معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > توحيد > عدم درک خدا با عقول بشری

و افکار و عقول نمی تواند او را درک کند.

ابوالصّلب هروی می گويد: از امام رضا عليه السّلام پرسيدم: ای پسر رسول خدا، نظر شما درباره اين حديث که اهل حديث روايت می کنند:« مؤمنين از منازل خود در بهشت، خدا را زيارت می کنند»، چيست؟ حضرت فرمودند: ای ابا الصّلت! خداوند تبارک و تعالی حضرت محمد صلّی الله عليه و آله را بر همه مخلوقين، حتّی فرشتگان و انبياء، برتری داده است، و اطاعت از او را به منزله اطاعت از خود قرار داده است و زيارت پيامبر را در دنيا و آخرت به منزله زيارت خود شمرده است و خداوند عزّوجلّ می فرمايد: ( هر کس از پيامبر پيروی کند از خدا پيروی کرده است.)(سوره مبارکه نساء، آيه 80) و نيز فرموده است:( کسانی که با تو بيعت می کنند، در واقع با خدا بيعت می کنند، دست خداوند برای بيعت کردن بالای دست آن هاست.)(سوره مبارکه فتح، آيه 10)و نيز حضرت رسول صلّی الله عليه و آله فرموده اند: «هر کس در زمان حيات من يا بعد از مرگم، مرا زيارت کند، خداوند را زيارت کرده است» و مقام پيامبر صلّی الله عليه و آله در بهشت از تمام درجات بالاتر است. پس هر کس از درجه و مقام خود در بهشت، حضرت رسول صلّی الله عليه و آله را زيارت کند، خداوند تبارک و تعالی را زيارت کرده است. ابا الصلت می گويد: پرسيدم: ای پسر رسول خدا! معنی اين روايت چيست:« ثوابت گفت « لا إِلهَ إِلّا اللهُ» نگاه به صورت خدا است»؟ حضرت عليه السّلام فرمودند: ابا الصّلت! هر کس خداوند را دارای چهره ای مانند چهره مخلوقين، بداند، کافر است، ولی چهره خدا، انبياء و پيامبر و حجّت های او هستند. آن ها کسانی هستند که مردم، به وسيله آن ها به سوی خداوند و دين و معرفت او رو می آورند، خداوند می فرمايد:( هر کس که بر روی زمين است، از بين خواهد رفت و وجه با عظمت و کريم پروردگارت باقی می ماند)(سوره مبارکه الرّحمن، آيات 27و 26) و نيز می فرمايد: (همه چيز از بين می رود جز وجه خداوند). (سوره مبارکه قصص، آيه 88) پس نگاه کردن به پيامبران الهی و حجّت های خداوند عليهم السّلام در مقامات و درجاتشان، برای مؤمنين ثواب بزرگی است در روز قيامت. و حضرت رسول صلّی الله عليه و آله فرموده اند:« هر کس اهل بيت و خاندان مرا دوست نداشته باشد، در قيامت نه او مرا می بيند و نه من او را» و نيز فرموده اند: «در ميان شما کسانی هستند که بعد از اين که از من جدا شدند، ديگر مرا نخواهند ديد» ای ابا الصلت! خداوند تبارک و تعالی جا و مکان ندارد و با چشم ديده نمی شود و افکار و عقول نمی تواند او را درک کند. ابا الصّلت می گويد: پرسيدم: ای پسر رسول خدا، آيا بهشت و دوزخ هم اکنون آفريده شده اند؟ حضرت فرمودند: بله. رسول خدا صلّی الله عليه و آله زمانی که به معراج رفتند، وارد بهشت شدند و جهنّم را نيز ديدند. پرسيدم: عدّه ای معتقدند که اين دو فقط تقدير شده اند و هنوز خلق نشده اند. حضرت فرمودند: نه آن ها از ما هستند و نه ما از آن ها، هل کس خلقت بهشت و جهنّم را انکار کند، پيامبر صلّی الله عليه و آله و ما را تکذيب کرده است و از ولايت ما خارج شده و دوست ما نمی باشد و در آتش دوزخ باقی خواهد ماند. خداوند می فرمايد: (اين جهنّمی است که مجرمين آن را انکار می کنند، بين آن و بين آبی داغ و سوزان در رفت و آمدند) (سوره مبارکه الرّحمن، آيات 44و 43) و نيز پيامبر صلّی الله عليه و آله فرموده اند: وقتی به معراج رفتم، جبرئيل دستم را گرفت و به بهشت برد و از خرمای آن به من داد من آن خرما را خوردم، به صورت نطفه ای در صلب من قرار گرفت، پس از آن که به زمين بازگشتم، با خديجه همبستر شدم و او به فاطمه عليها السّلام حامله شد، لذا فاطمه حوريه ای است از جنس بشر و من هر گاه مشتاق بوی بهشت می شوم دخترم فاطمه عليها السّلام را می بويم.