مناظرات امام رضا علیه السلام با علمای ادیان مختلف  ( صص 24-18 ) شماره‌ی 2355

موضوعات

معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > امامت > امامان معصوم > امام علی (عليه السلام) > ابلاغ آيه حج
معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > مفاهيم ويژه دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > شيعه

خلاصه

در حجه الوداع یعنی آخرین حج تمتع که حضرت ختمی مرتبت ﷺ به جا آورد، در منطقه و محلی به نام غدیر خم در بیابان بی آب و علف و گرمای شدید حجاز که عده انبوهی همراه آن حضرت بودند و عده ای هنوز نرسیده بودند و عده ای هم پیش تر مسافتی را به مقصد پیموده بودند که جبرئیل امین الله بفرمان الهی در آن موقعیت حساس پیام مهم و جهانی امامت و وصایت و خلافت بلافصل امیر مؤمنان امام علی بن ابی طالب و یازده امام معصوم از فرزندانش را به آن حضرت رسانید که ابلاغ کند.

متن

نگاهی به مذهب حقه شیعه امامیه از دیدگاه آیات و روایات

قرآن کریم که بیان رسا از درگاه یکتای بی همتا و گوینده بزرگ و عزیز است می فرماید:

يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَلَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَكُمْ «ای کسانی که ایمان آورده اید خدا را اطاعت کنید و از پیامبر او نیز اطاعت نمایید و عمل های خود را تباه مکنید. (محمد (۴۷) ۳۳ و تغابن (۶۴) ۱۲)

یعنی هر کس بر خلاف اراده حکیمانه و دلسوزانه ذات اقدس پروردگار عزیز و مهربان و خاتم پیامبرانش تحت تأثير عوامل، محيط ریاست مادیات و دنیای زودگذر و فانی رفتار نماید هر کار و عبادت و خیری انجام دهد با عملکرد خود آنها را پایمال می کند، بنابراین خدای متعال بندگانش را بر حذر مینماید که مبادا دچار وسوسه های شیطانی بشوند و به جهت اهمیت موضوع نیز فرموده است: 

وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَإِنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ «خدا را فرمان ببرید و پیامبر او را اطاعت نمایید، و اگر روی بگردانید بر پیامبر ما فقط پیام رسانی آشکار است. (تغابن (۶۴) : ۱۲ - نور (۲۴) ۵۴ - آل عمران (۳) ۳۲، ۶۴ ۶۹ ۱۳۲، ۸۰ و ۹۲ - نساء ۵۹ :(۴))

از این رو در نافرمانی تأکید شدیدتر و ترسناک تری است و در تفاسیر شیعه و عامه در موضوع امامت انتخابی انتصابي بلافصل الهي میبینیم که تعیین همه اوصیای پیامبران گذشته با خداوند متعال دانا و توانا بوده است و مردم زمانشان در تعیین جانشینی و وصی پیامبر خود هیچ گونه دخالتی نداشته اند و به جهت اهمیت موضوع آیات بسیاری نازل گردیده است که در این جا فقط به ذکر شماره های آیات و سوره ها اکتفا می نماییم تا پویندگان عزیز بتوانند با مراجعه استفاده نمایند. البته با استناد آیات مکرر روایاتی نیز در کتابهای معتبر شیعه و عامه آمده است.

شیخ کلینی و اصول کافی

از کتاب های بسیار ارزشمند کتاب شریف الکافی است که در اهمیت آن همین بس که به امام عصر الا نسبت میدهند که درباره اش فرموده است:

الكافي كاف لشيعتنا؛ یعنی اگر) هیچ کتاب حدیثی نباشد) اصول کافی برای پیروان و دوستدارانمان کافی است». (کافی ج یک، ص ۲۵)

علامه محدث بزرگوار شیخ کلینی له چندین روایت درباره این آیه شریفه ذکر میفرماید که مبادا با امامان معصوم وارسته از هر لحاظ انتخابی و انتصابی بلافصل الهی مخالفت بشود ایشان کتاب مفصلی به نام «کتاب الحجة »(کافی ج یک ص ۱۶۸ تا ۵۴۸، کتاب الحجة.)در جمع آوری آیات و روایات مربوط، تألیف فرموده است گفتنی است آیه شریفه دیگری در تأکید امامت نازل گردیده که خداوند متعال می فرماید:

وَمَا ءَ الَنَكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ .... و آنچه را فرستاده و پیامبر خاتمش به شما داد، آن را بگیرید و از آنچه شما را بازداشت باز ایستید و خودداری کنید و از خداوند متعال پروا بدارید که خداوند سخت کیفر است. (حشر (۵۹): ۷)

آیات مذکور و مربوطه به صورت تأکید میرسانند و می فهمانند که هر چه را معصومانه بفرمایند از جانب خداوند حکیم و دانا و توانا است از این رو می فرماید:

.. وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَن يَأْتِيَ بِشَايَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ فَإِذَا جَاءَ أَمْرُ اللَّهِ قُضِيَ بِالْحَقِّ وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْمُبْطِلُونَ ... و هیچ فرستاده و پیامبری را نرسد که بی اجازه خدا نشانه ای و پیامی و فرمانی ،بیآورد پس چون فرمان خداوند متعال برسد به حق داوری میشود و آنجاست که باطل کاران زیان می کنند. (غافر = مومن (۴۰) ۷۸)

خداوند متعال نظیر همین آیه نیز تأکید فرموده است. (نساء (۴) ۶۴)

با این همه آیات با تأکید و شدت خوانندگان محترم به اهمیت موضوع متوجه میشوند که انتخاب و انتصاب امام معصوم با خداوند دانا و تواناست.

