فضیلت زیارت

زیارت مرقد شریف امام رضا الله و انعکاس آن در روایات پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت له و تأکید و سفارش معصومین در مورد زیارت آن در كتب اهل سنت حاکی از اهمیت و جایگاه ویژه آن حضرت بوده و سنت بودن زیارت مرقد پاک وی را به وضوح نمودار می سازد و به این نکته اشاره ای نشده است.

در این دفتر یازده روایت در فضیلت زیارت قبر امام رضا الله از زبان پیامبر اعظم ، امام کاظم الله ، امام رضا ، امام جواد الله و امام هادی در منابع معتبر اهل سنت وارد شده که به آن اشاره می شود

پیامبر اعظمﷺ

۱. حاکم نیشابوری شافعی به سند خود از امام رضا الله روایت کرده است:

روى عن الإمام علي الرضا عن آبائه عن النبي ﷺ أنه قال : سَتُدْفَنُ بضعة مني بخراسان ، ما زارها مكروب إلا نفس الله كربته ، و لا مُذْنِبٌ إِلَّا غفر الله ذنوبه(1) :(. فرائد السمطين في فضائل المرتضى والبتول والسبطين والائمة من ذريتهم ، ج ۲، ص ۱۹۰، ح ۴۶۷ و ينابيع المودة لذوي القربي ، ج ۲، ص ۳۴۱.)

از امام رضا روایت شده که پیامبر فرمود: پاره ای از تن من در خراسان مدفون خواهد گشت هر گرفتاری وی را زیارت کند خداوند گرفتاری اش را بر طرف میکند و هر گنه کاری او را زیارت کند خدای متعال گناهانش را می آمرزد.

حاکم نیشابوری شافعی با سند خود از امام صادق از پدرانش از امام علیه از پیامبر نقل میکند که فرمود

سَتُدْفَنُ بضعة مني بخراسان، لا يزورها مؤمن إلا أوجب الله له الجنة و حرم جسده على النار(2) ؛(. فرائد السمطين في فضائل المرتضى والبتول والسبطين والائمة من ذريتهم ، ج ۲، ص ۱۸۸ ، ح ۴۶۴)

پاره ای از تن من در خراسان مدفون خواهد گشت هر مؤمنی به زیارت او برود خداوند بهشت را بر او واجب خواهد ساخت و بدن او را بر آتش جهنم حرام خواهد گرداند.

از عایشه روایت شده که رسول خدا فرمود:

من زار ولدى بطوس فإنما حَجَّ مرة ، قالت : مرة ! ؟ فقال مرتين . قالت : مرتين ! ؟ فقال : ثلاث مرات . فسكتت عائشة ، فقال : ولو لم تسكتي لَبَلَغْتُ إلى سبعين(1) ؛(. ينابيع المودة لذوي القربي ، ج ۲، ص ۳۴۱.)

کسی که فرزندم را در طوس زیارت کند گویی یک حج به جا آورده است. عایشه پرسید: یک حج ؟ پیامبر ﷺ فرمود: دو حج، عایشه پرسید: دو حج ؟ رسول خدا فرمود: سه حج عایشه ساکت شد. پیامبر ﷺ فرمود: اگر سکوت نمیکردی تا هفتاد حج بر می شمردم.

با عنایت به نکته ای که در این روایت وجود دارد شاید شخصیت امام رضا و منطقه طوس به قدری برای عایشه مشخص بوده که از پیامبرﷺ معنای «ولدی » و یا «طوس» را نپرسیده بلکه تنها از ثواب و پاداش زیارت شگفت زده شده است(2) .(. البته ممکن است از پیامبر پرسیده باشد ولی ادامه روایت حذف شده و یا راوی آن را ذکر نکرده است.)

امام کاظم

حاکم نیشابوری شافعی به سند خود میگوید از موسی بن جعفر شنیدم می فرمود: 

من زار قبر ولدي علي كان له عند الله سبعين حجة . [ثم] قال : [و] رُبَّ حجة لا تقبل . من زاره أو بات عنده ليلةً كان كمن زار أهل السماوات [و] إذا كان يوم القيامة ، وجد معنا زوار أئمتنا أهل البيت و أعلاهم درجة و أقربهم حيوة زوار ولدي على(3)؛(. فرائد السمطين في فضائل المرتضى والبتول والسبطين والائمة من ذريتهم ، ج ۲، ص ۱۹۴، ح ۴۷۱.)