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِیِّ قَالَ‏ قُلْتُ لِعَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا ع یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ص مَا تَقُولُ فِی الْحَدِيثِ الَّذِی یَرْوِيهِ أَهْلُ الْحَدِيثِ أَنَّ الْمُؤْمِنِينَ یَزُورُونَ رَبَّهُمْ فِی مَنَازِلِهِمْ فِی الْجَنَّةِ فَقَالَ ع یَا أَبَا الصَّلْتِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَضَّلَ نَبِیَّهُ مُحَمَّداً ص عَلَی جَمِيعِ خَلْقِهِ مِنَ النَّبِیِّينَ وَ الْمَلَائِکَةِ وَ جَعَلَ طَاعَتَهُ طَاعَتَهُ وَ مُتَابَعَتَهُ مُتَابَعَتَهُ وَ زِیَارَتَهُ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ زِیَارَتَهُ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَ‏ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ‏ وَ قَالَ‏ إِنَّ الَّذِينَ یُبایِعُونَکَ إِنَّما یُبایِعُونَ اللَّهَ یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِيهِمْ‏ وَ قَالَ النَّبِیُّ ص مَنْ زَارَنِی فِی حَیَاتِی أَوْ بَعْدَ مَوْتِی فَقَدْ زَارَ اللَّهَ تَعَالَی وَ دَرَجَةُ النَّبِیِّ ص فِی الْجَنَّةِ أَرْفَعُ الدَّرَجَاتِ فَمَنْ زَارَهُ فِی دَرَجَتِهِ فِی الْجَنَّةِ مِنْ مَنْزِلِهِ فَقَدْ زَارَ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَالَ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ص فَمَا مَعْنَی الْخَبَرِ الَّذِی رَوَوْهُ أَنَّ ثَوَابَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ النَّظَرُ إِلَی وَجْهِ اللَّهِ تَعَالَی فَقَالَ ع یَا أَبَا الصَّلْتِ مَنْ وَصَفَ اللَّهَ تَعَالَی بِوَجْهٍ کَالْوُجُوهِ فَقَدْ کَفَرَ وَ لَکِنَّ وَجْهَ اللَّهِ تَعَالَی أَنْبِیَاؤُهُ وَ رُسُلُهُ وَ حُجَجُهُ ص هُمُ الَّذِينَ بِهِمْ یُتَوَجَّهُ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَی دِينِهِ وَ مَعْرِفَتِهِ وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی‏ کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ وَ یَبْقی‏ وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ‏ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَ‏ کُلُّ شَیْ‏ءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ‏ فَالنَّظَرُ إِلَی أَنْبِیَاءِ اللَّهِ تَعَالَی وَ رُسُلِهِ وَ حُجَجِهِ ع فِی دَرَجَاتِهِمْ ثَوَابٌ عَظِيمٌ لِلْمُؤْمِنِينَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ قَدْ قَالَ النَّبِیُّ ص مَنْ أَبْغَضَ أَهْلَ بَیْتِی وَ عِتْرَتِی لَمْ یَرَنِی وَ لَمْ أَرَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ قَالَ إِنَّ فِيکُمْ مَنْ لَا یَرَانِی بَعْدَ أَنْ یُفَارِقَنِی یَا أَبَا الصَّلْتِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَا یُوصَفُ بِمَکَانٍ وَ لَا یُدْرَکُ بِالْأَبْصَارِ وَ الْأَوْهَامِ قَالَ قُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَأَخْبِرْنِی عَنِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ أَ هُمَا الْیَوْمَ مَخْلُوقَتَانِ فَقَالَ نَعَمْ وَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَدْ دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ رَأَی النَّارَ لَمَّا عُرِجَ بِهِ إِلَی السَّمَاءِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ قَوْماً یَقُولُونَ إِنَّهُمَا الْیَوْمَ مُقَدَّرَتَانِ غَیْرُ مَخْلُوقَتَیْنِ فَقَالَ ع لَا هُمْ مِنَّا وَ لَا نَحْنُ مِنْهُمْ مَنْ أَنْکَرَ خَلْقَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ فَقَدْ کَذَّبَ النَّبِیَّ ص وَ کَذَّبَنَا وَ لَیْسَ مِنْ وَلَایَتِنَا عَلَی شَیْ‏ءٍ وَ یُخَلَّدُ فِی نَارِ جَهَنَّمَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی‏ هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ یَطُوفُونَ بَیْنَها وَ بَیْنَ حَمِيمٍ آنٍ‏ وَ قَالَ النَّبِیُّ ص لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَی السَّمَاءِ أَخَذَ بِیَدِی جَبْرَئِيلُ ع فَأَدْخَلَنِی الْجَنَّةَ فَنَاوَلَنِی مِنْ رُطَبِهَا فَأَکَلْتُهُ فَتَحَوَّلَ ذَلِکَ نُطْفَةً فِی صُلْبِی فَلَمَّا هَبَطْتُ إِلَی الْأَرْضِ وَاقَعْتُ خَدِيجَةَ فَحَمَلَتْ بِفَاطِمَةَ ع فَفَاطِمَةُ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ فَکُلَّمَا اشْتَقْتُ إِلَی رَائِحَةِ الْجَنَّةِ شَمِمْتُ رَائِحَةَ ابْنَتِی فَاطِمَةَ ع‏

جوان ، میانسال ، کارشناسان و صاحبنظران

سخنرانی ، کارگاه آموزشی ، کتاب معارفی