چند حدیث در مواعظ و نصايح
٨٥ - ابو الصلت هروی گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت می کند که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود :
کفران نعمت از همه گناهان زودتر انسان را گرفتار عقوبت می کند .
٨٦ - و نیز ابو الصلت گوید حضرت رضا علیه السلام از پدرانش روایت میکرد که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود :
روز قیامت یکی از بندگان را در پیشگاه عدل پرورد گار حاضر میکنند ، خداوند فرمان میدهد او را بطرف دوزخ ببرند .
آن مرد میگوید : بار خدایا فرمان دادی مرا بطرف جهنم ببرند در حالیکه من قرآن خوان بودم .
پروردگار میفرماید : ای بنده من تو را از نعمت خود بهره مند کردم تو شکر نعمت مرا نکردی و کفران ورزیدی
آن بنده میگوید : فلان نعمت را به من دادی و من هم در برابر آن شکر کردم ، و او هم چنان نعمتهای خداوند را شمارش کرد و شکر و سپاس خود را در برابر آنها گفت .
-٤٥٨-
در این هنگام خداوند متعال بنده خود را مورد خطاب قرار داد و فرمود :
ای بنده من تو راست میگوئی، ولیکن تو میبایست از کسیکه نعمت مرا به تو رسانید سپاسگزاری میکردی ، و من سوگند یاد کرده ام که شکر هیچ بنده ای را قبول نکنم مگر اینکه از اشخاصیکه وسیله رسانیدن نعمت من شده اند سپاسگزاری شود .
۸۷ - عبد السلام بن صالح ابو الصلت هروی گوید: حضرت رضا علیه السلام فرمود: حیاء از ایمان است کسیکه حیاء و شرم ندارد در حقیقت ایمان ندارد .
۸۸ - داود بن سلیمان غازی از حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت میکند که فرمود :
همه جهان در جهل و نادانی است، مگر جاهایی که در آن نور علم باشد ، و علم حجت و برهان است، مگر آن اندازه که به آن عمل شود ، وعمل نیز در معرض رياء وتظاهر است، مگر آن عملیکه از روی اخلاص باشد، و اخلاص هم در معرض خطر است تا آنگاه که عاقبت کارها معلوم گردد و انسان به بیند در پایان کارش به کجا خواهد رسید .
۸۹- حسین بن خالد از حضرت رضا علیه السلام از پدرش از حضرت صادق عليهما السلام روایت کرده که فرمود :
خداوند متعال خانه ای که در آن گوشت باشد دشمن می دارد ، یکی از اصحاب گفت : یابن رسول الله ما همه گوشت را دوست داریم و در منازل ما همیشه گوشت هست ، پس ما چکار کنیم ؟
امام علیه السلام فرمود :
مطلب آن طور که تو درک کردی نیست، مقصود از آن خانه ای است که در آن
-٤٥٩-
گوشت مردم را میخورند و غیبت همدیگر را می کنند، و مقصود از گوشت فربه وپر چربی نیز مردمان متکبر میباشند .
۹۰ - احمد عامر طائی از امام رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت می کند که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود :
بهترین اعمال در نزد خداوند ایمانی است که در آن شک نباشد ، و جهادی است که در آن غش و فریب نباشد، و حجیکه مورد قبول خداوند قرار گیرد .
نخستین کسیکه وارد بهشت میگردد شهید است و هم چنین بنده ایکه عبادت خداوند را انجام داده و از مولایش اطاعت کرده باشد و مردیکه در زندگی عفت داشته و عیال خود را در کمال عفت اداره کند .
و نخستین فردیکه وارد دوزخ میشود زمامداری است که با زور و قلدری بر مردم مسلط گردد و در جامعه عدل و داد نداشته باشد ، و هم چنین ثروت مندیکه حقوق متعلق به مال را پرداخت نکند ، و فقیر یکه فخر و مباهات داشته باشد .
۹۱ - احمد بن عامر از حضرت رضا از پدرانش از رسول خدا صلى الله عليه و آله روایت میکند که فرمود :
هنگامیکه روز قیامت فرار سد خداوند متعال برای بنده مؤمنش متجلی میگردد و همه گناهان اور ایکی بعد از دیگری میشمارد ، و سپس گناهان اور امیآمرزد ، و هیچ فرشته مقربی و پیغمبر مرسلی را از گناهان او مطلع نمیکند ، و همه لغزشهای او را پنهان نگه میدارد ، وسیئات او را به حسنات تبدیل میکند .
۹۲ - علي بن اسباط گوید: از حضرت رضا علیه السلام شنیدم از پدرانش از
۴۶۰-
حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت میکرد که فرمود :
از امثال انبیاء چیزی نمانده جز آنکه مردم میگویند : هر گاه حیاء نداشته باشی هر کار دلت می خواهد انجام بده .
۹۳ - عباس بن هلال از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که فرمود :
کسیکه نیکی کند و قصد تظاهر نداشته باشد خداوند هفتاد برابر به آن حسنه می دهد و کسیکه آشکار امعصیت کند از رانده شدگان محسوب است و کسیکه معصیت را از مردم مخفی کند خداوند او را میآمرزد .
٩٤ - حسن بن بنت الياس گوید حضرت رضا علیه السلام گفت : رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند :
خداوند لعنت کند کسی را که بدعت گذارد، و یا بدعت گذاری را جای دهد .
گوید عرض کردم مقصود از بدعت چیست ؟
فرمود کسیکه مردی را به ناحق بکشد
٩٥ - یا سر خادم گوید از حضرت رضا علیه السلام شنیدم می فرمود
مردم درسه جا بیش از همه وقت در وحشت میباشند ، روزیکه از مادر متولد شده و دیدگانش متوجه دنیا میگردد، و روزیکه از جهان برود و آخرت را با اهلش مشاهده کند و روزیکه مبعوث گردد و احکامی را دریابد که در دنیا مانند آن را ندیده است .
خدا وند متعال در این سه جا به حضرت یحیی علیه السلام سلام فرستاده و وحشت وخوف او را بر طرف کرده است .
-۴۶۱۰-
در قرآن مجید فرموده «وَسَلامُ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَ يَوْمَ يَمُوتُ ، وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيّاً » سلام بر یحیی روزیکه به جهان آمد ، و روزیکه جهان را وداع گفت و روزی که مبعوث گردد .
و حضرت عیسی علیه السلام نیز در همین ایام برخود سلام فرستاد و فرمود : «وَالسَّلَامُ عَلَى يَوْمَ وُلِدْتُ وَيَوْمَ أُمُوتُ وَيَوْمَ ابْعَثُ حَيَا » .
٩٦ - احمد بن عامر طائی از حضرت رضا از پدرانش از علی علیهم السلام روایت کرده که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود :
هر کس با مردم در حین معامله ستم نکند ، و در محاورات با آنها دروغ نگوید و در وعده ها خلف نداشته باشد این چنین کسی در مردانگی کامل، و در عدالت مسلم است ، در این صورت برادری اولازم شده و غیبت وی حرام است .
۹۷ - ایوب بن نوح گوید: حضرت رضا علیه السلام فرمود :
انجام هفت چیز بدون در نظر گرفتن هفت چیز دیگر مسخره کردن هفت چیز اول است .
هر کس بازبان استغفار کند و قلبش پشیمانی نداشته باشد خود را استهزاء کرده است .
هر کس از خداوند توفیق بخواهد و در انجام اعمال سعی و کوشش نداشته باشد خود را ریشخند کرده است .
هر کس احتیاط پیشه کند و در کار حزم را مراعات کند، ولی بدون پروا و ترس
-٤٦٢-
از عاقبت آن کار را انجام دهد خود را مسخره نموده است .
هر کس از خداوند بهشت را آرزو کند و در سختیها شکیبائی نداشته باشد خود را مسخره کرده است .
و هر کس از آتش به خداوند پناه بردو از شهوات دست نکشد خود را استهزاء نموده است .
۹۸ - ایوب بن نوح گوید حضرت رضا علیه السلام از پدرش و او از پدرانش از حضرت رسول صلى الله علیه و آله روایت کرده که فرمود :
پنج نفرند که آتش آنها خاموش نشده و بدنهای آنان نخواهد مرد .
مردیکه به خداوند شرک آورد و مردیکه پدر و مادرش را عاق کند ، و مردیکه از برادرش نزد حاکم سعایت کند و حاکم او را بکشد .
و مردیکه شخصی را بناحق بکشد و مردیکه مرتکب گناه شود و گناه خود را بگردن خدا اندازد .
۹۹- فضیل بن یسار گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم آیا افعال بندگان مخلوق است و یا غیر مخلوق ؟
فرمود: به خداوند سوگند مخلوق است ، مقصود خلق تقدیر است نه خلق تكوين .
سپس فرمود: ایمان از اسلام يك درجه افضل است، و تقوی از ایمان يك درجه افضل است و چیزی مانند یقین به بنی آدم داده نشد
۱۰۰- علی بن حسن بن شعبه حرانی از حضرت رضا مرسلا نقل کرده است.
-٤٦٣-
که آن حضرت فرمود :
اگر در شخص پنج خصلت نباشد در امور دنیا و آخرت از او انتظاری نداشته باشید .
کسیکه در مردانگی مورد اعتماد نباشد و در طبیعت خود کرم نداشته باشد، و در اخلاق وصفات شایسته نباشد، و در شخصیت خود فضل و کمال نداشته باشد و از خداوند خود نترسد .
۱۰۱ - حضرت رضا علیه السلام فرمود : ما اهل بیتی هستیم که وعده های خود را به منزله دین میدانیم و حضرت رسول صلى الله علیه و آله نیز همین طور رفتار میکرد .
۱۰۲ - از حضرت رضا علیه السلام پرسیده شد بهترین بندگان چه اشخاصی هستند ؟ .
فرمود : کسانیکه کارهای خوب بکنند و از کرده های خود خوشحال باشند و هرگاه مرتکب معصیت گردند استغفار کنند، و هر گاه چیزی به آنها داده شد سپاسگزار باشند، و هرگاه گرفتار مصیبت شدند شکیبا باشند و هر گاه بر کسی خشم گرفتند در گذرند .
۱۰۳ - و نیز از آن حضرت پرسیده شد معنی تو کل چیست ؟ .
فرمود : از هیچ کس جز خداوند نترسی .
١٠٤ - حضرت رضا علیه السلام فرمود: ایمان دارای چهار رکن است ، توکل برخداوند و خوشنودی از قضاء او و تسلیم امور به خداوند و واگذاری کارها به او .
- ٤٦٤ -
۱۰۵ به حضرت رضا علیه السلام گفته شد: چگونه صبح کردی؟ .
فرمود : صبح کردم در حالیکه مدت زندگانیم معلوم نیست ، و همه اعمالم محفوظ است ، ومرك در انتظار ، و آتش در دنبال ، و نمیدانیم بر ما چه خواهد گذشت
۱۰۶ - حضرت رضا علیه السلام فرمود: هر گاه دو گروه به هم رسیدند یکی از آنها پیروز خواهند شد ، ولیکن بزرگتر آنها آن دسته ای است که از مغلوب در گذرد .
۱۰۷ - و نیز فرمود: زمانی بر مردم خواهد آمد که عافیت در آن زمان ده قسمت خواهد شد ، و نه قسمت آن در کناره گیری از مردم و يك قسمت در سکوت خواهد بود .
۱۰۸ - و نیز فرمود : کسیکه نعمت و تمکن دارد باید به اهل و عیالش به خوبی رسیدگی کند .
۱۰۹ - فرمود: دوستی با مردم نصف عقل است .
۱۱۰ - حضرت رضا علیه السلام فرمود: هیچ بنده ای در ایمان به کمال نمیرسد مگر اینکه در اوسه خصلت باشد ، فهمیدن و درك كردن مسائل شرعی ، و تنظيم برنامه های زندگی با بهترین روش ، و شکیبائی در گرفتاریها .
۱۱۱ - و نیز فرمود : خداوند گفتگوهای مجادله آمیز و ضایع ساختن اموال و کثرت سؤال را مبغوض میدارد .
۱۱۲ - از حضرت رضا علیه السلام پرسیده شد مردمان پست چه اشخاصی هستند؟ فرمود: کسیکه در نزد او چیزی باشد که او را از خدا غافل کند.
- ٤٦۵ -
۱۱۳ و نیز فرمود: هر گاه خداوند اراده کاری بکند عقول مردم را سلب میکند، پس از اینکه امر خود را جاری کرد و اراده اش تمام شد ، بار دیگر عقل آنها را بر میگرداند و میفرماید این عقل از کجا آمد و یا کجا رفت .
١١٤ - و نیز فرمود : عقل هیچ مرد مسلمانی به کمال نمیرسد مگر اینکه دروی ده خصلت باشد
از وی همیشه آرزوی خیر داشته باشند ، و از شرش در امان باشند خیر دیگران در نظرش زیاد جلوه کند و خیر خودش را اندك شمارد .
اگر ازوی هر حاجتی بخواهند خسته نباشد، و از طلب علم در حال حیات افسرده نگردد ، نیازمندی در راه خدا از بی نیازی در نزد او محبوب تر باشد ، وذلت و خواری در راه خدا از عزت بدست آوردن در نزد دشمنان خدا نزد او گرامی تر باشد گمنامی نزد او گواراتر باشد از شهرت .
سپس فرمود : دهم و نمیدانی دهم چیست ؟ .
گفته شد : آن چیست ؟ .
فرمود : آن کسی است که هر کس را مشاهده کند میگوید : او از من بهتر و پرهیز کارتر است، در این مورد مردم از دو دسته خارج نیستند یا از آن بهترو پرهیز کارترند و یا از وی بدتر و پست ترند
هر گاه ملاقات کند آن کس را که از وی بدتر و پست تر است گوید : خیر این مرد آشکار نیست و او از برایش بهتر است و خیر من ظاهر است و این برایم شر است و هر گاه کسی را که بهتر از او هست مشاهده کرد برای او تواضع میکند تا خود را به او برساند
-٣٦٦-
هر گاه شخصی به این درجه از کمال رسید مقامش بلند شده و خیرش همه جا را فرا خواهد گرفت و نام نیکش در همه جا خواهد پیچید، و بر مردم حکومت خواهد کرد .
۱۱۵ - احمد بن نجم از حضرت رضا علیه السلام پرسید آن خودنمایی که اعمال را فاسد میکند چیست؟ .
فرمود : خودنمایی مراتبی دارد: یکی از آنها این است که انسان اعمال زشت خود را نیکو مشاهده کند و پندارد که کارهای نیکی انجام میدهد، و دوم اینکه بنده ای بر خداوند منت گذارد در صورتیکه خداوند بر بندگان منت دارد .
۱۱۶ - فضل بن شاذان گوید : خدمت حضرت رضا علیه السلام عرض کردم يونس بن عبد الرحمان گمان میکند که معرفت اکتسابی است .