ابلاغ همگانی امامت انتصابی الهی در غدیر خم

در حجه الوداع یعنی آخرین حج تمتع که حضرت ختمی مرتبت ﷺ به جا آورد، در منطقه و محلی به نام غدیر خم در بیابان بی آب و علف و گرمای شدید حجاز که عده انبوهی همراه آن حضرت بودند و عده ای هنوز نرسیده بودند و عده ای هم پیش تر مسافتی را به مقصد پیموده بودند که جبرئیل امین الله بفرمان الهی در آن موقعیت حساس پیام مهم و جهانی امامت و وصایت و خلافت بلافصل امیر مؤمنان امام علی بن ابی طالب و یازده امام معصوم از فرزندانش را به آن حضرت رسانید که ابلاغ کند.

خداوند متعال خطاب به پیامبرش این گونه می فرماید:

 يَأَيُّهَا الرَّسُولُ بَلَغَ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ «ای پیامبر، آنچه از جانب پروردگارت به سوی تو نازل شده ابلاغ کن و اگر ابلاغ نکنی پیامش را نرسانده ای و خدا تو را از گزند مردم نگاه میدارد آری خدا گروه کافران را به اراده و اختیار و عملکرد خود که نافرمانی صریح و دشمنی آشکارای خداوندی متعال و معصومان انتصابی بلافصلش را دارا هستند هدایت نمی کند (مانده (۵) ۶۷) در این باره علمای شیعه و عامه از قدما و متأخرين مطالب بسیاری نوشته اند. از آن جایی که خداوند متعال کارهای مخالفان و دشمنان در لباس مسلمانی را در امامت انتصابی امیر مؤمنان امام علی و فرزندانش می دانست و خبر داده بودند نگرانی عجیبی به آن حضرت دست داد، ناگاه جبرئیل با عتاب و شدت بیشتر آمد و گفت اگر این پیام مهم جهانی را به مردم نرسانی مثل این است که کار نبوت را انجام نداده باشی. باز آن حضرت در فکر و نگرانی بود که جبرئیل مجدداً پیام آورد که خداوند می فرماید: من تو را از گزند و آسیب و نقشه های دشمنانم حفظ میکنم و بدان که دشمنان و مخالفان قابل هدایت و توبه و پشیمانی و جبران ..... نخواهند بود باید این کار در اسرع وقت انجام شود از این رو بود که آن حضرت دستور فرمودند تا حاجیانی که از پیش رفته بودند برگشت داده شوند و منتظر حاجیانی که نرسیده بودند بشوند و جایگاهی از چیزهایی که بر پشت شتران و مرکب های سواری میگذاشتند به صورت منبر و بلندی درست کنند بعد از انجام کارها عمامه ای بر سر امیر مؤمنان امام علی الله گذاشتند که خود آن حضرت فرمودند: «عَمَّمَنی رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَومَ غَدير خم».

با حضور بیش از یکصد و بیست هزار نفر از حجاج از زن و مرد که فرمود این پیام جهانی را حاضرین به غائبان برسانند و مردم را آشنا کنند و روی آن بلندی تشریف بردند و امیر مؤمنان امام علی بن ابی طالب را چنان روی دست مبارکشان بلند کردند که زیر بغل هر دو بزرگوار پیدا شد آن حضرت خطبه ی مفصلی با ذکر حمد و سپاس آغاز کردند و از حاضران اقرار گرفتند که من چگونه پیامبری بودم؟ همگان به صداقت، امانت عدالت و اخلاق و این که آنان را از جاهلیت و بت پرستی و دختر کشی و آدم کشی و قتل و غارت به اسلام و مذهب حقه مفتخر کرده است، آن گاه امیر مومنان امام علی ای که روی دست مبارکش بلند کرده بود و با دست دیگر به صورت اشاره متوجه ایشان نموده به عدالت، عبادت، شجاعت علوم و دانش ها، خدمات به اسلام و قرآن قضاوت، کیاست، فراست آن حضرت را برای مردم بیان فرمود که خود نیازمند به تألیف کتاب جداگانه ای است و خطاب به حاضران که چندین نفر پیام آن حضرت را در اثر کثرت جمعیت و نبود بلند گو... به دیگران می رسانیدند، فرمود:

 يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُنَاسٍ بِإِ مَمِهِمْ ... «یاد کنید روزی را که هـــر گروهی را با پیشوایشان فرا می خوانند. (اسراء (۱۷): ۷۱)

و نیز آیه شریفه دیگری می فرماید:

أَفَمَن كَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ، وَيَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ... آیا کسی از جانب پروردگارش بر حجتی روشن است و شاهدی از خویشان او پیرو آن است.... (هود (۱۱): ۱۷.)

و نیز می فرماید:

.. وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ .... و برای هر قومی پیشوا و امامی است».(رعد (۱۳): ۷)

مخاطب

میانسال ، کارشناسان و صاحبنظران

قالب

کتاب معارفی