حسن بن هانی معروف به ابونواس (۱۹۶ هـ. ق .) 

روزی بعضی از یاران ابونواس به وی گفتند فردی گستاخ تر از تو را سراغ نداریم درباره هر چیزی حتی شراب شعر داری ولی با این که معاصر با علی بن موسى الرضا هستی درباره او شعری نسروده ای 

ابونواس در پاسخ گفت: به خدا سوگند! شعر نگفتن من به جهت بزرگواری آن حضرت است زیرا من در آن پایه نیستم درباره چنین شخصیتی شعر بسرایم ، اما پس از لحظاتی درباره امام چنین اشعاری سرود

قيل لي : أنت أحسن الناس طرا                            في فنون من المقال (الكلام) النبيه 

لك جند من القريض (جيد) مديح                            يُثْمِرُ الدُّر في يدي مُجتَنيه 

فعلام تركت مدح ابن موسى                            و الخصال التي تجمعن فيه ؟

قُلْتُ : لا أستطيع مدح إمام                            كان جبريل خادماً لأبيه(2) ؛(. شواهد النبوة، ص ۳۸۲ تاريخ حبيب السير في أخبار أفراد بشر، ج ۲، ص ۸۴ و ينابيع المودة لذوي القربی ، ج ۳، ص ۱۶۶ . المنتظم في تواريخ الملوك والأمم ، ج ۶، ص ۱۲۵؛ تذكرة الخواص من الأمة بذكر خصائص الأئمة.ص ۳۲۱؛ وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان ، ج ۳، ص ۲۷۰ - ۲۷۱ تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير والأعلام، (حوادث (۲۰۱ - (۲۱۰) ص ۲۷۱ مرآة الجنان وعبرة اليقظان في معرفة ما يعتبر من حوادث الزمان. ج ۲، ص ۱۱ ؛ النجوم الزاهرة في ملوك مصر والقاهرة ، ج ۲، ص ۲۲۰ ؛ الائمة الاثنا عشر ، ص ۹۸ و أخبار الدول ، ص ۱۱۴.)

کسی گفتا به من ای آن که هستی                             یگانه عصر در شعر و سخنور 

تو را باشد چنان قدرت به گفتار                             که ریزی از سخن در دست گوهر 

چرا لب بسته ای از مدح مولا                             على موسى الرضا پور پیمبر ؟ 

بگفتم کی توانم مدح آن کس                             که بابش را بدی جبریل چاکر 

بیان و شعر کوته شد از وصفش                             که هست اوصاف او از مدح برتر(1).(. شاعر : احمد خوش نویس ر.ک : منتهى الآمال، ج ۳، ص ۱۶۱۹ - ۱۶۲۰، انتشارات دلیل ما .) 

سید عباس مکی حسینی شافعی از ادبای اهل سنت با شگفتی در عظمت این شعر می گوید:

لا شك أن ناظم هذا العقد الجوهر يَغْفِرُ الله ما تقدم من ذنبه و ما تأخر(2) ؛(. نزهة الجليس ومنية الأديب الأنيس ، ج ۱، ص ۲۶۶. این در حالی است که ذهبی متعصب، بی دلیل و با اشکال در این شعر میگوید: «قيل : هذا لا يجوز إطلاقه إلا بنص ولا نص : گفته شده استعمال این مطلب جایز نیست مگر آن که نصی باشد و در این جا نصی نیست.» ر.ک : تذهیب تهذيب الكمال في أسماء الرجال ، ج ۷، ص ۴۵. ابن طولون در کتاب الائمة الإثنا عشر ( ص ۹۸ - (۹۹) به جای مصرع اول بیت دوم فوق « لك من جوهر الکلام نظام ؛ برای تو از گوهر سخن نظم و سامانی است، یعنی سخنوری» و به جای مصرع نخست بیت چهارم قلت : لا أهتدي لمدح امام گفتم به ستایش چنین امامی راه نمی برم.» آمده است.) 

تردیدی نیست که خدای متعال گناهان گذشته و آینده سراینده این شعر گران بها را خواهد بخشید.

حاکم نیشابوری شافعی نیز می گوید:

روزی ابونواس از منزل بیرون آمد سواری را دید که به محاذات او در حال حرکت است و چهره وی را نمی دید از او پرسید کیستی ؟ به او گفته شد وی علی بن موسی الرضاست. ابونواس در همان حال با شوق و ذوق در وصف آن حضرت چکامه ای این چنین سرود:

إذا أبصرتك العين من بعد غاية                              و عارض فيك الشك أثبتك القلب

و لو أن قوماً أمموك لقادهم                              نسيمك حتى يستدل به الركب(1) ؛(. فرائد السمطين في فضائل المرتضى والبتول والسبطين والائمة من ذريتهم ، ج ۲، ص ۲۰۲ ، ح ۴۸۱، به نقل از تاریخ نیشابور) 

هرگاه دیدگان از فاصله ای بسیار دور نظاره گر سیمای تو باشند و در وجودت تردید به وجود آید دل به حقانیت تو گواهی دهد. اگر مردی تو را پیشوای خود مقرر دارد نسیم وجودت آنان را رهبری کند و همه بدان رهنمون گردند.

نقل است: روزی ابونواس امام رضا را در حالی که از نزد مأمون آمده بود، دید. وی خدمت امام آمد و عرض کرد:

ای فرزند رسول خدا شعری در مدح شما سروده ام دوست دارم آن را بشنوی امام فرمود بخوان و ابونواس چنین گفت:

مطهرون نقيات جيوبهم                              تجري الصلاة عليهم أينما ذكروا

مَنْ لَمْ يَكُنْ عَلَوِياً حِيْنَ تَنْسَبُه                              فما له في قديم الدهر مفتخر

الله لما برى خلقا فأتقنه                              صفاكم واصطفاكم أيها البشر ! 

فأنتم الملأ الأعلى و عندكم                              علم الكتاب و ما جائت به السور (2)؛ (. النعيم المقيم لعترة النبأ العظيم ، ص ۳۹۶؛ وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان ، ج ۳، ص ۲۷۱ ؛ فرائد السمطين في فضائل المرتضى والبتول والسبطين والائمة من ذريتهم ، ج ۲، ص ۲۰۱، ج ۴۸۰؛ الوافی بالوفيات ، ج ۲۲، ص ۲۵۰؛ مرآة الجنان وعبرة اليقظان في معرفة ما يعتبر من حوادث الزمان ، ج ۲، ص ۱۱ و الأئمة الاثنا عشر ، ص ٩٩.)

پاک سرشتان و پاک دامنانی اند که هر کجا از آنان یاد شود بر آنان درود و صلوات نثار می شود. هر که از خاندان علوی نباشد در گذشته روزگار افتخاری از او نخواهی یافت. آنگاه که خدا آفریدگانی را نیک آفرید خاندان شما را از میان آنان برگزید. شما برجستگان والا مقامید که علم کتاب (قرآن) و آن چه سوره های (قرآن) آورده اند نزد آنهاست.

امام رضا پس از شنیدن این شعر ابونواس را تشویق کرده و سیصد دینار به وی هدیه داد.