فرمود : عقیده او درست نیست ، خداوند متعال به هر کس هر چه خواست میدهد ، بعضی از مردم داری ایمان مستقر و ثابت و گروهی ایمان عاریه دارند، و اما ایمان مستقر را خداوند از مؤمن سلب نمیکند ولیکن ایمان عاریه را از صاحبش سلب میکند .
۱۱۷ - صفوان بن یحی گوید: از امام رضا علیه السلام پرسیدم آیا مردم در معرفت اختیاری دارند ؟ .
فرمود خیر گفتم آنان در معرفت اجر و مزدی دارند ؟ .
فرمود آری خداوند در معرفت هم احسان میکند و در صواب هم احسان می نماید .
۴۶۷-
۱۱۸ علی بن شعیب گوید خدمت حضرت رضا علیه السلام رسیدم فرمود ای علی با چهار پایان به خوبی رفتار کنید زیرا آنها وحشی هستند و اگر به خاطر عدم محبت از گروهی دور شدند دیگر بر نمیگردند .
۱۱۹ و نیز فرمود : ای علی بدترین مردم آن کس است که مردم را از عطاهای خود دور کند و به تنهایی غذا بخورد، و بنده خود را تازیانه بزند .
۱۲۰ و نیز فرمود : هیچ مردی دست مردی را نبوسد ، زیرا بوسیدن دست کسی مثل این است که او را سجده کرده باشد .
۱۲۱ و نیز فرمود بخیل ،راحتی و حسود لذت و پادشاهان وفاء و دروغگو مردانگی ندارند .
۱۲۲ - در جامع الاخبار از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که فرمود : کسیکه ورع ندارد مسلمان نیست ، و کسیکه تقیه را مراعات نکند ایمان ندارد .
۱۲۳ - حضرت رضا علیه السلام فرمود :
هر دو نفریکه در راه خدا با هم برادر باشند در لباس و هیئت باید مثل هم باشند و آنها هم چنین شناخته میشوند تا به اتفاق در جوار رحمت حق قرار گیرند .
خداوند متعال میفرماید :
مرحبا به بندگان و آفریدگان و زیارت کنند گان من که با یکدیگر محبت کردند. و برای خاطر من همدیگر را دوست داشتند و اینک در محل شریف و محترمیکه برای آنها مقرر داشته ام منزل کرده اند .
ای فرشتگان بآنان طعام و شراب دهید و لباسهای فاخر بر آنها بپوشانید . در این هنگام از هفتاد تا هفتصد هزار حله برای آنها آماده میکنند ، که هيچ يك
-٤٦٨-
از آنها شبیه هم نیستند .
بار دیگر خداوند به آنها خوش آمد میگوید، و فرمان میدهد به آنها احسان کنند و عطرهای خوشبو بر آنها بپاشند و در زیر سایه های عرش جای دهند و در ظروف طلا و نقره برای آنها طعام بیاورند .
١٢٤ - حضرت رضا علیه السلام از امام جعفر صادق سلام الله علیه روایت میکند که فرمود :
در زیر دیوار یکی از شهرها لوحی پیدا شد که در آن نوشته شده بود :
لا إِلَهَ إِلَّا اللهُ مَحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ تعجب دارم از کسیکه یقین به مرگ دارد چگونه خوشحال میگردد ، و عجب دارم از کسیکه یقین به دوزخ دارد چگونه میخندد ، و عجب دارم از کسیکه یقین به قدر دارد باز محزون میگردد ، و تعجب دارم از کسیکه جهان را امتحان کرده و میداند چگونه دنیا با مردم بازی می کند باز هم به دنیا مطمئن است ، و تعجب دارم کسیکه یقین به حساب روز قیامت دارد چگونه مرتکب گناه میگردد .
١٢٥ - محمد بن اسماعيل بن بزیع گوید: از حضرت رضا علیه السلام شنیدم میفرمود :
ثروت جمع نمیگردد مگر به پنج خصلت :
بخل شدید ، آرزوی دراز ، حرص زیاد ، قطع با ارحام ، و اختیار کردن دنیا بر آخرت .
۱۲۶ - دارم بن قبیصه از حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی (ع) روایت کرده که رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود :
-٤٦٩-
از زیبارویان همواره طلب خیر کنید ، زیرا زیبائی صورت نشانه آن است که افعال آنها هم نیکو باشد .
۱۲۷ - احمد بن عامر طائی از حضرت رضا از پدرانش از علی علیهم السلام روایت می کند که فرمود
سخت ترین اعمال سه چیز است، از حق خود نسبت به دیگران گذشت کردن در هر حال به یاد خدا بودن، و در مال و ثروت با برادر دینی مواسات داشتن .
۱۲۸ - فاطمه دختر حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت میکند که فرمود
روانیست مسلمانی مسلمان دیگری را بترساند .
۱۲۹ - داود بن قاسم جعفری گوید از حضرت رضا علیه السلام شنیدم می فرمود على علیه السلام به کمیل بن زیاد فرمودند ای کمیل دین تو برادرت هست ، و اینک هر طور می خواهی برای دینت کار کن .
۱۳۰ - حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از حضرت سجاد علیه السلام روایت کرده که امیر المؤمنين عليه السلام در یکی از خطبه هایش فرمود:
ای مردم دنیاخانه فانی است و آخرت منزل جاودانی ، پس از دنیا که محل عبور و مرور است برای آخرت که جایگاه همیشگی شما است توشه بر گیرید ، در نزد کسیکه همه اسرار شما را میداند خود را رسوا نکنید
ای مردم دلهای خود را از دنیا بیرون کنید قبل از اینکه بدن های شما را از آن بیرون برند شما اگرچه در دنیازندگی کردید و لیکن برای آخرت خلق شدید.
دنیا مانند سم است مردم آن را میخورند و نمیدانند که زهر است ، هر گاه
-٤٧٠ -
یکی از بندگان خدا در گذرد فرشتگان میگویند چه با خود برده و لیکن مردم گویند: چه از خود گذاشته است .
پس اکنون چیزی برای خود مقدم دارید و به آن جهان بفرستید، و این کار را تاخیر نیاندازید که بعدها حسرت خواهید خورد .
محروم کسی است که از اموال خود استفاده نکند و مغبوط کسی است که با صدقات و خیرات میزان خود را سنگین کند و در بهشت جایگاه خود را مهیا کند و راه خود را در صراط هموار نماید
۱۳۱ - ابو الصلت هروی گوید: از حضرت رضا علیه السلام شنیدم میفرمود : هر گاه ظالمی پس از ظالمی به حکومت برسد حق نصف میگردد ، و اگر عادلی پس از عادلی والی شود حق به اعتدال میرسد ، و هر گاه عادلی پس ظالمی حاکم شود حق راحت میگردد ، و اگر عبدی پس از آزاد والی شود حق به رقیت میآید .
۱۳۲ - احمد بن عامر از امام رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت کرده که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود .
بهشت را بر دوزخ اختیار کنید ، اعمال خود را باطل نکنید که در آتش برو افکنده خواهید شد و در آن جاودان خواهید ماند .
۱۳۳ - حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت کرده که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود .
خدا وند متعال هر گناهی را می آمرزد مگر کسیکه دینی و مذهبی احداث کند ، و یا حق اجبری را غصب نماید و یا مرديكه يك مرد آزاد را بفروشد .
١٣٤ - و نیز از حضرت سجاد روایت کرده که آن جناب هر گاه مریضی را که
-٤٧١-
بهبود یافته مشاهده میکرد میفرمود: پاکی از گناهان بر تو گوارا باد .
١٣٥ - حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از امام سجاد علیه السلام روایت کرده که فرمود :
مردم سه چیز را از سه نفر اخذ کردند ، صبر را از ایوب ، شکر را از نوح ، وحسد را از فرزندان یعقوب .
١٣٦ - احمد بن عامر از حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت کرده که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود :
هر کس مسلمانی را در مشورت فریب دهد از وی بیزاری میجویم.
۱۳۷ - دارم بن قبیصه از حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیهم السلام روایت میکند که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود :
هر کس به خاطر رضایت حاکم و سلطانی خداوند را به خشم آورد از دین خدا بیرون است .
۱۳۸ و نیز از حضرت رضا از پدرانش از علی علیهم السلام روایت میکند که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود :
هر بنده ایکه برای رضای خدا چهل روز عبادت کند چشمه های حکمت از دلش بر زبانش جاری میشود .
۱۳۹ - و نیز از حضرت رضا از پدرانش از علی علیهم السلام روایت کرده که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود :
ابرار را از این جهت ابرار گفتند که آنها به پدران و مادران و برادران نیکی کردند .
-٤٧٢-
١٤٠ - ابراهيم بن عباس از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که فرمود :
گناهان کوچک برای گناهان بزرگ راه باز میکنند ، و اگر کسی در معصیت های كوچك از خداوند نترسید در معصیتهای بزرگ هم نخواهد ترسید، و اگر مردم از جنت و نارهم نمیترسیدند باز لازم بود معصیت نکنند .
زیرا خداوند همواره بر آنها تفضل و احسان کرده و از نعمت خود به آنها ارزانی داشته است .
-٤٧٣-
از کتاب آداب و مواعظ
۱- احمد بن عامر طائی از حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت کرده که مردی از علی علیه السلام دعوت کرد که به منزلش برود .
علی (ع) فرمود : من دعوت شما را میپذیرم در صورتیکه چیزی از بیرون تهیه نکنی و آن چه در منزل داری برای ما بیاوری، و نسبت به اهل و عیال سخت گیری نه کنی .
آن مردهمه شرائط را پذیرفت و علی علیه السلام به ما، او رفت .
۲ _ و نیز حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت کرده که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود .
شش خصلت از جوان مردی است: سه خصلت در سفر و سه خصلت در حضر، و اما خصلت هائیکه در حضر باید در انسان باشد .
تلاوت کتاب خدا و برپا داشتن مساجد ، و برادری باهم در راه خدا و اما آن سه خصلت که در سفر باید باشد بذل زاد و توشه ، حسن خلق، وبذل گوئي و شوخی در غیر معصیت .
3- حسن بن جهم از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که امیر المؤمنین (ع) فرمود.
- ٤٧٤ -
رد احسان نمیکند مگر الاغ ! .
پرسیده شد : معنی این سخن چیست ؟ .
فرمود: در مجالس همدیگر را جای دادن ، و قبول عطر و چیزهای خوشبو از هم نمودن .
4- و در حدیث دیگری که از ابوزید مکی روایت شده حضرت ابوالحسن عليه السلام فرمود .
رد احسان نمیکند مگر الاغ ! مقصود آن حضرت این بود که اگر در مجالس عطرو یا متکائی به کسی داده شد رد نکند .
5- احمد بن عامر طائی از حضرت رضا (ع) از پدرانش از علی علیهم السلام روایت کرده که حضرت رسول صلی الله عليه و آله فرمود .
از انجام کارهای خیر با کسانیکه اهلیت آن را دارند و یا ندارند خودداری نکنید و اگر اهلیت خیر نداشته باشند خود اهلیت آن کار را داری .
٦- عبدالعظیم حسنی از حضرت جواد از پدرش امام رضا از پدرانش از علی عليهم السلام روایت کرده که فرمود .
مردم همواره در خیر هستند تا آن وقت که با یکدیگر تفاوت داشته باشند ، هر گاه با هم مساوی شدند از بین خواهند رفت
عرض کردم: بیش از این بفرمائید .
فرمودند : امیر المؤمنین علیه السلام فرمود: شما هر گز نمیتوانید مردم را بوسیله ثروت و مالی که در دست دارید بخود متوجه سازید، بلکه آنان را بوسیله اخلاق و روش صحیح به خود نزديك كنيد .
- ٤٧٥ -
حضرت عبدالعظیم گوید: عرض کردم زیاده از این بیان فرمائید .
فرمود : امیر المؤمنین علیه السلام گفتند: کسیکه بزمان خود خشگمین شد ناراحتی او زیاد بطول خواهد انجامید.
گفتم : زیاد تر بفرمائید .
فرمود : امير المؤمنين عليه السلام فرمودند: هم نشینی با بدان موجب بدبینی نسبت بنیکان است .
گفتم : زیاد بفرمائید .
گفتند: امیرالمؤمنین فرمود دشمنی کردن با بندگان خداوند بدترین زاد و توشه برای روز قیامت است .
گوید عرض کردم بیشتر بفرمائید .
گفتند امیر المؤمنین علیه السلام فرمود ارزش هر انسانی بسته به کارهائی است که انجام میدهد و موجب نیکنامی او میگردد ، عرض کردم بازهم بفرمائید .
گفتند : امیر المؤمنین علیه السلام فرمود : مردم در زیرزبان خود مستور هستند مقصود این است که تا انسان سخن نگوید قدر و اندازه اش معلوم نمیگردد ، گفتم : بازهم بیان فرمائید .
امام عليه السلام فرمود : امیر المؤمنین گفتند: مردمانیکه اندازه و ارزش خود را بدانند هیچ گاه از بین نخواهند رفت .
گوید عرض کردم : بازهم بفرمائید اظهار داشت : امیر المؤمنین فرمود: پیش از اینکه به کاری شروع کنی در اطراف آن نيك تامل كن تا شما را از پشیمانی نگهداری کند .
-٤٧٦-
گفتم بیشتر بفرمائید گفتند امیر المؤمنین فرمود هر کسی بزمان خود اعتماد بورزد با پشت بزمین خواهد افتاد.
گوید : عرض کردم زیادتر از این بیان کنید
فرمود : امیر المؤمنین فرمود کسی که خویشتن را بی نیاز دانست خود را به مخاطره و هلاکت خواهد افکند .
عرض کردم : بیشتر بیان کنید .
گفت : امیر المؤمنين عليه السلام فرمود :
یکی از راحتی و آسایش قلت اهل و عیال است .
گوید : گفتم : زیاد تر بیان کنید ، فرمود : امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند:
هر کس گرفتار خود بینی گردد هلاك . خواهد شد
گوید: عرض کردم ای فرزند پیغمبر ، بیشتر بیان کنید .
فرمود امیرالمؤمنین فرمودند کسیکه یقین داشته باشد اعمال و افعال او پس از مرگ باو خواهد رسید در بذل و بخشش و احسان به همنوعان خود کوتاهی نخواهد کرد.
گوید : گفتم : بازهم بفرمائید .
اظهار داشت امیر المؤمنین علیه السلام فرمود :
هر کس با در گذشت از زیر دستان خوشنود گردد از اذیت و آزار مافوق خود در آرامش و سلامتی خواهد بود
عبدالعظیم حسنی گوید در این هنگام به حضرت جواد عليه السلام عرض کردم از این فرمایشات شما کمال استفاده را بردم و همین اندازه برای من بس
-٤٧٧-
است .
7- نعيم بن صالح طبری از حضرت رضا از پدرانش از علی عليهم السلام روايت کرده که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود
یکی از چیزهای خوب هدیه است ، و هدیه مفتاح نیكیها است.
8- و نیز حضرت رضا علیه السلام فرمود علی علیه السلام از حضرت رسول (ص) روایت کرده که فرمود: هدیه کینه ها را از دل بیرون کند .
9- - شیخ مفید از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که فرمود : با علماء مراء و جدال نکنید که شما را ترک خواهند کرد، و با جهال نیز ستیز نکنید که شمار ا نسبت به جهل خواهند داد .
١٠ - عبد العظیم حسنی از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که آن جناب فرمود :
ای عبدالعظیم دوستان مرا از من سلام برسان و به آنان بگو در دلهای خود از برای شیطان راهی باز نکنند، و آنان را امر کن بر استگوئی در گفتار و اداء امانت وسكوت وترك منازعه و جدال در کارهای بیهوده ، و امر کن که با یکدیگر آمیزش و رفت و آمد نمایند ، و این عمل آنها موجب نزدیکی به من میشود .
دوستان من نباید اوقات خود را به مخالفت و دشمنی با یکدیگر مشغول سازند.
من با خویشتن پیمان بسته ام که هر کسی مرتکب این گونه کارها شود ، و یا یکی از دوستانم را مورد خشم و غضب قرار دهد از خداوند بخواهم تا وی را در دنیا به سخت ترین عذاب گرفتار کند .
این نوع اشخاص در آخرت از زیانکاران خواهند بود .
-٤٧٨-
دوستان مرا متوجه کن که خداوند نیکوکاران آنها را آمرزیده و از بدکاران آنان در گذشته ، مگر کسانیکه مشرک شده و یا یکی از دوستان مرا زنجانیده اند ، و یا در دل خود نسبت به وی کینه و عداوتی دارند .
پروردگار از این گروه نخواهد گذشت و آنها را نمی بخشد ، مگر اینکه از نیت خود بر گردند .
اگر از این کار زشت خود برگشت مورد آمرزش خداوند متعال قرار خواهد گرفت ، و اگر در این عمل باقی ماند خداوند روح ایمان را از دل او خارج خواهد ساخت و از ولایت من نیز بیرون میرود، و از دوستی ما اهل بیت نیز بهره ای نخواهد برد و من به خداوند از این زلات پناه میبرم .
مؤلف گوید :
حضرت عبدالعظیم علیه السلام یکی از محدثین جليل القدر وعظيم الشأن است و مزار مبارک وی در شهرری معروف و مشهور است.
ما روایات و اخبار او را که از ائمه اهل بیت علیهم السلام نقل كرده در يك مجلد مخصوص تألیف کرده ایم و چند سال قبل منتشر نموده ایم.
تنها همین روایت را عبد العظيم بطور مستقيم وبدون واسطه از امام رضا (ع) نقل کرده است و این خود حاکی از موقعیت عظیم و شخصیت بزرك اوست، و ما در کتاب مسند حضرت عبدالعظیم با دلائل و شواهد چندی ثابت کردیم که عبدالعظیم حسنی محضر حضرت رضا علیه السلام را درک کرده و در این حدیث ارسالی نیست .
-٤٧٩-
از کتاب نوادر
۱- بزنطی گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم مردم در معرفت و شناخت از نزد خود میتوانند کاری انجام دهند؟ فرمود از پیش خود نمیتوانند بلکه احتیاج به معرف دارند.
گفتم در شناخت برای آنها ثوابی هست؟ فرمود با فضل و کرم خود به آنان ثواب میدهد همانطور که با فضل و احسان خود به آنان معرفت عطا میکند.
۲- بزنطی گوید: از امام رضا علیه السلام پرسیدم قانع و معتر چیست؟ فرمود قانع به آن کسی میگویند که هر چه به او میدهی قناعت میکند معتر آن فقیری است که بدون سؤال باید چیزی باوداد .
و نیز گوید: حضرت صادق علیه السلام فرمود اگر از حضرت رسول صلی الله علیه و آله در مورد مروان بن محمد سئوالی شود حضرت رسول از خلافت او اظهار بی اطلاعی میکند یعنی نام او در زمره ملوك و خلفاء نیست و حضرت رسول از وی خبر نداده است.
۰۸۰۸-
حضرت صادق، باقر و سجاد، وحسين وحسن و علی علیهم السلام گفتند، به خداوند سوگند ما همه آیات قرآن را که در کجا نازل شده و در چه موردی فرود آمده میدانیم و همه اخبار و حوادثیکه تا روز قیامت پیش خواهد آمد در علم ما هست ، ولیکن باز همۀ امور در دست خداست و او بعضی اخبار و حوادث را تبدیل میکند و محو و اثبات در دست پروردگار میباشد
3- بزنطی گوید: از حضرت رضا علیہ السلام پرسیدم باغهای هفت گانه چه شد و داستان آنها از چه قرار است.
فرمود: باغهای هفت گانه از حضرت رسول صلی الله علیه و آله مانده بود و پیغمبر اکرم در حیات خود از در آمد این باغها مهمان خود را پذیرائی میکرد و پاره ای از احتیاجات لازم خود را از این محل بر میداشت و پس از آن هم آنها را وقف کرد که در مصارف عمومی و موارد ضروری مسلمانان خرج شود.
بعد از در گذشت حضرت رسول صلى الله عليه و آله عباس آمد و در مورد آن باغها با فاطمه سلام الله عليها مخاصمه کرد علی علیه السلام و دیگران شهادت دادند که پیغمبر اکرم آنها را وقف کرده است و آن باغها عبارت بودند از دلال ، وعواف ، وحسنى ، وصافيه ، و مال ام ابراهيم ، وميثب، وبرقه .
4- بزنطی گوید از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم فرج در چه وقت پیش خواهد آمد؟ فرمود: حضرت صادق از پدرانش روایت کرده که نخستین علامات فرج در سال یکصد و هشتاد و پنج خواهد بود. در سال یکصد و نود اعراب زمام خود را از دست خواهند داد و در سال یکصد و هفتاد و نه سختی روی خواهد آورد .
سپس فرمود مگر مشاهده نمیکنی که بنی هاشم با خانواده و فرزندان خود
-۸۰۹-
از جای کنده شدند.
در سال دویست خداوند مشیت خود را انجام میدهد گفتم قربانت گردم بفرمائید در سال دویست چه پیش آمدی خواهد شد؟ فرمود اگر بنا بود به دیگری اطلاع بدهم به شما هم اطلاع میدادم و لیکن میدانید که موقعیت شما در نزد من روشن است و اگر خداوند بخواهد چیزی را اظهار کند بندگان هر چه بخواهند آن را اخفاء کنند قدرت پیدا نخواهند کرد.
راوی گوید عرض کردم قربانت گردم در سال اول از قول پدرت نقل کردی که سلطنت بنی فلان در فلان وقت معین سپری خواهد شد و برای فلان قبیله دیگر حکومت و سلطنتی نخواهد بود .
فرمود آری من این مطلب را گفتم گفت پس هر گاه حکومت آنها منقضی شد آیا بار دیگر از فرشیان کسی به حکومت خواهد رسید فرمود خیر کسی از آنها حکومت نخواهد کرد.
گفتم پس چه خواهد شد؟ فرمود آن طور خواهد شد که شما و یارانت به آن معتقد هستید گفتم مقصودت خروج سفیانی است فرمود مقصودم آن نیست.
گفتم قائم قیام میکند؟ فرمود: خداوند هر طور بخواهد مثبت خود را انجام میدهد، گفتم: قائم شما هستید؟ فرمود: لا حول ولا قوة إِلَّا بِاللهِ.
بعد از این فرمود: قبل از قائم علامتهائی خواهد بود و در بین حرمین حوادثی پیش خواهد آمد، گفتم: آن حوادث چیست؟
فرمود: در میان خویشاوندان جنگی در خواهد گرفت و یکی از بنی فلان پانزده نفر از آنها را خواهد کشت گفتم قربانت گردم کوفه چه خواهد شد و در
-۸۱۰-
البدا
آن چه حوادثی روی خواهد داد.
فرمود : زندگی در کوفه سخت است ، و در بغداد باید زندگی کرد که وسائل زندگی در آن جا فراوان است، اکنون شهر های جبل فتح شده و از آن جا روزی مردم فراوان میرسد ، اکنون اگر میخواهی بیرون شو که امسال سال اضطراب است، و مردم باید در طلب معاش خود باشند و معاش خود را فراهم کن .
5- بزنطی گوید : از حضرت رضا علیه السلام شنیدم میفرمود : اهل طائف مسلمان شدند ، پیغمبر آنها را آزاد کرد و بر در آمد آنها يك دهم و نصف قرار داد ولیکن اهل مکه هنگامیکه اسیر شدند. فرمود: شما را آزاد کردم .
٦ - بزنطی گوید: حضرت رضا علیه السلام فرمود: در کنزی که در قصیه موسى عليه السلام «وَ كَانَ تَحْتَهُ كُنزَلَهُما آمده يك لوحي از طلا بود که در آن نوشته بود : «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ عَجِبْتُ لِمَنْ أَيْقَنَ بِالْمَوْتِ كَيْفَ يَفْرَحُ وَعَجِبْتُ لِمَنْ أَيْقَنَ بِالْقَدْرِ كَيْفَ يَحْزَنُ ، وَعَجِبْتُ لِمَن رَأَى الدُّنْيَا وَتَقَلَّبَهَا كَيْفَ يَرْكَنُ إِلَيْهَا ، وَيَنْبَغِي لِمَن عَقَلَ عَنِ اللَّهِ أَنْ لايَتِهِمُ اللهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِي قَضَائِهِ وَلَا يَسْتَبْطِتُهُ في رِزْقِهِ» .
راوی گوید : عرض کردم اهل مصر عقیده دارند که مملکت آنها مقدس است. فرمود : از کجا کشور آنها مقدس شد ؟ .
عرض کردم: آنها گمان دارند که هفتاد هزار نفر از اهل آنجا بدون حساب وارد بهشت خواهند شد، فرمود: نه به جان خودم سوگند چنین مطلبی نیست ، خداوند هنگامی بر بنی اسرائیل غضب کرد که آنها را وارد مصر نمود ، و هنگامیکه
-۸۱۱ -
از آنها راضی شد از مصر بیرون کرد ، و به موسی وحی فرستاد که استخوان های یوسف را از مصر بیرون کند .
موسی علیه السلام در مورد محل قبر يوسف عليه السلام جستجو کرد ، و گفتند: زنی از محل قبر او اطلاع دارد، رفتند يك زن كور و زمینگیر را
پیدا کردند .
موسی گفت جای قبر یوسف را میدانی گفت: من جای قبر او را در صورتی نشان میدهم که از خداوند بخواهی که خداوند مرا شفا دهد و در درجات بهشت جائی مرحمت کند
این درخواست بر موسی سخت گران آمد خداوند برای او وحی فرستاد چرا درخواست او را بزرگ شمردی اکنون هر چه میخواهد برای او بخواه، موسی و عده کرد در هنگام طلوع ماه برایت دعا خواهم کرد .
موسی در هنگام طلوع ماه آمد و برای او دعا کرد و سپس جسد موسی را که در يك جعبه ای از مرمر قرار داشت از رود نیل بیرون آورد .
7- بزنطی گوید: حضرت رضا علیه السلام فرمود : امام باقر عليه السلام فرمودند: افراد نیکو کار و یا بدکار که در کنار کوه عرفات توقف کنند و دعا کنند خداوند متعال دعای آنان را اجابت میفرماید ، افراد نیکو کار دعای آنها را درباره دنیا و آخرت اجابت میکند ، و دعای افراد بدکار فقط درباره دنیا مورد اجابت قرار می گیرد .
-۸۱۲-
- صفوان بن یحی گوید از حضرت رضا (ع) پرسیدم ذوالفقار شمشیر پیغمبر از کجا آمد ؟
فرمود : ذوالفقار را جبرئیل برای حضرت رسول (ص) آورد وزیورش از نقره بود.
۹ - معمر بن خلاد گوید : از حضرت رضا علیه السلام شنیدم می فرمود : من گاهی خوابهائی میبینم و آنها را تعبیر میکنم ، و خواب ها همانطورند که تعبیر میشوند
۱۰ - حسن بن جهم گوید: از حضرت رضا علیه السلام شنیدم می فرمود : خواب همانطور نتیجه میدهد که تعبیر می گردد، گفتم: بعضی از اصحاب ما روایت می کنند که خواب پادشاه مصر اضغاث و احلام بود و نتیجه درست نداشت .
فرمود: در عهد حضرت رسول (ص) زنی در خواب دید یکی از ستونهای منزلش شکست ، آمد نزد حضرت رسول و داستان خوابش را تعریف کرد .
پیغمبر اکرم فرمود : شوهرت به همین زودی خواهد آمد، و باحال سلامتی و تندرستی در منزل قدم خواهد گذاشت ، و چند روز بعد شوهر آن زن از مسافرت برگشت و تعبیر حضرت رسول درست از کار در آمد .
بار دیگر آن مرد به مسافرت رفت و باز زنش در خواب دید که ستون منزلش شکست ، خدمت حضرت رسول صلى الله عليه و آله آمد داستان خوابش را تعریف کرد .
فرمود : شوهرت بزودی از مسافرت خواهد آمد، و همان طور که پیغمبر
-۸۱۳-
فرموده بود پس از چند روز از سفر برگشت .
بار دیگر شوهرش به مسافرت رفت ، و باز در خواب دید که ستون منزلش شکست ، وی این بار نزد حضرت رسول صلى الله علیه و آله نرفت ، و از مرد دیگری تعبیر خوابش را پرسید آن مرد گفت: شوهرت خواهد مرد ، هنگامیکه تعبیر خواب را برای پیغمبر نقل کردند، فرمود: چرا تعبیر خوبی برای خوابش نکرد.
۱۱ - صفوان بن یحیی گوید: حضرت رضا علیه السلام فرمود : امت پیغمبر با نام و نشان در هنگامیکه سرشت آنها آفریده میشد به آن جناب نشان داده شد ، راوی گوید گفتم : همه امت از اول تا آخر ؟ فرمودنه ، ابو جعفر و یا جعفر با تردیدراوی چنین فرمودند .
۱۲ - و شاه گوید از حضرت رضا علیه السلام شنیدم می فرمود : اعمال نیکو کاران و بدکاران امت هر روز بر رسول خدا (ص) عرضه میگردد .
۱۳ - موسی بن ابی الحسن از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که فرمود: در بنی اسرائیل قحط شدیدی پیدا شد و چند سال طول کشید .
يك زنى يك لقمه نان فراهم آورد و آن را در دهان خود گذاشت و می خواست بخورد ، در این وقت يك سائلی از راه رسید و فریاد زد ای کنیز خدامن گرسنه ام وی گفت: بهتر است این لقمه را از دهان خود بیرون بیاورم و به این سائل بدهم
در این هنگام لقمه را از دهان خود بیرون کرد و به آن سائل داد آن زن پسری داشت که از بیابان هیزم میکشید یکی از روزها که رفته بود از بیابان هیزم بیاورد ، گرگی او را ربود ، و مردم از جریان مطلع شدند .
-٨١٤-
ما در كودك با اضطراب و ناراحتی دنبال گرك دويد خداوند متعال جبرئیل را فرستاد و او را از دهان گرک نجات داد و به مادرش تسلیم کرد و گفت: ای کنیز خدا آن لقمه را دادی و این لقمه را گرفتی .
