4- نگاهی به اوضاع سیاسی در دوران امام هشتم

دو قرن از هجرت پیامبر اسلام می.گذشت پیشوای هشتم شیعیان حضرت امام ابو الحسن على بن موسى الرضا در شهر پیامبر و پایگاه امامت مدینه منوره اقامت داشت مأمون عباسی به خاطر رسیدن به حکومت همه ممالک اسلامی برادرش امین را کشته سرش را از بارگاه خویش در «مرو» خراسان آویخته و به قاتلان او جایزه داده بود و خود را خلیفه مقتدری می پنداشت که حکمش در سرزمینهای ایران عراق حجاز ،شام، مصر و - مطاع بود؛ اما هنوز خیالش از مدینه و کوفه و آسوده نبود از یک طرف وجود امام رضا ع در مدینه و موقعیت محبوبیت و امامت مورد قبول آن حضرت در بین مردم و از طرف دیگر وقوع قیامها و جنبش های سادات علوی مأمون را بیمناک می کرد. خروج و قیام محمد بن ابراهیم طباطبا» در سال ۱۹۹ در کوفه به انگیزه باری حق و توجه دادن مردم به امامت به حق امام رضا و قیام سید انقلابی بزرگ «محمد دیباج» فرزند امام صادق برای احیای حق و ابطال باطل در همان تاریخ در مدینه و حکومت مأمون را تهدید و متزلزل کرده بود. مأمون برای خاموش کردن آتش این جنبشها تلاشهای گسترده ای انجام داد و به این نتیجه رسید که امام رضا را تحت نظر داشته و فعالیتهایش را محدود و ارتباطش را با مردم و علویان قطع کند. مأمون نیک میدانست که مردم حضرت امام رضا را امام به حق وارث انبیا حامل علوم و اسرار الهی و بازمانده امامان معصوم الله پیشین می دانند و نهضت ها و قیامهای علویان در برابر دستگاه خلافت عباسی نیز به منظور حمایت از ان حضرت است و اگر این شورشها هر روز یکی پس از دیگری با بگیرند و رشد کنند و موقعیت علویان به ویژه امام ابو الحسن علی بن موسی الرضا تثبیت و تقویت شود تاج و تخت غاصبانه او بیش از پیش در معرض سقوط و نابودی قرار خواهد گرفت.

این بود که امام رضا ایم را با سفری اجباری در تاریخ ۲۰۱ هـ. ق از «مدینه» به «مرو» انتقال داد و تحت نظر گرفت بعد هم بازیهای تاریخی خود را به اجرا در آورد ولایت عهدی امام رضا و سرانجام به شهادت رساندن ایشان و دستیابی به مقاصد شوم و خائنانه خویش که در تاریخ ثبت شده است. با رفتن امام به مرو مدینه شهر پیامبر و مرکز امامت خالی از حجت شد و به تعبیر دعیل مدارس آیات و منزل وحی از زمزمه روح بخش تلاوت قرآن خالی ماند.