به نظر می رسد علت سفر امام از مدینه به خراسان را باید در تاریخ خراسان جستجو کرد(۱- حسینی زفره ای اصفهانی میرزا باقر (۱۳۷۸ش) آشنایی با قبله هفتم امام هشتم چاپ اول قم، ناشر: لوح دانش، ص١٥) اما قبل از پرداختن به این موضوع باید به نکاتی اشاره شود اصولا جدا کردن امام رضا (ع) از پایگاه مدینه و جلوگیری از شرکت ایشان در مراسم حج بر اساس سیاست محافظه کارانه ای بود که عباسیان برای جلوگیری از گسترش نفوذ شیعیان پی ریزی کردند.(حسینی زفره ای اصفهانی میرزا باقر همان)

سیاست مأمون آن بود که برای جلوگیری از گسترش تشیع در سرزمین های اسلامی و به خصوص در ایران خراسان ،قم، ری ) و همچنین آرام کردن شورشیان و شیعیان معترض خود را به ظاهر به خاندان نبوت و در راس ایشان امام علی بن موسى الرضا عليه السلام معتقد نشان دهد. بنابر این تصمیم گرفت امام را از مدینه به خراسان انتقال داده و به ظاهر زمام رهبری مسلمین را به ایشان واگذار نماید بدین سبب نامه های بسیاری به مدینه فرستاد و امام را به سوی مرو دعوت کرد. امام در ابتدا امتناع نمودند اما پافشاری مامون بر این امر ایشان را ناگزیر به پذیرفتن ولایتعهدی کرد ناگفته نماند که این امر با گذاشتن شروطی از جانب امام محقق گشت شرایطی که امام رضا علیه السلام برای پذیرفتن این امر از جانب مامون گذاشتند عبارت بود از اینکه امر و نهی نکنند فتوا و حکمی ندهند عزل و نصب نکنند، هیچ امری را که برجاست دگرگون ننمایند و از همه این امور معاف باشند.

خلیفه برای جلوگیری از شورش احتمالی شیعیان علیه حکومت به رجاء بن ابی ضحاک - دایی مامون مامور خود دستور اکید داد که امام را از راه جبال (قسمت غرب ایران شامل باختران و همدان و قم نیاورد بلکه از راه بصره و اهواز و فارس حرکت نماید. (۲۰۰) هجری) این موضوع تا حدودی میتواند چشمگیر بودن گسترش تشیع را در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری در ایران نشان دهد.(همان، ص ۳۱٦؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب ( ابن واضح یعقوبی ، ۱۳۶۲ش) تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آینی، ج ۱و ۲، بی جا، انتشارات علمی و فرهنگی ص ٢٤٦ محرمی، غلامحسن (۱۳۸۶ش) تاریخ تشیع از آغاز تا پایان غیبت صغری، قم مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ص ١٢٤؛ ماهوان، احمد (۱۳۸۳ش))