١٤ - احمد بن عامر طائی گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از حسین ابن علی علیهم السلام روایت کرده که فرمود : علی علیه السلام در مسجد جامع کوفه بودند، در این هنگام مردی از اهل شام خدمتش رسید و از آن حضرت مسائل چندی پرسید و یکی از سئوالاتش این بود که گفت : بفرمائید خواب بر چند نوع است ؟ .
على علیه السلام فرمود: خواب بر چهار نوع است پیامبران روی پشت می خوابند، و لیکن دیدگان آنها بخواب نمیرود و در انتظار وحی خداوند می باشند ، مؤمن بطرف راست رو به قبله میخوابد، پادشاهان و فرزندان آنها روی شانه چپ بخواب میروند تا آنچه را خورده اند هضم شود شیطان و برادران او ودیوانگان و مریضان روی شکم می خوابند.
١٥- سلیمان جعفری گوید: از حضرت رضا علیه السلام شنیدم می فرمود : شومی در چند چیز هست برای مسافر در میان راه کلاغی که در طرف راست فریاد بزند ، و سکی که دمش را پهن کرده باشد ، و گرگی که در روی او فریاد بزند ، و روی دمش نشسته باشد و سه مرتبه فریاد بزند و برخیزد و بنشیند ، و آهوئی که از طرف راست بیاید و بطرف چپ برود و جغد در حالیکه فریاد زند ، وزنیکه دامن خود را بیرون انداخته باشد، و الاغ گوش بریده .
هر کس در هنگام مسافرت اینها را مشاهده کند و بترسد باید بگوید: «اعتصمت
-۸۱۵-
بِكَ يَارَبِّ مِنْ شَرِّمَا أَجِدُ فِي نَفْسِي فَاعْتَصمني مِنْ ذَلِكَ » .
١٦- سلیمان جعفری گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیه السلام روایت کرده که فرمود : حضرت رسول (ص) از کشتن پنج حیوان منع کردند و آنان عبارتند از :
هدهد ، زنبور ، مورچه قورباغه صرد و صوام ، و کشتن پنج حیوان دیگر را تجویز فرمودند و آنان عبارتند از کلاغ ، مار ، عقرب ، سگ گزنده ، و
جدأة
۱۷ - احمد بن عامر طائی گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از حسین بن علی عليهم السلام روایت کرده که علی علیه السلام در جامع کوفه بودند و يك مرد شامی از وی سؤالاتی فرمودند ، و در ضمن پرسشها گفتند : آن شش نفر که در هیچ رحمی قرار نگرفتند چه اشخاص بودند .
فرمودند آدم ، حواء ، گوسفند ،ابراهیم عصای موسی، ناقه صالح، و خفاشی که عیسی (ع) ساخت و به اذن خداوند پرواز کرد .
۱۸ - احمد بن عامر طائی گوید حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از حسین ابن علی عليه السلام روایت کرده که علی علیه السلام فرمود:
روز شنبه روز مکر و فریب و نیرنگ است روز یکشنبه روز درخت کاری و ساختمان است ، دوشنبه روز مسافرت و طلب است سه شنبه روز جنگ و خونريزي است، چهار شنبه روز شومی است که مردم از آن تطیر میکنند، پنجشنبه روز ورود بر بزرگان و برآورد حاجات است، روز جمعه روز خطبه و نکاح است.
۱۹ - محمد بن احمد بغدادی گوید برای حضرت رضا عليه السلام
-٨١٦-
نوشتم و از مسافرت روز چهار شنبه پرسیدم.
فرمود: هر کس روز چهار شنبه از منزلش بیرون گردد و بر خلاف عقیده مردم که آن روز را شوم میدانند از همه آفات و بلیات مصون خواهد ماند، و هیچ ناخوشی و ناراحتی به او نخواهد رسید و خداوند همه حوائج او را خواهد داد.
را وی گوید: بار دیگر در مورد روز چهار شنبه از آن حضرت پرسش نمودم و سئوال کردم حجامت در روز چهارشنبه مانعی ندارد؟.
فرمود: هر کس روز چهار شنبه حجامت کند بر خلاف کسانیکه آن روز را شوم میدانند هیچ گزندی به او نخواهد رسید و از همه آفات و عاهات مصون خواهد ماند .
۲۰ - دارم بن قبیصه گوید حضرت رضا علیه السلام از پدرش و او از پدرانش از علی علیه السلام روایت میکند که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: قیامت روز جمعه ما بین نماز ظهر و نماز عصر بر پا خواهد شد.
۲۱ - نعیم بن صالح طبری از حضرت رضا علیه السلام از پدرش و او از پدرانش از علی علیهم السلام روایت میکند که حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمودند: خداوندا برای امت من در بامداد روز شنبه و پنجشنبه برکت قرارده
۲۲ عباس بن هلال گوید: حضرت رضا علیه السلام راجع به ابلیس سخن میگفت و فرمود: نام ابلیس حارث است و مقصود از آیه شریفه در قرآن که فرمود یا ابلیس» یعنی ای عاصی او را از این جهت ابلیس گفته اند که از رحمت خداوند مأیوس شده است.
۸۱۷-
۲۳ - اسماعیل از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که فرمود: پرهیز کردن از يك چيز ترك آن نیست بلکه پرهیز کم نمودن از آن چیز است.
٢٤ - حسن بن علی بن فضال گرید حضرت رضا علیه السلام از پدرش و او از پدرانش از علی علیهم السلام روایت میکند که حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمودند: اسلام در آغاز غریب بود و بار دیگر غریب خواهد شد، خوشابه حال غر باء
٢٥ - هشام بن ابراهیم گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم الاغها را برای گرفتن استر روی اسبها میکشیم بفرمائید این عمل جائز است یا خیر؟ فرمود ما نعی ندارد .
۲۶ - حضرت رضا علیه السلام فرمود: گفتار بدون عمل بی فائده است و عمل بدون نیت نتیجه ای ندارد و نیت هم باید مطابق سنت باشد.
۲۷ - حسن بن فضال گوید برای حضرت رضا علیه السلام نوشتم از مردی گندم و حبوبات سلفی خریدم هنگام و عده حبوبات نداشتم بدهم. آیا میتوانم به جای آن در هم بدهم، فرمود مانعی ندارد.
۲۸ - سلیمان بن بلال گوید: حضرت رضا علیه السلام فرمود: پیغمبر اکرم صلی الله عليه و آله هنگام فتح مکه وارد کعبه شد مشاهده کرد سیصد و شصت بت در اطراف کعبه آویزان است با عصایی که در دست داشت آن بتها را بر زمین ریخت و گفت: «جاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ البَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا جَاءَ الْحَقُّ وَمَا يُبَارِيءُ الباطِل وَ ما يُعيد» و بتها همه بر زمین ریخته شد
۲۹ - داود بن سلیمان گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیهم
- ۸۱۸ -
السلام روایت کرده که حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمودند: میدانید. تفسیر آیه شریفه «كلا إِدادَ كَتِ الأَرْضُ دَکا دکا چیست؟
سپس فرمود: هنگامیکه روز قیامت بر با گردد جهنم را با هفتاد هزار مهار می بندند و هفتاد هزار فرشته آن مهارها را در دست گرفته نگاهش میدارند و اگر خداوند جهنم را مهار نکرده بود همه آسمانها و زمین را آتش میزد .
۳۰- جعفر بن محمد گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرش و او از پدرانش علیهم السلام از جابر بن عبدالله انصاری روایت کرده که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمودند: بهترین حدیث کتاب خداوند و بهترین هدایت ها هدایت محمد است : بدترین امور بدعتهائی است که در دین پدید میآید ، و هر بدعتی گمراهی است .
و هر گاه خطبه میخواند در خطبه هایش میگفت اما بعد، و هر گاه ذکر قیامت بر زبان مبارکش جاری میشد صدایش بلند میگردید و رخسارش قرمز میشد، و سپس فرمود: قیامت صبح و شب با شما همراه است و بعثت من با قيامت توأم میباشد.
۳۱- اسماعیل بن همام گوید حضرت رضا علیه السلام از پدرانش روایت کرده که علی علیه السلام گفت: یارسول الله شما مرا دنبال کارهایی میفرستید، در آن کارها سختگیری کنم و یا طبق نظر خود و آنچه مشاهده کرده ام انجام دهم؟
فرمود: هر چه با چشم خود مشاهده کردی طبق آن عمل کن.
۳۲- عبیدالله گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیهم السلام
-۸۱۹-
روایت کرده که فرمود هنگامیکه قبله تغییر کرد مردی مشاهده کرد گروهی نماز میخوانند وی گفت: قبله تغییر کرد آنها در حال رکوع بطرف قبله جدید بر گشتند
۳۳- سلیمان بن یزید گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیهم السلام روایت کرده که فرمود: مقصود از ذبیح در قرآن مجید اسماعیل است .
٣٤- سلیمان بن بلال گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش روایت میکرد که ابلیس از هنگام آدم علیه السلام تا بعثت مسیح علیه السلام نزد پیامبران میآمد و با آنها سخن میگفت و در میان آنها بیش از همه با یحیی بن زکریا انس و رفت و آمد داشت .
روزی یحیی گفت: از توسئوالی دارم ، شیطان گفت : تو بزرگتر از این هستی که پاسخ سئوال تو را ندهم اینک هر چه میخواهی بپرس و من حقیقت را به تو خواهم گفت.
یحیی گفت دوست دارم دامهای تو را که بوسیله آن مردم را به دام میاندازی مشاهده کنم شیطان گفت بسیار خوب خواسته های تو را اجابت میکنم، وعده داد فردا صبح بار دیگر با تو ملاقات خواهم کرد و دامها را به تو نشان خواهم داد.
روز بعد با مداد که حضرت یحیی علیه السلام در منزلش نشسته و در انتظار شیطان بود ناگهان مشاهده کرد از يك سوراخی وارد اطاق شد
در این هنگام شیطان صورتش مانند بوزینه و بدنش مانند خوک و چشمانش از هم شکافته بود، دندانها و دهانش يك تكه استخوان بود، و چانه نداشت دو دست در سینه و دو دست در شانه اش قرار داشت رگهای درشت پشتش در
-۸۲۰-
جلو بود، انگشتانش در پشت سرش قرار داشت.
قبائی در بر کرده که وسط آن را با يك رشته بسته بود، و در آن رشته نخهای متعددی سبز و قرمز آویزان کرده بود.
زنگ بزرگی در دست گرفته و يك سپر بر آن آویخته بود، و يك قلاب آهنی نیز در میان سپر گذاشته بود پس از اینکه در نزد یحیی نشست، یحیی گفت این کمر بند چیست که در وسط کمر بسته ای ؟
گفت: این مجوسیت است که من برای آنها تأسیس کردم و آراستم، سپس گفت: این نخهای رنگارنگ چیست؟ گفت اینها رنگهایی است که بوسیله آنها زنها را زینت میدهم تا مردم را فریب دهند.
حضرت یحیی گفت: پس این زنگ چیست که در دست خود گرفته ای؟ گفت این ساز و آواز است که مردم را هنگامیکه در مجالس گرد هم آمده اند و شراب میخورند این زنگ را بصدا میآورم و آنها به رقص و پایکوبی میپردازند، و شادمانی میکنند.
در اثر رقص و پایکوبی گروهی بیهوش میگردند و بعضی پیراهن پاره میکنند و عده ای از فرط مستی و بیخودی انگشتهای خود را گاز میگیرند.
یحیی گفت: از کدام طبقات بیشتر خوشت میآید گفت: از زنان ، آنها وسیله شکار کردن من هستند و توسط زنان نقشه های خود را انجام میدهم، هر گاه مردان صالح مرا نفرین میکنند من از آنها فرار میکنم و به اجتماعات زنها میروم ، و از سخنان آنها بسیار خوشم میآید و لذت میبرم.
-۸۲۱-
حضرت یحیی گفت پس این سپر چیست که بالای سرت گذاشته ای ، گفت یوسیله آن دعاهای مردان شایسته را از خود دفع میکنم گفت پس این آهن که بالای آن هست برای چیست ؟ .
گفت بوسیله این آهن دلهای افراد شایسته را بطرف خود متمایل میکنم یحیی گفت آیا تا کنون بر من پیروز شده ای؟ .
گفت تا کنون نتوانسته ام بر تو پیروز شوم ، وليكن يك خصلت در تو هست که مرا به تعجب آورده است .
یحیی گفت آن چیست؟ گفت : تو مرد پرخوری هستی هر گاه افطار میکنی و زیاد میخوری پرخوری تو مانع میشود که بتوانی در شب برخیزی و نماز بگذاری ، گفت : اينک با خدای خود پیمان بستم که بعد از این از طعام سیر نگردم تا آنگاه که به جوار رحمتش شنابم .
شیطان هم گفت من نیز متعهد شدم که دیگر مسلمانی را نصیحت نکنم ، شیطان از نزد یحیی بیرون شد و دیگر بطرف او برنگشت .
٣٥ -علی بن جعفر گوید حضرت رضا از پدرانش علیهم السلام روایت کرد که حضرت رسول (ص) فرمود :
خداوند متعال مرا با مردی دیگر از آدم بیرون آورد و از صلبی به صلب دیگر انتقال داد و من به سبب نبوت از وی پیشی گرفتم، گفتند: یا رسول الله آن مرد که بود، فرمود : علی بن ابی طالب
٣٦ - عبید الله بن علی از حضرت رضا (ع) روایت کرده که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود: هر نسب و پیوندی در روز قیامت از هم جدا میگردد مگر نسب
-۸۲۲ -
و پیوند خانوادگی من.
۳۷- محمد بن عیسی گوید: از غلامان امام رضا علیه السلام از آن جناب روایت میکرد که از علی علیه السلام پرسیدند حضرت رسول (ص) را برای ما وصف کنید بطوریکه آن حضرت را درک کرده باشیم و ما اشتیاق داریم اخلاق و خصوصیات جسمانی آن حضرت را بدانیم .
علی علیه السلام فرمود : پیغمبر اكرم (ص) سفيد رنگ و گندم گون بود ، دیدگانش سیاه و درشت ، و موهایش بلند و محاسنش انبوه و پرپشت بود، گردنش سفيد و مانند نقره میدرخشید و خون مانند طلا در رگهایش دیده میشد
يك رشته مو از سینه تا نافش کشیده شده و در شکم و سینه اش جز آن يك رشته موی دیگری نبود ، دستها و پاهایش درشت بود، وقتی که راه میرفت مثل اینکه از سنگی کنده میشود یعنی پایش را درست از زمین میکند.
