطَلَّقَاتِ ثَلَاثاً فِی مَوْضِعٍ وَاحِدٍ فَإِنَّهُنَّ ذَوَاتُ أَزْوَاجٍ وَ الصَّلَوَاتُ عَلَی النَّبِیِّ ص وَاجِبَةٌ فِی كُلِّ مَوْطِنٍ وَ عِنْدَ الْعُطَاسِ وَ الذَّبَائِحِ وَ غَیْرِ ذَلِكَ وَ حُبُّ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ تَعَالَی وَاجِبٌ وَ كَذَلِكَ بُغْضُ أَعْدَاءِ اللَّهِ وَ الْبَرَاءَةُ مِنْهُمْ وَ مِنْ أَئِمَّتِهِمْ وَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ وَاجِبٌ وَ إِنْ كَانَا مُشْرِكَیْنِ وَ لَا طَاعَةَ لَهُمَا فِی مَعْصِیَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا لِغَیْرِهِمَا فَإِنَّهُ لَا طَاعَةَ لِمَخْلُوقٍ فِی مَعْصِیَةِ الْخَالِقِ وَ ذَكَاةُ الْجَنِينِ ذَكَاةُ أُمِّهِ إِذَا أَشْعَرَ وَ أَوْبَرَ وَ تَحْلِيلُ الْمُتْعَتَیْنِ اللَّتَیْنِ أَنْزَلَهُمَا اللَّهُ تَعَالَی فِی كِتَابِهِ وَ سَنَّهُمَا رَسُولُ‏ اللَّهِ ص مُتْعَةُ النِّسَاءِ وَ مُتْعَةُ الْحَجِّ وَ الْفَرَائِضُ عَلَی مَا أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی فِی كِتَابِهِ وَ لَا عَوْلَ فِيهَا وَ لَا یَرِثُ مَعَ الْوَلَدِ وَ الْوَالِدَیْنِ أَحَدٌ إِلَّا الزَّوْجُ وَ الْمَرْأَةُ وَ ذُو السَّهْمِ أَحَقُّ مِمَّنْ لَا سَهْمَ لَهُ وَ لَیْسَتِ الْعَصَبَةُ مِنْ دِينِ اللَّهِ تَعَالَی وَ الْعَقِيقَةُ عَنِ الْمَوْلُودِ لِلذَّكَرِ وَ الْأُنْثَی وَاجِبَةٌ وَ كَذَلِكَ تَسْمِیَتُهُ وَ حَلْقُ رَأْسِهِ یَوْمَ السَّابِعِ وَ یُتَصَدَّقُ بِوَزْنِ الشَّعْرِ ذَهَباً أَوْ فِضَّةً وَ الْخِتَانُ سُنَّةٌ وَاجِبَةٌ لِلرِّجَالِ وَ مَكْرُمَةٌ لِلنِّسَاءِ وَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَی لَا یُكَلِّفُ‏ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها وَ أَنَّ أَفْعَالَ الْعِبَادِ مَخْلُوقَةٌ لِلَّهِ تَعَالَی خَلْقَ تَقْدِيرٍ لَا خَلْقَ تَكْوِينٍ وَ اللَّهُ‏ خالِقُ كُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ لَا نَقُولُ بِالْجَبْرِ وَ التَّفْوِيضِ وَ لَا یَأْخُذُ اللَّهُ الْبَرِی‏ءَ بِالسَّقِيمِ وَ لَا یُعَذِّبُ اللَّهُ تَعَالَی الْأَطْفَالَ بِذُنُوبِ الْآبَاءِ وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری‏ وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعی‏ وَ لِلَّهِ أَنْ یَعْفُوَ وَ یَتَفَضَّلَ وَ لَا یَجُورَ وَ لَا یَظْلِمَ لِأَنَّهُ تَعَالَی مُنَزَّهٌ عَنْ ذَلِكَ وَ لَا یَفْرِضُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ طَاعَةَ مَنْ یَعْلَمُ أَنَّهُ یُضِلُّهُمْ وَ یُغْوِيهِمْ وَ لَا یَخْتَارُ لِرِسَالَتِهِ وَ لَا یَصْطَفِی مِنْ عِبَادِهِ مَنْ یَعْلَمُ أَنَّهُ یَكْفُرُ بِهِ وَ بِعِبَادَتِهِ وَ یَعْبُدُ الشَّیْطَانَ دُونَهُ وَ أَنَّ الْإِسْلَامَ غَیْرُ الْإِيمَانِ وَ كُلُّ مُؤْمِنٍ مُسْلِمٌ وَ لَیْسَ كُلُّ مُسْلِمٍ مؤمن [مُؤْمِناً] وَ لَا یَسْرِقُ السَّارِقُ حِينَ یَسْرِقُ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یَزْنِی الزَّانِی حِينَ یَزْنِی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ أَصْحَابُ الْحُدُودِ مُسْلِمُونَ لَا مُؤْمِنُونَ وَ لَا كَافِرُونَ وَ اللَّهُ تَعَالَی لَا یُدْخِلُ النَّارَ مُؤْمِناً وَ قَدْ وَعَدَهُ الْجَنَّةَ وَ لَا یُخْرِجُ مِنَ النَّارِ كَافِراً وَ قَدْ أَوْعَدَهُ النَّارَ وَ الْخُلُودَ فِيهَا وَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَكَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ یَشاءُ* وَ مُذْنِبُو أَهْلِ التَّوْحِيدِ لَا یَخْلُدُونَ فِی النَّارِ وَ یَخْرُجُونَ مِنْهَا وَ الشَّفَاعَةُ جَائِزَةٌ لَهُمْ وَ إِنَّ الدَّارَ الْیَوْمَ دَارُ تَقِیَّةٍ وَ هِیَ دَارُ الْإِسْلَامِ لَا دَارُ كُفْرٍ وَ لَا دَارُ إِيمَانٍ وَ الْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیُ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاجِبَانِ إِذَا أَمْكَنَ وَ لَمْ یَكُنْ خِيفَةٌ عَلَی النَّفْسِ وَ الْإِيمَانُ هُوَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ وَ اجْتِنَابُ جَمِيعِ الْكَبَائِرِ وَ هُوَ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْكَانِ وَ التَّكْبِيرُ فِی الْعِيدَیْنِ وَاجِبٌ فِی الْفِطْرِ فِی دُبُرِ خَمْسِ صَلَوَاتٍ وَ یُبْدَأُ بِهِ فِی دُبُرِ صَلَاةِ الْمَغْرِبِ لَیْلَةَ الْفِطْرِ وَ فِی الْأَضْحَی فِی دُبُرِ عَشْرِ صَلَوَاتٍ وَ یُبْدَأُ بِهِ مِنْ صَلَاةِ الظُّهْرِ یَوْمَ النَّحْرِ وَ بِمِنًی فِی دُبُرِ خَمْسَ عَشْرَةَ صَلَاةً وَ النُّفَسَاءُ لَا تَقْعُدُ عَنِ الصَّلَاةِ أَكْثَرَ مِنْ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً فَإِنْ طَهُرَتْ قَبْلَ ذَلِكَ صَلَّتْ وَ إِنْ لَمْ تَطْهُرْ حَتَّی تَجَاوَزَ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً اغْتَسَلَتْ وَ صَلَّتْ وَ عَمِلَتْ مَا تَعْمَلُ الْمُسْتَحَاضَةُ وَ یُؤْمِنُ بِعَذَابِ الْقَبْرِ وَ مُنْكَرٍ وَ نَكِيرٍ وَ الْبَعْثِ بَعْدَ الْمَوْتِ وَ الْمِيزَانِ وَ الصِّرَاطِ وَ الْبَرَاءَةُ مِنَ الَّذِينَ ظَلَمُوا آلَ مُحَمَّدٍ ص وَ هَمُّوا بِإِخْرَاجِهِمْ وَ سَنُّوا ظُلْمَهُمْ وَ غَیَّرُوا سُنَّةَ نَبِیِّهِمْ ص وَ الْبَرَاءَةُ مِنَ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ الَّذِينَ هَتَكُوا حِجَابَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ نَكَثُوا بَیْعَةَ إِمَامِهِمْ وَ أَخْرَجُوا الْمَرْأَةَ وَ حَارَبُوا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ قَتَلُوا الشِّيعَةَ الْمُتَّقِينَ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَاجِبَةٌ وَ الْبَرَاءَةُ مِمَّنْ نَفَی الْأَخْیَارَ وَ شَرَّدَهُمْ وَ آوَی الطُّرَدَاءَ اللُّعَنَاءَ وَ جَعَلَ الْأَمْوَالَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیَاءِ وَ اسْتَعْمَلَ السُّفَهَاءَ مِثْلَ مُعَاوِیَةَ وَ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ لَعِينَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ الْبَرَاءَةُ مِنْ أَشْیَاعِهِمْ وَ الَّذِينَ حَارَبُوا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ قَتَلُوا الْأَنْصَارَ وَ الْمُهَاجِرِينَ وَ أَهْلَ الْفَضْلِ وَ الصَّلَاحِ مِنَ السَّابِقِينَ وَ الْبَرَاءَةُ مِنْ أَهْلِ الِاسْتِيثَارِ وَ مِنْ أَبِی مُوسَی الْأَشْعَرِیِّ وَ أَهْلِ وَلَایَتِهِ‏ الَّذِينَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً أُولئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ‏ وَ بِوَلَایَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع‏ وَ لِقائِهِ‏ كَفَرُوا بِأَنْ لَقُوا اللَّهَ بِغَیْرِ إِمَامَتِهِ‏ فَحَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فَلا نُقِيمُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِيامَةِ وَزْناً فَهُمْ كِلَابُ أَهْلِ النَّارِ وَ الْبَرَاءَةُ مِنَ الْأَنْصَابِ وَ الْأَزْلَامِ أَئِمَّةِ الضَّلَالَةِ وَ قَادَةِ الْجَوْرِ كُلِّهِمْ أَوَّلِهِمْ وَ آخِرِهِمْ وَ الْبَرَاءَةُ مِنْ أَشْبَاهِ عَاقِرِی النَّاقَةِ أَشْقِیَاءِ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ مِمَّنْ یَتَوَلَّاهُمْ وَ الْوَلَایَةُ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ الَّذِينَ مَضَوْا عَلَی مِنْهَاجِ نَبِیِّهِمْ ع وَ لَمْ یُغَیِّرُوا وَ لَمْ یُبَدِّلُوا مِثْلِ سَلْمَانَ الْفَارِسِیِّ وَ أَبِی ذَرٍّ الْغِفَارِیِّ وَ الْمِقْدَادِ بْنِ الْأَسْوَدِ وَ عَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ وَ حُذَیْفَةَ الْیَمَانِیِّ وَ أَبِی الْهَیْثَمِ بْنِ التَّیِّهَانِ وَ سَهْلِ بْنِ حُنَیْفٍ وَ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ وَ أَبِی أَیُّوبَ الْأَنْصَارِیِّ وَ خُزَیْمَةَ بْنِ ثَابِتٍ ذِی الشَّهَادَتَیْنِ وَ أَبِی سَعِيدٍ الْخُدْرِیِّ وَ أَمْثَالِهِمْ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ الْوَلَایَةُ لِأَتْبَاعِهِمْ وَ أَشْیَاعِهِمْ وَ الْمُهْتَدِينَ بِهُدَاهُمْ وَ السَّالِكِينَ مِنْهَاجَهُمْ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ تَحْرِيمُ الْخَمْرِ قَلِيلِهَا وَ كَثِيرِهَا وَ تَحْرِيمُ كُلِّ شَرَابٍ مُسْكِرٍ قَلِيلِهِ وَ كَثِيرِهِ وَ مَا أَسْكَرَ كَثِيرُهُ فَقَلِيلُهُ حَرَامٌ وَ الْمُضْطَرُّ لَا یَشْرَبُ الْخَمْرَ لِأَنَّهَا تَقْتُلُهُ وَ تَحْرِيمُ كُلِّ ذِی نَابٍ مِنَ السِّبَاعِ وَ كُلِّ ذِی مِخْلَبٍ مِنَ الطَّیْرِ وَ تَحْرِيمُ الطِّحَالِ فَإِنَّهُ دَمٌ وَ تَحْرِيمُ الْجِرِّیِّ وَ السَّمَكِ و الطَّافِی وَ الْمَارْمَاهِی وَ الزِّمِّيرِ وَ كُلِّ سَمَكٍ لَا یَكُونُ لَهُ فَلْسٌ وَ اجْتِنَابُ الْكَبَائِرِ وَ هِیَ‏ قَتْلُ النَّفْسِ‏ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ* تَعَالَی وَ الزِّنَاءُ وَ السَّرِقَةُ وَ شُرْبُ الْخَمْرِ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ وَ أَكْلُ مَالِ الْیَتِيمِ ظُلْماً وَ أَكْلُ الْمَیْتَةِ وَ الدَّمِ وَ لَحْمِ الْخِنْزِيرِ وَ ما أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ‏ مِنْ غَیْرِ ضَرُورَةٍ وَ أَكْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ السُّحْتُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْقِمَارُ وَ الْبَخْسُ فِی الْمِكْیَالِ وَ الْمِيزَانِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ وَ اللِّوَاطُ وَ شَهَادَةُ الزُّورِ وَ الْیَأْسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْأَمْنُ مِنْ مَكْرِ اللَّهِ وَ الْقُنُوطُ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ مَعُونَةُ الظَّالِمِينَ وَ الرُّكُونُ إِلَیْهِمْ وَ الْیَمِينُ الْغَمُوسُ وَ حَبْسُ الْحُقُوقِ مِنْ غَیْرِ الْعُسْرَةِ وَ الْكَذِبُ وَ الْكِبْرُ وَ الْإِسْرَافُ وَ التَّبْذِيرُ وَ الْخِیَانَةُ وَ الِاسْتِخْفَافُ بِالْحَجِّ وَ الْمُحَارَبَةُ لِأَوْلِیَاءِ اللَّهِ تَعَالَی وَ الِاشْتِغَالُ بِالْمَلَاهِی وَ الْإِصْرَارُ عَلَی الذُّنُوبِ‏ حَدَّثَنِی بِذَلِكَ حَمْزَةُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زَیْدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو نَصْرٍ قَنْبَرُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شَاذَانَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع‏ إِلَّا أَنَّهُ لَمْ یَذْكُرْ فِی حَدِيثِهِ أَنَّهُ كَتَبَ ذَلِكَ إِلَی الْمَأْمُونِ وَ ذَكَرَ فِيهِ الْفِطْرَةَ مُدَّیْنِ مِنْ حِنْطَةٍ وَ صَاعاً مِنَ الشَّعِيرِ وَ التَّمْرِ وَ الزَّبِيبِ وَ ذَكَرَ فِيهِ أَنَّ الْوُضُوءَ مَرَّةً مَرَّةً فَرِيضَةٌ وَ اثْنَتَانِ إِسْبَاغٌ وَ ذَكَرَ فِيهِ أَنَّ ذُنُوبَ الْأَنْبِیَاءِ ع صَغَائِرُهُمْ مَوْهُوبَةٌ وَ ذَكَرَ فِيهِ أَنَّ الزَّكَاةَ عَلَی تِسْعَةِ أَشْیَاءَ عَلَی الْحِنْطَةِ وَ الشَّعِيرِ وَ التَّمْرِ وَ الزَّبِيبِ وَ الْإِبِلِ وَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ وَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ و حديث عبد الواحد بن محمد بن عبدوس رضی الله عنه عندی أصح و لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ‏

نوجوان ، جوان ، میانسال ، کارشناسان و صاحبنظران

سخنرانی ، کتاب معارفی