هر کس آرامگاه فرزندم را زیارت کند ثواب هفتاد حج را نزد خدا خواهد داشت. آنگاه فرمود چه بسا حجی قبول نمیشود. هر کس او را زیارت کند یا شب در بارگاهش بماند گویی همه آسمانیان را زیارت کرده است و چون روز قیامت شود زایران را با امامان ما اهل بیت خواهد یافت و زایران فرزندم علی درجه شان بالاتر و حیات معنوی شان نزدیک تر است.

امام رضا

۵ جوینی شافعی با سلسله سند خود از فضال روایت کرده که گفت:

سَمِعْتُ علي بن موسى الرضا عليه التحية و الثناء ، و جائه رجل فقال له : يا بن رسول الله ! رأيتُ رسول الله في المنام كان يقول لي : كيف أنتم إذا دفن في أرضكم بضعتي و اسْتَحْفَظْتُم وديعتي و غيب في ثراكم لحمي . فقال له الرضا : أنا المدفون في أرضكم وأنا بضعة نبيكم وأنا الوديعة و اللحم، من زارني ، و هو يعرف ما أَوْجَب الله من حقي وطاعتي ، أنا و آبائي شفعاؤه يوم القيامة ومن كنا شفعاؤه نجا ، ولو عليه مثل وزر الثقلين الجن والإنس(1) ؛(. همان، ص ۱۹۱، ح ۴۶۸. ر.ک: تاریخ حبیب السير في أخبار أفراد بشر ، ج ۲، ص ۸۶ و وسيلة الخادم إلى المخدوم در شرح صلوات چهارده معصوم ، ص ۲۲۳)

از علی بن موسی الرضا شنیدم شخصی نزد وی آمد و به امام عرض کرد: ای فرزند رسول خدا پیامبر را در خواب دیدم که به من می فرمود چگونه خواهید بود اگر پاره تن من در سرزمین شما مدفون و گوشت : بدنم در سرزمین شما پنهان شود و از امانت من چگونه محافظت می کنید؟ امام رضا در پاسخ فرمود: من آن شخصی هستم که در سرزمین شما دفن خواهد شد، من پاره تن رسول خدا و همان امانتی هستم که هر شخصی اگر با معرفت به حق من و اطاعت از من مرا زیارت کند من و پدرانم شفیعان او در روز قیامت خواهیم بود و کسی که ما شفیعان او باشیم نجات خواهد یافت، هر چند گناهان وی به اندازه گناهان جن و انس باشد.

امام رضا در تأیید جریان مذکور به نقل از پیامبر می فرماید:

ولقد حدثني أبي، عن جدي، عن أبيه ، عن آبائه أن رسول الله ﷺ قال : من رآني في منامه فقد رآني، فإنّ الشيطان لا يتمثل في صورتي ولا في صورة أحد من أوصيائي، إن رؤيا الصادقة جزء من سبعين جزءا من النبوة(1) :(. فرائد السمطين في فضائل المرتضى والبتول والسبطين والائمة من ذريتهم ، ج ۲، ص ۱۹۱، ح ۴۶۸.)

امام رضا الله به نقل از پدران پاکش از پیامبر ﷺ روایت کرده که می فرماید: هر کس مرا در خواب ببیند (واقعاً) مرا به خواب دیده است، زیرا شیطان به صورت من و هیچ یک از جانشینانم ظاهر نمیگردد. رؤیای صادقه جزئی از هفتاد جزء پیامبری است.

بدین ترتیب این روایت به تمام رؤیاهایی که در این باب در مورد پیامبر یا جانشینان وی وارد شده، حجیت می بخشد.

حاکم نیشابوری شافعی به سند خود میگوید از علی بن موسى الرضا شنیدم می فرمود:

إني مقتول مسموم مدفون بأرض غربة، أعلم ذلك بعهد عَهَدَهُ إِليَّ أبي عن أبيه عن آبائه عن علي بن أبي طالب له عن رسول الله ﷺ . ألا فمن زارني في غربتي كنت أنا وآبائي شفعاؤه يوم القيامة ، و من كنا شفعاؤه نجا ولو عليه مثل وزر الثقلين (2) ؛(همان، ص ۱۹۲، ح ۴۶۹)

من کشته شده به سم و مدفون در سرزمین غریب هستم. این را به سفارشی که پدرم از پدرش از پدرانش از علی بن ابی طالب از رسول الله با من کرده اند. می دانم. آگاه باشید هر کس مرا در غربتم زیارت کند من و پدرانم شفیعان او در روز قیامت خواهم و هر کس ما شفیعان او باشیم نجات می یابد گرچه گناه جن و انس را داشته باشد.