هر گاه روی میآورد مانند باران به تندی حرکت میکرد، وقتی میخواست با شخصی سخن بگوید با تمام صورتش متوجه میشد، مردی میان قامت نه بلند و نه کوتاه بود در چهره اش رگهائی بود که هر گاه با مردم سخن میگفت معلوم میشد ، چهره اش درخشان و بویش مانند مشک خوشبو بود
ناتوانی به خود راه نمیداد و کسی را از خود نمیرنجانید ، با مردم به خوبی معاشرت میکرد و با نرمی و آرامش با آنها سخن میگفت
پیغمبراکرم از همه مردم با جواد و سخی تر بود ، هر کس از روی معرفت یا آن حضرت سخن میگفت او را دوست خود میگرفت و هر کس بدون مقدمه با او برخورد میکرد از وی میترسید
-۸۲۳-
در پیشانیش يك نوری بود که هر کس او را ملاقات میکرد میگفت من مانند او را هرگز ندیده ام .
۳۸- عبيد الله بن علی گوید حضرت رضا از پدرانش عليهم السلام روايت کرده که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود : من آن سنگی را که در مکه قبل از بعثت بر من سلام میکرد میشناسم و اکنون هم آن سنگ در جای خود هست.
۳۹ - حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیهم السلام روایت کرده که فرمود :
ماه در مکه از هم شکافته و دو نیم شد رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: به این گواهی دهید
٤٠ - حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روایت کرده که در روز بدر فرمودند: از فرزندان عبدالمطلب کسی را اسیر نکنید زیرا آنها بطور اکراه و جبر از مکه بیرون شدند، و در جنگ شرکت کردند.
٤١- سلیمان بن بلال گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش علیهم السلام روایت کرده که حضرت رسول (ص) پس از اینکه خیبر را فتح کرد باغها و سرزمین های زراعتی آن را به نصف به مردم واگذار کرد .
هنگام برداشت محصول عبد الله بن رواحه را فرستاد و او محصولات را تخمین زد ، سپس گفت : اگر میخواهید با تخمین عمل میکنیم و اگر بخواهید محصول را بر میداریم و حساب میکنیم، گفتند : حق همین است ، و آسمان و زمین با حق ثابت میباشد .
-٨٢٤-
٤٢- عبید الله بن علی از حضرت رضا علیه السلام از پدرانش روایت کرده که علی (ع) فرمود : حضرت رسول (ص) درباره دختر حمزه به نفع خاله اش حکم کرد و گفت : خاله نیز مانند مادر است .
٤٣- عبدالله بن ابراهیم از حضرت رضا از پدرانش از علی علیهم السلام روایت کرده که حضرت رسول (ص) در ماه رمضان به جنگ بدر رفت و در ماه رمضان نیز مکه رافتح نمود .
٤٤- حسین بن خالد از حضرت رضا (ع) روایت کرده که خدمت آن جناب عرض کردم : عبد الله بن بکیر حدیثی روایت میکرد و آن را تأویل مینمود، و من دوست دارم آن حدیث را بر شما عرضه کنم .
فرمود : آن حدیث چیست ؟ .
گفتم : عبدالله بن بکیر گوید عبیدالله بن زراره گفت : خدمت حضرت صادق علیه السلام بودم در هنگامیکه محمد بن عبد الله بن حسن خروج کرده بود ، در این هنگام مردی وارد شد و گفت : محمد بن عبدالله خروج کرده و مردم با او بیعت کرده اند نظر شما در این باره چیست ؟
حضرت صادق علیه السلام فرمود : آرام بگیر تا آنگاه که زمین و آسمان آرام بگیرند .
عبد الله بن بکیر گفت : پس هر گاه چنین باشد قبل از آرامش زمین و آسمان خروجی نیست ، پس نه قائمی هست و نه خروجی میباشد.
حضرت رضا علیه السلام فرمود : امام صادق سلام الله علیه راست گفته و لیکن مطلب آن طور که عبد الله بن بكير تاویل کرده نیست بلکه حضرت صادق میفرماید:
-۸۲۵-
آرام بگیرید مادامیکه از آسمان ندا نرسیده و زمین از فرو بردن لشکر در بیابان خود داری کرده است.
٤٥ -حضرت رضا علیه السلام به یک مردی فرمود امین نسبت به تو خیانت نکرده است . ولیکن تو خائن را امین دانسته و نزد او امانت گذاشته‌ای .
٤۶- حضرت رضا علیه السلام فرمود: هرگاه خداوند اراده فرماید عقول مردم را از آنها سلب میکند ، و فرمان خود را جاری می سازد ، واراده خود را به انجام میرساند و هرگاه او امر خود را اجراء کرد بار دیگر عقول آنها را بر میگرداند و سپس میفرماید: از کجا آمد و به کجا رفت
٤٧- حضرت رضا علیه السلام فرمود: هرگاه انسان گرفتار پرحرفی شد ، هیچ گاه از سخن گفتن سیر نمیگردد و هر گاه از سخنی فارغ گردد به سخنی دیگر می پردازد .
٤٨ - حضرت رضا سلام الله علیه فرمود : برادر بزرگتر به منزله پدر است .
٤٩ - از حضرت رضا علیه السلام سئوال شد که مردان پست چگونه اشخاصی هستند فرمود کسیکه در دستش چیزی باشد و او را از یاد خداوند ببرد.
٥٠ حضرت رضا علیه السلام فرمود: خداوند صحبت ها و گفتگوهای بلند را که از جدال و ستیز با یکدیگر بلند میشود دوست ندارد، و از اتلاف مال و زیادی سئوال نیز بغض دارد .
٥١ - حضرت رضا علیه السلام فرمود: مادر را از دهانش ببوسید ، خواهر را از گونه ها و امام را از پیشانیش ببوسید .
-٨٢٦-
٥٢ حضرت رضا (ع) فرمود: بخیل راحتی ندارد حسود لذت ندارد، پادشاهان و فاندارند ، در رخگی دردانگی ندارد .
حضرت رضا (ع) فرمود: هر کسی اراده سفر دارد بايد تحت الحك عمامه خود از مواره در زیر گردن داشته باشد ، و من ضا من هستم هر کس این کار را بالا از موادی در امان خواهد بود .
٥٤ از حضرت رضا (ع) سئوال شد زین و لگام اسبی اگر از نقره باشد میتوان بر آن اسب نشست ؟ .
فرمود : اگر با آب طلا و نقره آن را زینت داده باشند و قابل کندن نیست مانعی ندارد ، و اگر چنین نیست سوار شدن اشکال دارد.
۵۵- علی بن ابراهیم از پدراش روایت میکند که در مدینه وارد مجلس حضرت رضا علیه السلام شدم ، مردی از برادرش به آن جناب شکایت کرد ، در این هنگام حضرت این اشعار را انشاء فرمود:
اعذر أَخَاكَ عَلَى ذُنُوبِهِ وَ اسْتَرَ و غَطٍ عَلَى عُيُوبِهِ
و اصبر عَلَى بَهْتِ السَّفِيهِ وَ لِلزَّمَانِ عَلَى خُطُوبِهِ
وَدَعِ الْجَوابُ تَفَصلا و كُل الظُّلُومِ إِلَى حَبِيبِهِ
٥٦ - احمد بن سلیمان گوید: مردی از حضرت رضا علیه السلام پرسید در حالیکه آن جناب در طواف بود جواد چه معنی دارد ؟
فرمود : . . .. اگر از مخلوق سئوال میکنی ، جواد کسی است که واجبات خداوند را انجام دهد و بخیل کسی را گویند که واجبات پروردگار را انجام ندهد ، و اگر مقصودت از جواد خداوند است ، اگر بدهد
-۸۲۷-
جواد است و اگر ندهد باز هم جواد است .
۵۷ - احمد بن عامر طائی گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از حسين بن على عليهم السلام روایت کرده که علی علیه السلام در جامع کوفه بودند در این هنگام مردی از اهل شام رسید و گفت : یا امیرالمؤمنین میخواهم از شما مسائلی بپرسم .
فرمود: برای فهمیدن بپرس و از روی اشتباه کاری و تلبيس سئوال نکن ، در این وقت مردم متوجه مرد شامی شدند، و او نخست پرسید اولین مخلوقات خداوند چه بود ؟
على عليه السلام فرمود: نخستین مخلوق خداوند نور بود : پرسید خداوند آسمانها را از چه چیز خلق کرد ؟
فرمود : از بخار آب ، پرسید زمین را از چه چیز آفرید : فرمود : از قشرهای روی آب : پرسید کوه ها را از چه آفرید ؟
فرمود : از امواج ، پرسید چرا مکه را ام القری گفتند ، فرمود : برای اینکه زمین را از زیر آن پهن کردند.
پرسید چرا گاو همیشه چشمش بطرف زمین است و سرش را بطرف آسمان بلند نمیکند، فرمود: از هنگامیکه قوم موسی گوساله را پرستیدند وی
شرم دارد سرش را بطرف آسمان بلند کند .
پرسیدم کدام کس جمع بین دو خواهر کرد و دو خواهر را به نکاح در آورد ؟ فرمود : يعقوب بن اسحاق دو خواهر بنام حبار و راحیل را تزویج کرد
-۸۲۸-
و بعد از آن حرام شد، و خداوند متعال فرمود : و أن تجمعوا بين الاختين پرسید جزر و مددریا چیست؟
علی علیه السلام فرمود : فرشته ای از فرشتگان خداوند بنام رومان بر دریاها موکل است ، هر گاه آن فرشته پایش را در دریا گذارد دریا بالا میآید، و هر گاه پایش را بیرون کشد آب فرو مینشیند.
پرسید اسم پدر جن چیست؟ فرمود : شومان از آتش خلق شده است ، پرسید آیا خداوند پیغمبری برای جن فرستاده است؟
فرمود : آری خداوند پیغمبری برای جن فرستاد که نامش یوسف بود ، جن او را کشتند، پرسید ، نام شیطان چیست و در آسمان به چه نامی مشهور بود
فرمود : ابلیس نامش حارث بود ، پرسید چرا آدم را آدم گفتند ؟ فرمود : برای اینکه او را از زمین خلق کردند پرسید چرا میراث مرد دو برابر زن شد؟
فرمود: چون آدم در بهشت دو دانه گندم و حواء يك دانه خورد از این جهت میراث مرد دو برابر شد .
پرسید خداوند کدامیک از پیغمبران را مختون خلق کرد ؟ فرمود : آدم و فرزندش شیث، ادریس ، نوح سام بن نوح، ابراهیم داود، سلیمان، لوط، اسماعیل موسی ، عیسى ومحمد عليهم السلام
پرسید آدم چند سال عمر کرد؟ فرمود نهصد و سی و سه سال .
پرسید نخستین کسی که شعر گفت کدام کس بود؟ فرمود آدم .
پرسید شعرش چه بود فرمود: هنگامیکه بر زمین فرود آمد و وسعت زمین
-۸۲۹-
را مشاهده کرد، و قابیل هابیل را کشت، آدم علیه السلام گفت :
تَغَيَّرَتِ الْبِلادُ وَمَنْ عَلَيْهَا فَوَجْهُ الْأَرْضِ مُغْبُرٌ فَبِيحُ
تَغَيَّرَ كُلَّ ذِي طَعْمٍ وَلَوْنَ وَقَلَّ بَشَاشَهُ الْوَجْهِ الْمَلِيحُ
أَرَى طُولَ الْحَيَاةِ عَلَى غَماً وَهَلْ أَنَا مِن حَيَواتِي مُسْتَرِيحُ
وَمَا لِي لَا أَجُودُ بِسُبْكِ دَمْعِ و ها بِيلُ تَفَمَنْهُ الفَرِيح
قَتَلَ قَابِيلُ ها بيلا أَخَاهُ فَوَاحُزْنِي لَقَدْ فَقَدَ الْمَليحُ
شیطان در پاسخ او گفت :
تَنَحَ عَن البَلادِ وَ سَاكِنيها فَبِي فِي الْخُلْدِ ضَاقَ بِكَ الفَسِيحُ
وَ كُنْتَ بِهَا وَزَوْجُكَ فِي قَرَارٍ وَقَلْبُكَ مِنْ أَذًى الدُّنْيَا مَرِيحُ
فلَمَ تَنْفَكَ مِنْ كَيْدِي وَمَكْرَى إِلَى أَنْ فَاتَكَ الثَّمَنُ الربيحُ
وبَدَّلَ أَهْلُهَا أَثْلاً وَ خَمْطاً بِحَباتٍ وَأَبْوَابِ مَنيح
فَلَو لَا رَحْمَةُ الْجَبَّارِ أَضْحَى بِكَفِّكَ مِنْ نَانِ الْخُلْدِرِيح
پرسید چند سال در فراق بهشت گریه کردو چه مقدار اشک از دید گانش جاری گردید ؟ .
فرمود : آدم صد سال گریه کرد و از چشمهایش مانند دجله و فرات آب جاری شد، پرسید آدم چند حج به جای آورد؟ .
فرمود: هفتاد حج پیاده و نخستین حجی که به جای آورد زاغ اور اراهنمائی میکرد و محل های آب را به او نشان میداد وزاغ همراه او از بهشت بیرون شده بود . و از این جهت از خوردن او نهی شده است .
پرسید چرا وی راه نمیرود؟ فرمود: آن حیوان مدت ها در بیت المقدس
-۸۳۰-
گریه میکرد و با آدم نیز گریه میکرد و از این جهت در منازل سکنی گزیده است ، و نه آیه از قرآن مجید که آدم در بهشت آنها را قرائت مینمود با او همراه است و این آیه ها تا روز قیامت با او خواهد بود سه آیه از اول سوره کهف ، و سه آیه از سُبْحانَ الَّذِي أَسْری که اول آن «وَ إِذَا قَرَأْنَ الْقُرآن میباشد، و سه آیه از پس که «و جعلنا من بين أيديهم سداً » باشد .
پرسید نخستین کسیکه کافر شد و کفر را تأسیس کرد که بود ؟ فرمود: ابلیس لعنة الله عليه بود .
پرسید اسم نوح چه بود؟ فرمود : نام نوح علیه السلام « سکن » بودوچون مدت هزار سال بر قومش گریه کرد از این رو وی را نوح گفتند .
پرسید کشتی نوح عرض و طولش چه اندازه بود؟ فرمود: طول کشتی نوح هشتاد زرع و عرض آن پانصد ذرع و ارتفاعش هشتاد ذرع بود
بعد از این آن مرد نشست و مرد دیگری برخواست و گفت : یا امیر المؤمنین نخستین درختی که در زمین کاشته شده کدام درخت بود .
فرمود درخت عوسجه که عصای موسی علیه السلام از آن بود ، پرسید اولین درختی که از زمین روئیده شد کدام درخت بود ؟ فرمود کدو .
پرسید نخستین کسی که از اهل آسمانها حج به جای آورد که بود؟ فرمود: جبرئيل .
پرسید اولین بقعه ای که بعد از طوفان در زمین پدید آمد کجا بود .
فرمود : کعبه که از يك زبر جد سبز بود ، پرسید گرامیترین وادی در روی زمین کجا است، فرمود: سرزمینی که او را سرندیب گویند و آدم از بهشت در آنجا
-۸۳۱-
سقوط کرد .
پرسید بدترین وادی روی زمین کجا است؟ فرمود: سرزمین برهوت که در يمن است و آن جا یکی از وادی های جهنم میباشد .
پرسید آن کدام زندان بود که بازندانی خود حرکت میکرد؟ فرمود: آن شکم ماهی بود که یونس را با خود حمل میکرد .
پرسید آن شش موجودیکه در رحم زنی و یا حیوانی قرار نگرفتند کدام افراد بودند؟ فرمود: آدم ، حواء ، گوسفند ابراهیم ناقه صالح ، عصای موسی، و خفاشی که عیسی (ع) ساخت و به اذن پروردگار پرواز کرد.
پرسید آن کدام چيزي بود که بروی دروغ بسته شد و آن از جن وانس نبود؟ فرمود: آن گرگی بود که برادران یوسف اور امتهم کردند یوسف را خورده است .
پرسید آن کدام کس بود که بروی وحی نازل شد و از جن وانس هم نبود ؟ فرمود : آن زنبور عسل بود که خداوند بروی وحی فرستاد .
پرسید پاک ترین محل روی زمین که در آن نماز جائز نیست کجا است؟
فرمود : بام کعبه است .
فرمود آن کدام محل بود که ساعتی آفتاب بر آن تا بید و دیگر بر آنجا نخواهد تابید، فرمود : آن دریاست که برای موسی از هم شکافته شد و آفتاب بر آن تابید و دیگر آفتاب آن جا را نخواهد گرفت .
پرسید آن چیز زنده که خوراك يك مرده شد چه بود؟ فرمود : عصای موسی بود .
-٨٣٢-
پرسید آن کسی که انذار کرد در حالیکه نه از انس بود و نه از جن، فرمود : آن مورچه بود .
پرسید : آن کسی که برای نخستین بار فرمان ختنه داد که بود ؟ فرمود : حضرت ابراهیم (ع) بود .
پرسید: نخستین زنیکه ختنه شد که بود؟ فرمود : هاجر مادر اسماعیل ، فرمود : نخستین زنیکه دامن خود را بر زمین کشید که بود؟ فرمود : هاجر هنگامیکه از ساره فرار میکرد .
پرسید نخستین مردیکه دامنش را کشید که بود ؟ فرمود قارون بود .
پرسید اولین کسیکه نعلین پوشید که بود ، فرمود : حضرت ابراهیم .
پرسید گرامیترین مردم از جهت نسب که بود؟ فرمود : يوسف بن يعقوب صدیق پروردگار .
پرسید آن شش نفر پیغمبر که دو نام داشتند کدام افراد بودند ، فرمود یوشع این نون که نامش ذوا الكفل بود ، و یعقوب که نامش اسرائیل بود ، و خضر که نامش حلیقا بود و یونس که نامش ذوالنون بود ، و عیسی که مسیح بود ، و محمد که احمد بود.
پرسید آن چیست که تنفس میکند در صورتیکه گوشت و خون ندارد ؟ فرمود آن صبح است در حالیکه نفس می کشد .
پرسید آن پنج پیغمبر که بزبان عربی سخن گفتند کدام پیغمبران بودند ؟ فرمود آنان عبارتند از هود ، شعیب ، اسماعيل ومحمد .
آن مرد نشست و مردی دیگر برخواست و گفت : یا امیرالمؤمنین آیه شریفه
-۸۳۳-
يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ ، وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ لِكُلِّ امْرِي مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنَ يُغْنِيهِ بیان فرمائید
على عليه السلام فرمود قابیل از هابیل فرار میکند ، موسی از مادرش فرار میکند ، ابراهیم از پدری که او را تربیت کردنه پدر حقیقی فرار میکند، لوط از زنش فرار میکند، نوح از پسرش فرار میکند .
پرسید نخستین کسی که با مرگ ناگهانی در گذشت که بود فرمود داود که رو منبرش در گذشت .
پرسید آن کدام چهار چیز است که از چهار چیز سیر نمیگردند؟ فرمودند: زمین از باران، ماده از نر چشم از دیدن و عالم از دانش .
پرسید نخستین کسیکه سکه زد که بود؟ فرمود: نمرود بن کنعان که بعد از نوح علیه السلام سکه زد .
پرسید اولین کسیکه عمل قوم لوط را انجام داد که بود؟ فرمود : شیطان که خود را در اختیار دیگران گذاشت و راه فساد را به مردم یاد داد .
پرسید معنی صدای کبوتران راعبی چیست؟ فرمود بر مغنیان و مطربان نفرین می کند
پرسید کنبه براق چیست ؟ فرمود : ابو هلال .
پرسید چرا تبع ملك را تبع گفتند ؟ فرمود برای اینکه جوانی نویسنده بود و براى ملك نامه مینوشت .
هنگامیکه نامه مینوشت در آغاز نامه « بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي خَلَقَ صُبحاً وَرِيحاً »
-٨٣٤-
مينوشت ملك گفت: بنویس و در آغاز نامه اسم ملك رعد را یاد داشت كن ، تبع گفت : من فقط نام خدای خود را خواهم نوشت و سپس مطالب شما را درد نبال آن خواهم آورد .
خداوند عز و جل در اثر این مجاهدت سلطنت آن ملك را به او داد ، و مردم هم از وی متابعت کردند و از این جهت او را تبع گفتند .
پرسید چرا بز ، دم ندارد و صورتش مکشوف است ؟ فرمود ماعز در کشتی از نوح نافرمانی کرد و نوح او را بیرون افکند و از این جهت دمش آسیب دید، ولیکن میش چون اطاعت کرد و خود وارد کشتی شد، نوح از وی خوشش آمد و دست بر بدن و صورت او کشید .
پرسید اهل بهشت با چه زبانی سخن میگویند؟ فرمود بزبان عربی سخن میگویند .
پرسید دوزخیان با چه زبان حرف میزنند؟ فرمود: به زبان مجوسیان سخن میگویند
وی در جای خود نشست و مرد دیگری برخواست و گفت : یا امیرالمؤمنین چرا روز چهار شنبه شوم است و ما از آن تطیر میکنیم و آن کدام چهار شنبه میباشد ؟ .
فرمود : چهارشنبه آخر ماه در آن روز قابیل هابیل را کشت ، روز چهارشنبه حضرت ابراهیم علیه السلام را در آتش انداختند روز چهار شنبه خداوند فرعون را غرق کرد .
وز چهارشنبه پروردگار قریه لوط را حراب فرمود و آنها را هلاک ساخت ،
-٨٣٥-
روز چهارشنبه خداوند متعال باد را فرستاد وقوم عاد را هلاك كرد و روز چهارشنبه آنان تارومار شدند.
روز چهارشنبه خداوند پشه را در نمرود مسلط ساخت و او را هلاک نمود، روز چهارشنبه موسی مورد تعرض فرعون قرار گرفت و فرعون خواست او را بکشد ، و روز چهارشنبه سقف بر آنها فرود آمد و هلاک شدند .
روز چهار شنبه فرعون امر کرد تا کودکان بنی اسرائیل را بکشند ، روز چهار شنبه بیت المقدس خراب شد ، روز چهار شنبه مسجد سلیمان در استخر فارس آتش گرفت روز چهار شنبه یحیی بن زکریا کشته شد ، روز چهار شنبه نخستین عذاب بر قوم فرعون سایه افکند.
روز چهار شنبه خداوند قارون را بر زمین فرو برد، روز چهار شنبه ایوب گرفتار شد و مال و فرزندان او مردند، روز چهار شنبه یوسف را به زندان
افکندند .
روز چهار شنبه خداوند متعال فرمود : انا دمر ناهم و قومهم أجمعين روز چهار شنبه ناقه صالح را پی کردند، روز چهار شنبه صیحه آسمانی آنها را نابود کرد .
روز چهار شنبه از آسمان سنگ بارید، روز چهار شنبه مشرکین دندانهای حضرت رسول صلى الله علیه و آله را شکستند ، روز چهار شنبه عمالقه تابوت را گرفتند .
۵۸- حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از علی علیهم السلام روایت کرده که فرمود: افرادی هستند با شوق لباس میبافند در حالیکه همان لباس کفن آنها میشود ، و خانه ای میسازند که در آن سکونت کنند و همان خانه محل دفن آنها
-٨٣٦-
میگردد .
۵۹ - حسن بن علی بن فضال گوید: حضرت رضا علیه السلام از پدرانش از حسین بن على عليهم السلام روایت کرده که فرمود : هنگامیکه وفات امام حسن مجتبی علیه السلام فرا رسید آن جناب گریه میکرد.
گفتند : یا بن رسول الله چرا گریه میکنی تو فرزند رسول خدا صلى الله علیه و آله میباشی و پیغمبر در باره تو مطالبی گفته ، و علاوه بیست بار پیاده حج بجا آورده ای و سه بار ثروت خودرامیان فقراء تقسیم کرده ای
فرمود : من از دو چیز گریه میکنم ، یکی وحشت مرگ و دیگری دوری از دوستان
۶۰ - احمد بن حسن میثمی گوید: گروهی در نزد حضرت رضا علیه السلام بودند و در مورد روایات متنازعه که از حضرت رسول صلی الله عليه و آله رسیده گفتگو میکردند، در این مورد از امام رضا علیه السلام سئوال شد.
فرمود : خداوند متعال اشیائی را حلال و اشیائی را حرام فرموده است، و اشیائی را نیز واجب گردانید ، و اینک اگر حدیثی وارد شده که حرامی را حلال و یا حلالی را حرام و یا واجبی را دفع کند باید در این مورد ناسخی باشد و اگر چنانچه از کتاب خدا ناسخی نباشد آن حدیث قابل عمل نیست .
زیرا رسول اکرم صلى الله علیه و آله حرامی را حلال و یا حلالی را حرام و یا یکی از واجبات خدا وند را تغییر نمیدهد و احکام رد و بدل نمیکند ، پیغمبر اکرم فقط احکام را از طرف خداوند ابلاغ میکند و مردم ملزم هستند فرمایشات و
-۸۳۷-
دستورات خداوند را عمل کنند ، و قرآن مجید هم فرمود : « إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى الي . »
پس بنابر این حضرت رسول صلى الله عليه و آله فقط مجری او امر خداوند بوده و تبلیغ رسالت کرده است .
راوی گوید: عرض کردم: از شما حدیثی از حضرت رسول صلی الله علیه و آله میرسد که آن حدیث در قرآن نیامده است، و لیکن در سنت هست ،
بار دیگر خلاف حدیث اول نیز وارد میگردد .
فرمود: پیغمبر اکرم از چیزهایی نهی کرد و نهی او با کتاب خدا موافقت کرد و به چیزهایی امر فرمود و آن او امر جزء واجبات شد و این واجبات با فرائض خداوند متعال در قرآن مجید موافق در آمد .
اگر از رسول خدا صلی الله علیه و آله در موردی نهی حرام وارد شد . و بار دیگر خلاف آن رسید آن روایت خلاف قابل عمل نیست ، و همان طور است اگر در موردی امری صادر شده و سپس خلاف آن وارد شود ، ما بر خلاف حضرت رسول صلى الله عليه و آله حکمی صادر نمیکنیم و اگر پیغمبر در موردی امر کرده و یا نهی نموده باشد ما بر خلاف آن جناب به حرمت و یا حلیت آن رأی نخواهیم داد .
اگر ضرورتی ایجاب کند و یا موضوع خوف در میان باشد بطور اضطرار و موقت میتوان حلالی را حرام و یا حرامی را حلال کرد. ما تابع حضرت رسول صلى الله علیه و آله میباشیم ، همانطور که نبی اکرم نیز از خداوند متعال متابعت میکردند ، پروردگار میفرماید « ما آتيكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نُهِيكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا»
-۸۳۸-
حضرت رسول صلى الله علیه و آله از چیزهایی نهی فرموده و لیکن نهی حرمت نیست ، بلکه نهی کراهت میباشد، و به چیزهائی امر فرموده و آن اوامر وجوبی نیستند ، بلکه امرار شادی و رجحانی است ، و مردم در انجام این اعمال رخصت دارند و اتیان آن کارها و یا ترک آنها در اختیار مکلف است.
اگر از ناحیه ما دو خبر در يك مورد رسید و موضوعی را نهی میکرد ، و هر دو خبرهم صحیح بودند و کسی بر آنها اعتراض نداشت در این صورت باید به مضمون آن دو حدیث عمل کرد و یا یکی از آنها را گرفت و باید برسول خدا (ص) تسلیم شد و اگر کسی به این حدیث عمل نکند عناد ورزیده و از دستور پیغمبر سر باز زده است. و به خداوند متعال شرك آورده و کافر شده است .
اگر دو خبر مختلف برای شما رسید آن خبر را به کتاب خداوند عرضه کنید، و اگر با حلال و حرام خداوند در کتاب موافقت کرد، از آن پیروی کنید ، و اگر در قرآن پیدا نشد با سنت حضرت رسول صلی الله علیه و آله تطبیق دهید.
اگر با او امرویا با نواهی حضرت رسول موافقت کرد مورد عمل قرار دهید ، و اگر حدیث مورد نظر با منهيات مكروه مخالفت کرد در این صورت مکلف رخصت دارد و میتواند به هر يك از آن دو خبر عمل کند .
مكلف باید در این مورد از باب تسلیم و متابعت سنت پیغمبر رفتار کند و حقیقت آن را به حضرت رسول و شارع مقدس برگرداند و اگر چنانچه آن حدیث مخالف با هيچ يك از آنها موافقت نداشت، آن حدیث را به ما برگردانید و از روی رأی و اجتهاد خود عمل نكنيد، وسكوت و عدم تفحص خود را حفظ کنید تا از طرف ما بیان این گونه روایات برسد و واقعیت آن معلوم گردد .
11- حضرت رضا علیه السلام از رسول خدا (ص) روایت کرده که فرمود:
- ۸۳۹ -
هنگامیکه مرا به آسمانها بردند در آسمان سوم مشاهده کردم مردی نشسته يك پايش در مشرق و يك پایش در مغرب بود، در دستش لوحی بود که به او نگاه میکرد و سرش را تکان میداد.
پرسیدم ای جبرئیل این کیست؟ فرمود: این ملك الموت میباشد
٦٢- حضرت رضا علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده که فرمود: روز قیامت خداوند متعال به ملك الموت ميفرمايد : به عزت و جلال خودم سو گند طعم مرگ را به تو خواهم چشانید همانطور که بندگان مرا طعم مرك چشانیدی .
٦٣- حضرت رضا علیه السلام از رسول خدا صلی الله عليه و آله روايت کرده که فرمود : بار خدایا برای امت من در صبح روزهای شنبه و پنجشنبه برکت قرار بده .
٦٤ - حضرت رضا علیه السلام اررسول خدا صلى الله علیه و آله روایت کرده که فرمود: پیغمبر اکرم روز پنجشنبه مسافرت میفرمود و میگفت : در روز پنجشنبه اعمال بندگان را به پیشگاه خداوند عرضه میدارند
٦٥ - حضرت رضا علیه السلام از امیر المؤمنین سلام الله علیه روایت کرده که فرمود : کسیکه دوست دارد باقی باشد در صورتیکه بقائی وجود ندارد ، باید صبح از خواب بیدار شود و کفش خوب - و گشاد در پای خود کند و لباسهای سبک در بر بر کند و کمتر بازنان در آمیزد .
