معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > احکام > روزه > فلسفه روزه

يک روايت ديگر از امام رضا عليه‌السّلام نقل شده است که به نکته‌ی ديگری اشاره دارد. می‌فرمايد: «لکی يعرفوا الم الجوع و العطش و يستدلوا علی فقر الاخره(228)» در اين روايت، به تهيدستی و گرسنگی و تشنگی روز قيامت اشاره می‌شود. در روز قيامت، يکی از ابتلائات انسان، تشنگی و گرسنگی است که در آن حالت، انسان در مقابل مؤاخذه و سؤال و جواب الهی قرار می‌گيرد. انسان بايد در گرسنگی و تشنگی روز ماه رمضان، به آن حالت روز قيامت توجّه کند و به آن لحظه‌ی بسيار سخت و دشوار متنبّه شود. باز روايت ديگری از امام رضا عليه‌السّلام است که به بُعد ديگری از ابعاد روزه در همين مرحله‌ی گرسنگی و تشنگی کشيدن توجّه می‌کند. آن، اين است که می‌فرمايد: «صابراً علی ما اصابه من الجوع والعطش(229)». قدرت صبر به انسان داده می‌شود که بتواند گرسنگی و تشنگی را تحمّل کند. انسانهای نازپرورده - کسانی‌که معنای گرسنگی و تشنگی را نچشيده‌اند و نفهميده‌اند - قدرت صبر و تحمّل هم ندارند؛ در بسياری از ميدانها، خيلی زود از پا درمی‌آيند و امتحانهای گوناگون زندگی، آنها را درهم می‌فشرد و له می‌کند. انسانی که گرسنگی و تشنگی را چشيده است، معنای اينها را می‌داند و در مقابل دشواريهايی که از اين راه ممکن است پيش بيايد، قدرت تحمّل دارد. ماه رمضان، اين قدرت تحمل و اين صبر را به همه می‌دهد. يک روايت ديگر هم در همين زمينه عرض می‌کنم که آن هم از امام رضا عليه‌الصّلاةوالسّلام است؛ گرچه شايد اين يکی، دو مورد، فقره‌های يک حديث باشد. «و رائضا لهم علی اداء ما کلّفهم(230)»؛ يعنی تحمّل گرسنگی و تشنگی و اجتناب از مشتهيات نفسانی در روز ماه رمضان، يک نوع رياضت است که انسان را بر اداء تکاليف گوناگون زندگی قادر می‌سازد. البته منظور، رياضتهای شرعی و رياضتهای الهی و رياضتهای اختياری است. يکی از چيزهايی که انسان را قدرتمند می‌کند و بر پيمودن راههای دشوار زندگی توانا می‌سازد، رياضت کشيدن است که خيليها به آن پناه می‌برند. اين يک رياضت شرعی است. بنابراين، در همين چند حديثی که خوانده شد، می‌بينيد که همين مرحله از روزه - يعنی مرحله‌ی تحمّل گرسنگی و تشنگی - در اغنيا احساس همسانی با فقرا ايجاد می‌کند؛ احساس گرسنگی روز قيامت را به انسان منتقل می‌کند؛ صبر و تحمّل در مقابل شدائد را به انسان می‌بخشد؛ صبر بر اداء تکليف را به عنوان يک رياضت الهی به انسان اهداء می‌کند؛ يعنی اين همه فوايد در همين مرحله است. علاوه بر خالی بودن شکم از غذا و اجتناب از کارهايی که در حال عادی برای انسان مباح است، نورانيت و صفا و لطافتی هم به انسان می‌دهد که بسيار مغتنم است.

يک روايت ديگر از امام رضا عليه‌السّلام نقل شده است که به نکته‌ی ديگری اشاره دارد. می‌فرمايد: «لکی يعرفوا الم الجوع و العطش و يستدلوا علی فقر الاخره(228)» در اين روايت، به تهيدستی و گرسنگی و تشنگی روز قيامت اشاره می‌شود. در روز قيامت، يکی از ابتلائات انسان، تشنگی و گرسنگی است که در آن حالت، انسان در مقابل مؤاخذه و سؤال و جواب الهی قرار می‌گيرد. انسان بايد در گرسنگی و تشنگی روز ماه رمضان، به آن حالت روز قيامت توجّه کند و به آن لحظه‌ی بسيار سخت و دشوار متنبّه شود. باز روايت ديگری از امام رضا عليه‌السّلام است که به بُعد ديگری از ابعاد روزه در همين مرحله‌ی گرسنگی و تشنگی کشيدن توجّه می‌کند. آن، اين است که می‌فرمايد: «صابراً علی ما اصابه من الجوع والعطش(229)». قدرت صبر به انسان داده می‌شود که بتواند گرسنگی و تشنگی را تحمّل کند. انسانهای نازپرورده - کسانی‌که معنای گرسنگی و تشنگی را نچشيده‌اند و نفهميده‌اند - قدرت صبر و تحمّل هم ندارند؛ در بسياری از ميدانها، خيلی زود از پا درمی‌آيند و امتحانهای گوناگون زندگی، آنها را درهم می‌فشرد و له می‌کند. انسانی که گرسنگی و تشنگی را چشيده است، معنای اينها را می‌داند و در مقابل دشواريهايی که از اين راه ممکن است پيش بيايد، قدرت تحمّل دارد. ماه رمضان، اين قدرت تحمل و اين صبر را به همه می‌دهد. يک روايت ديگر هم در همين زمينه عرض می‌کنم که آن هم از امام رضا عليه‌الصّلاةوالسّلام است؛ گرچه شايد اين يکی، دو مورد، فقره‌های يک حديث باشد. «و رائضا لهم علی اداء ما کلّفهم(230)»؛ يعنی تحمّل گرسنگی و تشنگی و اجتناب از مشتهيات نفسانی در روز ماه رمضان، يک نوع رياضت است که انسان را بر اداء تکاليف گوناگون زندگی قادر می‌سازد. البته منظور، رياضتهای شرعی و رياضتهای الهی و رياضتهای اختياری است. يکی از چيزهايی که انسان را قدرتمند می‌کند و بر پيمودن راههای دشوار زندگی توانا می‌سازد، رياضت کشيدن است که خيليها به آن پناه می‌برند. اين يک رياضت شرعی است. بنابراين، در همين چند حديثی که خوانده شد، می‌بينيد که همين مرحله از روزه - يعنی مرحله‌ی تحمّل گرسنگی و تشنگی - در اغنيا احساس همسانی با فقرا ايجاد می‌کند؛ احساس گرسنگی روز قيامت را به انسان منتقل می‌کند؛ صبر و تحمّل در مقابل شدائد را به انسان می‌بخشد؛ صبر بر اداء تکليف را به عنوان يک رياضت الهی به انسان اهداء می‌کند؛ يعنی اين همه فوايد در همين مرحله است. علاوه بر خالی بودن شکم از غذا و اجتناب از کارهايی که در حال عادی برای انسان مباح است، نورانيت و صفا و لطافتی هم به انسان می‌دهد که بسيار مغتنم است.