جوینی شافعی ، با شگفتی بسیار از این روایت، چنین یاد میکند

كرامة يالها من كرامة باهرة ! وبشارة لشفاعة الذنوب ماحية غافرة(3) ؛(همان، ص ۱۹۲، ح ۴۶۹)

وه وه چه کرامتی کرامتی نورانی و بشارتی برای محو و پوشانندگی زشتی گناهان

حاکم به سند خود میگوید: امام رضا فرمود:

من زارني على بعد داري أتيته يوم القيامة في ثلاثة مواطن حتى أخلصه من أهوالها : إذا تطايرت الكتب يميناً وشمالاً ، وعند الصراط وعند الميزان(1) ؛(همان، ص ۱۹۵ ، ح ۴۷۲)

کسی که به زیارت من بیاید من نیز روز قیامت در سه جایگاه به فریاد او خواهم رسید زمانی که نامه های اعمال را به دست راست و چپ می دهند و هنگام عبور از پل صراط و هنگامی که اعمال را در کفه تراز و قرار می دهند.

هم چنین حاکم به سند خود از یاسر روایت کرده که على بن موسى الرضا فرمود:

لا تشد الرحال إلى شيء من القبور إلا إلى قبورنا ألا وإني مقتول بالسم ظلماً ومدفون في موضع غربة ، فمن شد رحله إلى زيارتي استجيب دعاؤه و غفر ذنوبه(2) ؛(. همان، ص ۲۱۸ ، ح ۴۹۲)

برای زیارت هیچ قبری بار سفر نبندید مگر به زیارت قبرهای ما آگاه باشید که من به سم ظالمانه کشته و در جایی غریب دفن شدم پس هر کس بار سفر برای زیارتم ببندد دعایش اجابت و گناهانش بخشیده می شود.

قندوزی حنفی به نقل از محمد خواجه پارسای بخاری حنفی می گوید: هنگامی که مأمون عباسی با تهدید ولایت عهدی را بر امام رضا تحمیل کرد امام خطاب به مأمون فرمود:

والله ! لقد حدثني أبي عن آبائه عن رسول الله ﷺ : إني أخرج من الدنيا قبلك مظلوماً. تبكي عليَّ ملائكة السماء والأرض، وأدفن في الأرض الغربة(1) ؛(. فصل الخطاب لوصل الأحباب به نقل از ينابيع المودة لذوي القربي ، ج ۳، ص ۱۶۷.)

به خدا قسم! پدرم برای من از پدرانش از رسول خدا ﷺ روایت کردند: من پیش از تو ، مظلومانه از دنیا میروم فرشتگان آسمان و زمین بر من می گریند و در زمین غریب به خاک سپرده میشوم.

امام جواد

۱۰. حاکم نیشابوری شافعی به سند خود روایت کرده که از امام جواد شنیدم می فرمود

من زار قبر أبي غفر الله له ما تقدم من ذنبه و ما تأخر ، و إذا كان يوم القيامة ينصب له منبراً بحذاء منبر رسول الله ﷺ ، حتى يفرغ الله من حساب عباده(2) ؛(. فرائد السمطين في فضائل المرتضى والبتول والسبطين والائمة من ذريتهم الله ، ص ۱۹۵، ج ۴۷۳.)

هر کس قبر پدرم را زیارت کند خداوند گناهان گذشته و آینده اش را می آمرزد و چون روز قیامت شود برای او جایگاهی در مقابل جایگاه رسول خدا قرار می دهند تا وقتی که خداوند به حساب همه بندگانش رسیدگی کند.

امام هادی

۱۱. نیز حاکم به سند خود از صقر بن دلف روایت نموده که گفت: از امام هادی شنیدم می فرمود:

من كانت له إلى الله حاجة فَلْيَزُرْ قَبر جدي الرضا بطوس، و هو على غسل وَلْيُصل عند رأسه ركعتين و يسأل الله تعالى حاجته في قنوته، فإنه يستجاب له ما لم يسأله في مأثم أو قطيعة رحم . و إنَّ موضع قبره لبقعة من بقاع الجنة ، لا يزورها مؤمن إلا أعتقه الله من النار و أدخله دار القرار(1) ؛(. همان، ص ۱۹۳، ح ۴۷۰)

هر کس حاجتی دارد به زیارت قبر جدم امام رضا الله با انجام دادن غسل برود و بالای سر حضرت دو رکعت نماز بخواند و حاجتش را در قنوت نماز از خدا بخواهد که حاجت او برآورده خواهد شد البته به شرطی حاجت او گناهی یا قطع رحمی (خویشاوندی) نباشد. مکانی که امام رضا در آن دفن شده قطعه ای از بهشت است هر مؤمنی آن حضرت را زیارت کند خداوند او را از آتش جهنم نجات میدهد و داخل بهشت میگرداند.