۶۶- حضرت رضا (ع) از امیر المؤمنین سلام الله علیه روایت کرده که فرمود: طاعون مرضی است که آدمی را زود هلاک میکند
-٨٤٠
٦٧ - حضرت رضا عليه السلام فرمود : على عليه السلام از رسول اکرم صلى الله عليه و آله روایت کرده که فرمود : ای بنی هاشم شما بعد از من مستضعف خواهید شد .
٦٨ - حسن بن عبدالله راری از امام رضا علیه السلام روایت کرده که رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: دو نفر و بیش از آن در حکم جماعت می باشند
٦٩ - حسن بن عبدالله رازی گوید: حضرت رضا (ع) روایت میکرد که علی (ع) فرمودند: رسول خدا صلى الله عليه و آله به عمار یا سر فرمودند: ای عمار گروه ستمکاران ترا خواهند کشت
۷۰ حضرت رضا از علی علیه السلام روایت کرده که رسول خدا (ص) فرمود: سلمان از ما اهل بیت میباشد
۷۱ - حسن بن عبد الله رازی از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که فرمود : رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمودند: ابوذر یکی از راستگویان این امت است .
۷۲ - حضرت رضا علیه السلام از علی بن ابی طالب سلام الله عليه روايت کرده که رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود : هر كس يك ماری را بکشد مثل اینکه کافری را کشته است .
۷۳- حضرت رضا از علی عليهما السلام روایت کرده که حضرت رسول (ص) فرمود : خداوند متعال بلاء را از کوفه دفع میکند همانطور که خیمه های پیغمبرش را
-٨٤١-
از بلیات دفع مینماید .
٧٤ - حضرت رضا از علی علیهما السلام روایت میکند که فرمود : هر کس شفاعت حضرت رسول صلى الله عليه و آله را منکر شود به شفاعت آن جناب نخواهد رسید .
۷۵ حسن بن عبدالله رازی از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده که على عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمودند: عمار با حق است و باحق در میان دو دسته جنگ میکند ، یکی از آن دو دسته بر سنت و روش من هستند و دسته دیگر از دین خارج میباشند
٧٦ - دارم بن قبیصه از حضرت رضا از پدرانش علیهم السلام از جابر بن عبد الله روایت کرده که حضرت رسول صلى الله علیه و آله در قبه آدم تشریف داشتند مشاهده کردم بلال حبشی بیرون شد و مقداری از زیادی آب و منوی پیغمبر در دستش بود
مردم دویدند و آن آب را از او گرفتند و هر چه دستشان رسید به صورت خود کشیدند ، و هر کس از آن آب چیزی به دستش نرسید از دست رفیقش گرفت ، و به صورت خود کشید و همین طور بازیادی آب وضوء امير المؤمنين عليه السلام عمل میشد
۷۷- دارم بن قبیصه از حضرت رضا از پدرانش علیهم السلام روایت کرده که حضرت رسول صلی الله عليه و آله فرمود :
هر کس مؤمنی را خوار کند و یا تحقیرش نماید، و یا به جهت فقر و تنگدستی به او اعتناء نکند خداوند متعال روز قیامت او را در روی پل صراط در بین مردم
-٨٤٢-
مشهور میکند
۷۸- دارم بن قبیصه از حضرت رضا از پدرانش علیهم السلام روایت کرده که حضرت رسول (ص) فرمود: خداوند متعال به فرشتگان موکل بر مردم و حی میفرستد که ذلات و گناهان بندگان مرا بعد از عصر ننویسید .
۷۹ -- موسی بن نصر رازی گوید : از حضرت رضا علیه السلام در مورد حدیث «أصحابي كَالنُجُومِ بِأَيهُمْ اقْتَدَيْتُمْ اهْتَدَ يتم » سئوال شد، و هم چنین از حدیث «دعو الى أصحابي» .
فرمود: این حدیث درست است. مقصود آن اصحاب و یارانی هستند که دین را تغییر و تبدیل نداده باشند ، سئوال شد از کجا بدانیم که اصحاب آن حضرت در دین تغییر و تبدیل نداده اند ؟ !.
فرمود: آنها روایت میکنند که گروهی از یاران و اصحاب آن حضرت را به حوض کوثر راه نمیدهند و به آن جناب میگویند: تو نمیدانی آنها بعد از تو در دنیا بدعت ها ایجاد کردند و دین را تغییر و تبدیل نمودند، بعد آنها را بطرف شمال میبرند و من در آن هنگام میگویم ، دور باشند این اصحاب و نزديك من نباشند .
پس معلوم شد که مقصود از این اصحاب کسانی هستند که در دین بدعت ننهاده باشند
80- فضل بن شاذان گوید: مامون از حضرت رضا علیه السلام درخواست کرد که عقائد خالص و صحیح اسلام را برای او بنویسد ، و موضوع را باختصار و ایجاز بیان کند ، امام رضا علیه السلام نوشت : عقيده خالص دین مقدس اسلام
-٨٤٣ -
عبارت است : از شهادت به وحدانیت خداوند ، و این که پروردگار شربك و همتا ندارد .
خدا وندیکه یکتا شنوا ، بینا همیشگی ،دانا ،توانا قادر، بی نیاز، دادگر و قدیم است و او آفریننده همه کائنات است و مانند ندارد، وضد و نظیری برای او نیست ، مردم باید در هنگام عبادت و دعا به او روی آورند ، و در در گاهش تضرع وزاری کنند و حوائج خود را از وی بخواهند
گواهی دهد که محمد صلی الله علیه و آله بنده و فرستاده و امین بر گزیده خداوند از میان مخلوقات میباشد ، و معتقد باشد که آن حضرت سید مرسلین و خاتم پیامبران و برتر جهانیان است و اینکه پس از آن حضرت دیگر پیمبری نیست و با بعثت آن بزرگوار طومار نبوت در هم پیچیده و ملت و شریعت آن جناب آخرین ملت و شریعت خواهد بود ، و در شریعت مقدس او تا روز قیامت تغییر و دیلی پیدا نخواهد شد .
آنچه رسول اکرم محمد بن عبدالله از طرف خداوند آورده است مورد تصدیق و تایید است ، و حق روشن و واضح همان است که آن جناب آورده و من همه آنها را تصدیق میکنم و به همه شرایع و ادیان قبل از او نیز اعتقاد و ایمان دارم و به همه پیامبران و کتابهائیکه بر آنها فرود آمد تصدیق و اعتراف میکنم، و به قرآن مجید که باطل در آن راه ندارد و از طرف خداوند متعال فرود آمده اقرار دارم.
قرآن مجید بر همه کتابها برتری و توانائی دارد، و از آغاز تا انجامش حق است به محکم و متشابه آن مؤمن هستیم، و به خاص و عام ووعد ووعيد، وناسخ ومنسوخ ، وقصص و اخبار آن معتقد میباشیم ، هیچ بشری قدرت ندارد مانند آن را بیاورد .
-٨٤٤-
دلیل بعد از قرآن مجید و حجت مؤمنین و قائم به امور مسلمین و مفسر قرآن کریم و دانای به احکام آن و جانشین آن حضرت علی بن ابی طالب
علیه السلام است.
على علیه السلام که در نزد پیغمبر مانند هارون در نزد موسی بود ، امیر مؤمنان و پیشوای پرهیز کاران ، و رهبر سپید چهره گان ، و بهترین اوصیاء و وارث علوم پیغمبران است ، بعد از وی حسن ، حسین که دو جوانان اهل بهشت میباشند، سپس علی بن الحسين زين العابدين، ومحمد بن علی باقر علوم انبیاء ، جعفر بن محمد صادق وارث علوم او صياء ، موسی بن جعفر كاظم علی بن موسی الرضا، محمد بن علی، علی بن محمد، حسن بن علی و حجت منتظر قائم عليهم السلام.
گواهی میدهم که آنها امام و وصی پیغمبر هستند و زمین در هیچ عصر و زمانی خالی از حجت نیست آنها ریسمان استوار خداوند و پیشوایان هدایت و رهبران مردم و برهان اهل دنیا هستند تا آنگاه که خداوند وارث زمین را برساند ، هر کس با آنها مخالف کند گمراه است ، و مرد مرا گمراه میکند و بطرف باطل دعوت می نماید، این چنین شخص حق را ترک گفته و طریق هدایت را از دست داده است.
خداوند متعال در قرآن مجید آنها را به ناطق تعبیر کرده و از رسول خود صلى الله علیه و آله به بیان اشاره فرموده است و هر کس بمیرد و آنها را نشناسد در جهالت و نادانی مرده است .
در مذهب اهل بیت عفت و پاکدامنی تقوی و پرهیز کاری ، راستگوئی و شایستگی ، اجتهاد ، واداء امانت به نیکان و بدان ، و شکیبائی و انتظار فرج، طول
-٨٤٥-
سجود ، روزه داشتن نماز خواندن در شب دوری از محرمات ، تسلیت به مصیبت دیدگان، معاشرت خوب
وضوء گرفتن با همان دستوراتی که خداوند متعال در قرآن مجید داده باشستن دست تا مرفق ، و مسح سرو هر دو پا ، وعدم نقض وضوء مگر بابول و یا غائط ، و یا اخراج ریح و خوابیدن و یا جنابت که اینها از مبطلات وضوء میباشند، هر کسی به کفش پا مسح کند با خدا و رسولش مخالفت کرده است ...
غسل روز جمعه، غسل عیدین ، غسل دخول مكه و مدینه، غسل زیارت، غسل احرام ، غسل شب اول ماه رمضان و شب هفدهم و نوزدهم و بیست و یکم و بیست سوم ماه مبارك رمضان از اغسال مستحبه است ، غسل جنابت و غسل حیض واجب می باشند .
نماز ظهر چهار رکعت ، عصر چهاررکعت مغرب سه رکعت، صبح دور کعت این هفده رکعت واجب میباشد .
سی و چهار رکعت نیز مستحب است و آن عبارت است از :
هشت رکعت قبل از ظهر هشت رکعت قبل از عصر چهار رکعت بعد از مغرب و دور کعت بعد از عشاء كه يك ركعت بحساب میآید هشت رکعت نماز شب دور کعت شفع و يك ركعت وتر که قبل از طلوع فجر خوانده میشوندو دور کعت هم قبل از نماز صبح
نماز در اول وقت فضیلت دارد، فضیلت نماز جماعت بر فرادی بیست و چهار برابر است ، پشت سر فاسق و بدکار نمیتوان نماز خواند ، و جز به پیروان
-۸۴۶-
ولایت اقتداء نمیتوان کرد و در پوست میته نماز گذاردن درست نیست ، و در پوست درندگان نیز خواندن نماز جایز نیست ، و در تشهد أول السلام علينا وعلى عباد الله الصالحین نباید گفته شود زیرا سلام دادن بیرون شدن از نمار میباشد ، و هر گاه آن را گفتی از نماز بیرون می گردی
تقصیر در هشت فرسخ انجام میگیرد و هر گاه نمازت را قصر خواندی روزه ات را نیز افطار میکنی ، و اگر کسی در سفر افطار نکند روزه اش قبول نیست و باید قضاء آن را بجا آورد زیرا باید در هنگام سفر روزه را افطار کرد ، قنوت در نماز صبح، ظهر ، عصر ، مغرب ، و عشاء ، سنت واجب است ، و در صلواة میت باید پنج تکبیر گفت، و هر کس کسر کند با سنت مخالفت کرده است ، میت را باید با پا داخل قبر کرد ، و در هنگام دخول باید با او مدارا نمود .
در همه نمازها باید بسم الله را بلند قرائت کرد، و زکوة واجب در هر دویست در هم پنج در هم است و در کمتر از آن زکوة نيست ، و زكوة اموال پس از يك سال که بر آن گذشت واجب میگردد ، و زکوه را بغیر از اهل ولایت به دیگری نمیتوان داد .
از گندم و جو ، و خرما و کشمش هر گاه به پنج وسق برسد بايد يك دهم آن را پرداخت و سق شصت صاع است و هر صاعی چهار مدمیباشد .
زكوة فطر بر هر نفر كوچك و بزرك آزاد ، یابنده مرد وزن واجب است ، مقدار زكوة فطريك صاع از گندم، جو، خرما و کشمش است که باید به معتقدین ولایت داده شود ، اکثر حیض ده روز واقل آن سه روز است ، مستحاضه پنبه و یا
-٨٤٧-
پارچه در مخرج میگذارد و غسل میکند و نماز میگذارد ، ولیکن حائض در ایام حیض نماز نمیگذارد و قضاء آن را هم بجای نمیآورد، ولیکن روزه را ترک میکند و قضاء آن را بجای میآورد.
روزه ماه رمضان واجب است ، با رؤیت هلال رمضان روزه باید گرفت ، و با دیدن هلال شوال باید افطار کرد، و نمازهای مستحبی را با جماعت نمیتوان خواند ، و هر کس نماز مستحبی را با جماعت بخواند مبدع است و هر بدعت هم ضلالت است ، وضلالت پایانش جهنم میباشد ، در هر ماه سه روز روزه داشتن سنت است ، هر ده روز يك روز .
ررزه ماه شعبان برای کسیکه نمیتواند روزه بگیرد خوب است ، و اگر قضاء ماه رمضان را متفرقا انجام دهد اشکالی ندارد.
حج خانه خدا برای کسیکه استطاعت دارد واجب است ، و استطاعت نیز زاد و راحله میباشد و حج بدون تمتع جائز نیست ، و قران و افراد که مورد استعمال عامه میباشد جز برای اهل مکه و کسانیکه در اطراف مکه هستند جائز نیست ، احرام به حج و یا عمره جز در میقات جائز نیست.
خداوند متعال ميفرمايد : « وَأَتِمُوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ اللَّهِ » و جایز نیست گوسفند یکه بیضه اش را کشیده باشند قربانی شود .
جهاد با امام عادل واجب است ، و هر کس برای دفاع از مالش کشته شود ، شهید است ، در هنگام تقیه کشتن کفار جائز نیست مگر اینکه فتنه و فساد پیشه کنند و یا مسلمانان را بکشند، و این در صورتی است که بر خود و مسلمانان ایمن باشی ،
-٨٤٨-
تقیه در جایی که باید تقیه کرد واجب است و اگر از روی تقیه و یا برای دفع ظلم از خودش سوگند بخورد کفاره ندارد .
طلاق همان است که خداوند متعال در قرآن بیان فرموده و پیغمبر اکرم در سنت خود موارد آن را روشن کرده است. و اگر کسی بر خلاف کتاب خدا و سنت رسول صلى الله عليه و آله طلاق دهد طلاقش باطل است ، همانطور که هر نکاحی بر خلاف کتاب خدا انجام گیرد باطل است .
جائز نیست مردی بیش از چهار زن در عقد خود در آورد ، و هر گاه زنی سه بار مطلقه شد باید در عقد مردی دیگر در آید و بعد نزد شوهر اولش برود .
علی علیه السلام فرمود : از تزویج زنانيكه در يك مجلس سه طلاقه شده اند پرهیز کنید زیرا آنها شوهردار میباشند ، صلوات بررسول اکرم صلى الله علیه و آله در هر جا واجب است ، و در هنگام عطسه و ذبایح نیز صلوات واجب میباشد .
محبت دوستان خدا واجب و بغض دشمنان نیز واجب است و باید از دشمنان خدا و پیشوایان آنها اظهار برائت کرد .
نیکی به پدر و ماد را گرچه مشرک باشند واجب است، و در معصیت خداوند اطاعت پدر و مادر جائز نیست، زیرا در معصیت و نافرمانی خداوند نباید از هیچ کسی اطاعت کرد .
اگر گوسفندی را سر بریدند و با ذبح شرعی آن را کشتند جنین گوسفند نیز طاهر است، در صورتیکه پشم و كرك در آورده باشد ، متعة النساء ومتعة الحج همان طور که در قرآن مجید نازل شده است حلال میباشد .
فرائض نیز همان است که خداوند فرموده و «عول » در آن نیست ، با فرزند و
-٨٤٩-
پدر و مادر فقط شوه روزن ارث میبرند و صاحبان سهم از کسانیکه سهم ندارند سزاوارترند ، وسهم عصبه در دین خدا نیست .
عقیقه از مولود برای پسر و دختر واجب است ، و همین طور است نام گذاری كودك ، وسرتراشیدن آن در روز هفتم و هم وزن موی سر كودك بايد طلا و يا نقره صدقه داد ، ختنه برای مردان يك سنت واجب است ، و برای زنان استحباب دارد .
خداوند متعال اشخاص را به اندازه وسع و استعداد آنها مکلف میسازد ، افعال بندگان از طرف خداوند خلق شده، و این حلق تقدیری است نه تکوینی ، و خداوند متعال خالق همه اشیاء است
ما معتقد به جبر و تفویض نیستیم ، و خداوند نیکو کاران را به عمل بدکاران مؤاخذه نمیکند ، و کودکان را به گناه پدران معذب نمیسازد ، و هیچ کس گناه دیگری را بگردن نمیگیرد ، و برای انسان فقط سعی و کوشش و فعالیت نتیجه مطلوب دارد.
خداوند عفو میکند و احسان مینماید و بر کسی ستم روا نمیدارد ، زیرا وی از همه نقائص منزه است خدا وند متعال اطاعت امام و پیشوائی را که مردم را گمراه کند و از جاده حق و حقیقت جامعه را منحرف سازد واجب نکرده است .
خداوند متعال افرادی را که کافر هستند و مردم را از عبادت او دور میکنند به عنوان رسالت و پیامبری اختیار نمیکند ، و اسلام غیر از ایمان است، هر مؤمن مسلمان هست ولی هر مسلمانی مؤمن نیست .
هیچ دزدی در حین ارتکاب دزدی و هیچ زناکاری در هنگام زنا مؤمن نیستند و کسانیکه مستوجب حدود شرعی میباشند مسلمان هستند ولیکن نه مؤمن هستند و نه کافر .
-۸۵۰-
خداوند متعال مؤمن را که وعده بهشت داده داخل دوزخ نمیکند ، و کافری را که دوزخ بر او واجب شده است از جهنم بیرون نمیسازد ، و خداوند همه گناهان را جز کسانیکه مشرک شده اند میآمرزد .
موحدین گنه کار که مرتکب معصیت شده باشند در جهنم مخلد نخواهند بود و پس از مدتی از آنجا بیرون خواهند شد و شفاعت آنان را در برخواهد گرفت امروز تقیه در دار اسلام لازم است ، ولیکن در دار کفر و ایمان تقیه لازم نیست.
امر به معروف و نهی از منکر واجب میباشند در صورتیکه ترس از نفس نباشد و امکان هم وجود داشته باشد، ایمان یعنی اداء امانت داری و دوری از گناهان کبیره ، و ایمان شناسائی با قلب و اقرار به زبان و عمل به ارکان میباشد ، تکبیر در عیدین واجب است .
در عید فطر بعد از پنج نماز و اول از نماز مغرب شب عید شروع میشود ، و در اضحی تکبیر بعد از نماز واجب است، و از نماز ظهر روز عید شروع میگردد ، و در منی بعد از پانزده نماز تکبیر واجب است .
زنیکه بچه آورده تا هیجده روز نماز نمیخواند، و اگر قبل از این ایام پاک شد نماز میخواند ، و اگر بعد از هیجده روز پاک نشد غسل میکند و نماز میخواند و مانند مستحاضه عمل مینماید .
به عذاب قبر و نكير و منكرو روز قیامت و صراط و میزان ایمان داریم ، و از کسانیکه به آل محمد علیهم السلام ستم کردند و آنها را از منازل و مساکن خود بیرون کردند تبری میجونیم و همچنین از کسانی که سنتهای ظالمانه گذاشتند و یا سنت های حضرت رسول (ص) را تغییر دادند .
-۸۵۱-
از کسانیکه بیعت علی علیه السلام را شکستند ، و برضد آن جناب پرداختند و با قاسطین و مارقین که علی را آزردند و بر آن حضرت ستم روا داشتند بیزاری میجوئیم .
همان کسانیکه حرمت حضرت رسول صلى الله علیه و آله را حفظ نکرده و با امام خود نقض عهد کرده و زنی را از خانه بیرون کردند و او را در میدان جنك حاضر نمودند و با علی علیه السلام کارزار کردند و شیعیان پرهیز کار آن حضرت را کشتند ، ما از اعمال و کردار این جماعت بیزار هستیم، و از آنها برائت میجوئیم
از کسانیکه اخبار و ابرار امت را تبعید کرد و آنها را از منازل خود بیرون راند و مطرودین ولغاء را در اطراف خود جمع کرد و بیت المال را بین اغنیاء تقسیم نمود، و گروهی سفیه را مانند معاویه و عمرو بن عاص که هر دو آنها مورد لعنت پیغمبر قرار گرفته بودند حکومت داد بیزاری میجوئیم و از اشیاع و اتباع آنها تبری میجوئیم و هم چنین از کسانیکه با علی علیه السلام و انصار و مهاجرین و اهل فضل و صلاح جنگیدند
و هم چنین از ابوموسی اشعری ، و پیروان آنها .
این جماعت در جهان مرتکب کارهایی شدند و پنداشتند کارهای خوب میکنند ولیکن کوششهای آنان آنها را گمراه کرد و گرفتار معصیت و رسوائی شدند ، آنها به آیات پروردگار کافر شدند و به امامت علی علیه السلام گردن ننهادند ، از این رو اعمال نيك آنها و کوششهایی که در دنیا کرده بودند از بین رفت و روز قیامت هیچ ارزش و اعتباری نخواهند داشت .
آن جماعت سگهای اهل دوزخ هستند و از جهنمیان پاسداری می کنند ، و از پیشوایان جور و ستم از اول و آخر تبری میجوئیم .
ما به ولایت علی علیه السلام معتقد میباشیم و از کسانیکه پیرامون او را گرفتند و حق او را شناختند و روش او را پیروی نمودند و در دین تغییر و تبدیل نکردند ابراز رضایت و خوشنودی میکنیم .
-۸۵۲-
مانند سلمان فارسی ابوذر غفاری، مقداد بن اسود، عمار بن ياسر ، حذيفة ابن یمان ابو الهيثم بن تيهان سهل بن حنيف، عبادة بن صامت، ابو ایوب انصاری خزيمة بن ثابت ، ابو سعيد خدرى و امثال آنها ، ما به روش آنها میرویم و از طریق آنها متابعت میکنیم .
خمر حرام است چه زیاد و چه کم ، و هر چیزیکه آدمی را مست کند اندک آن هم حرام میباشد حیواناتی که نیش داشته باشند و پرندگانی که منقار داشته باشند گوشت آنها حرام است خوردن طحال نیز حرام میباشد جری، مار ماهی ، و هر ماهییی که فلس نداشته باشد حرام است .
از گناهان کبیره مانند قتل نفس ، زنا، سرقت، شرب خمر، عقوق والدین فرار از جهاد خوردن مال یتیم ، خوردن میته خوردن گوشت خوک، خوردن خون و آن حیواناتی که بدون بردن نام خداوند ذبح شده باشند ، و خوردن اموال ربوی، بعد از آن که پروردگار آن را حرام فرمود .
رشوه گرفتن و حرام خوردن ، قمار بازی کردن ، و کم فروشی در اوزان و مكيال باید پرهیز کرد و خداوند متعال همه اینها را حرام فرموده است.
پروردگار متعال متهم کردن زنان پارسا و شوهردار را بزنا حرام فرموده ، و هم چنین لواط شهادت به ناحق و نا امیدی از رحمت پروردگار، و آسوده بودن از عذاب خداوند، و كمك كردن به ظالم و خضوع و خشوع در نز دستمگران و سوگند دروغ و حبس حقوق مردم در حال فراخی زندگی ، دروغ، تکبر، اسراف و تبذير، خیانت ، وسبك شمردن حج ، وجنك با دوستان خداوند و اشتغال به ملاهی و ساز و آواز و اصرار بر گناهان را حرام کرده است.
۸۰- حسین بن خالد از حضرت رضا (ع) روایت کرده که فرمود: هر کس معتقد
-۸۵۳-
به تناسخ گردد کافر است .
سپس فرمود: خداوند غلاة را لعنت کند آنها نیستند مگریهودی و یا نصرانی ويا قدری و یا مرجئه و یا حروری ، بعد فرمود: با آن جماعت برخواست و نشست نکنید و با آنان با صداقت رفتار ننمائید و از آن جماعت تبری کنید همانطور که خداوند از آنها تبری فرموده است .
۸۱ - ابوهاشم جعفری گوید: ار حضرت رضا علیه السلام درباره غلاة و مفوضه سئوال کردم .
فرمود : غلاة كافر هستند و مفوضه مشرک میباشند ، هر کس با آنها مجالست کند، و یا با آنان غذا بخورد و یا وصلت و ازدواج کند و یا آنان را امین بداند و یا گفته های آنها را تصدیق نماید و یا از آنها دفاع کند و مساعدت نماید از ولایت خداوند و رسول و اهل بيت عليهم السلام بیرون است .
۸۲- ابو عبدون گوید: هنگامیکه زید بن موسی علیه السلام در بصره خروج کرد و خانه های آل عباس را خراب نمود بعد از چندی وی را دستگیر کردند و به نزد مأمون بردند
مامون به حضرت رضا علیه السلام گفت: اگر برادرت زید قیام کرد، و مرتکب آن همه اعمال و افعال شد قبل از او هم زید بن علی قیام کرد و کشته شد و اگر به خاطر شما نبود من زید را در برابر آن کارهائی که انجام داد میکشتم.
حضرت رضا (ع) فرمود : برادرم زید را بازید بن علی قیاس نکنید، زیرازید ابن علی یکی از علمای آل محمد بود که برای جلو گیری از فساد و ترویج حق قیام کرد و با دشمنان خداوند جنگ كرد تا کشته شد.
-٨٥٤-
پدرم موسی بن جعفر از پدرش نقل میکرد که آن حضرت فرمود : خداوند عمویم را رحمت کند وی مردم را به طرف «رضا» از آل محمد عليهم السلام دعوت میکرد و اگر چنانچه پیروز میشد به عهد خود وفا میکرد .
حضرت صادق سلام الله علیه فرمود: زید از من برای خروج مشورت خواست گفتم :
ای عمویم ، اگر راضی هستی که در کناسه کوفه به دار آویخته گردی قیام کن ، وقتی که از منزل امام صادق (ع) بیرون شد .
امام فرمود : وای بر کسی که فریاد او را بشنود و دعوت او را اجابت نکند ، مامون گفت : مگر درباره اشخاصی که مدعی امامت گردند اخباری نرسیده است .
حضرت رضا علیه السلام فرمود : زید بن علی مدعی امامت نشد و مقام قدس و تقوای او بالاتر از این حرفها بود او مردم را به حکومت آل محمد دعوت می کرد و میگفت » ادعوكم الى الرضا من آل محمد اخبار درباره کسانیکه مدعی امامت شوند و منکر امام منصوص شوند رسیده است .
مقصود از آن حدیث امامانی هستند که مردم را گمراه کنند و از دین خدا برگردانند ولیکن زید از آن جمله افرادی است که مشمول این آیه شریفه هستند: وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَيْكُمْ .
۸۳- محمد بن سنان گوید: حضرت رضا علیه السلام در پاسخ سؤالات من نوشت : برای من نوشته بودی گروهی از اهل قبله عقیده دارند که خداوند متعال بعضی چیزها را حرام کرده و بعضی را حلال برای علتی خاص نبوده است بلکه خواسته بدین وسیله
-٨٥٥-
بندگان را به تعبدوا بدارد
کسانیکه این عقیده را دارند گمراه میباشند و از راه حق و حقیقت منحرف شده اند و اگر مطلب چنین بود و مقصودش از تشریع مسائل حلال و حرام استعباد مردم بود میبایست حلالها را حرام و یا حرام ها را حلال بکند و مردم را وادار کند که نماز نخوانند و روزه نگیرند و اعمال حسنه انجام ندهند و پیغمبران و کتب آسمانی را منکر گردند و مشغول سرقت و زنا گردند و حدود و ثغور شرع مقدس را انجام ندهند.
خداوند متعال حلال و حرام را برای مصلحت بندگانش تشریع فرموده اگر اشیائی را حرام کرده و فساد آن عمل بسیار روشن است و چون بعضی از اعمال جامعه را بطرف فساد و تباهی میکشاند و اساس زندگی را متلاشی می کند و موجب هلاکت وفناء آدمی میشود از این رو خداوند آن کارها را حرام کرده و بندگانش را برای مصالح اجتماع آنها از ارتکاب آن کارها نهی فرمود ، و برای مرتکب آن وعده دوزخ داده است .
از آن طرف پرورد گار بعض از محرمات را در هنگام اضطرار حلال کرده و یا هنگامی که انسان احتیاج داشته باشد و یا صلاحش باشد حرامی بطور موقت حلال می گردد ، مانند خوردن میته و یا گوشت خنزیر که در هنگام خطر مرگ و نبودن چیزی که رفع گرسنگی بکند و جان آدمی را حفظ کند حلال می شود .
پس از این جا معلوم میگردد که خداوند حلال و حرام را برای مصلحت جامعه وضع کرده و صرف استعباد بندگان و تعبد در بین نیست ، و پیغمبران و اوصیاء دستورات خداوند را که برای صلاح دین و دنیای آنها بود به مردم ابلاغ
-٨٥٦-
کردند .
حضرت صادق (ع) فرمود: اگر بندگان میدانستند آغاز خلقت چگونه بود با هم اختلاف نمیکردند. و نیز فرمود : بين حلال و حرام فاصله زیادی نیست و با مختصر تغییری حلال حرام و یا حرام حلال می گردد .
-۸۵۷-