در این بین امام نیز شروطی برای پذیرش ولایت عهدی نهاد که عبارت بودند از:
ـ عدم عزل و نصب افراد
ـ عدم از میان بردن رسوم و سنتها
ـ عدم دخالت در امور سیاسی و حکومت
ـ حضور به عنوان ولایت عهد تنها به صورت یک مشاور
و تمامی این شروط را مامون پذیرفت.(۲- صدوق، ابو جعفر محمد (۱۳۸۵)، علل الشرائع ج ۱ تصحيح محمد صادق بحر العلومي نجف: مكتبه الحديريه، ص٢٢٦؛ مفید، محمد بن نعمان بی تا ارشاد ج ۲ ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی بیجا انتشارات اسلاميه، ص ٦٠٢ کلینی، محمد بن یعقوب (بی تا) اصول کافی ج ۲ ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی تهران دفتر نشر فرهنگ اهل بیت(ع)،ص ٤٠٧)
این شروط مدبرانه و حکیمانه به حدی بود که طرح ولایت عهدی را از همان ابتدا با شکست روبرو کرد. در حقیقت مامون میخواست با طرح مساله ولایت عهدی پایه های حکومت عباسیان را در مرو استوار کند و امام توانست با پیروی از برنامه ای خردمندانه توانست مامون را شکست دهد هر چند این پیروزی به شهادت ایشان نیز انجامید.
منابع بر این اعتقاد دارند که مامون نخست به امام پیشنهاد خلافت را داده بود ولی امام شدیدا از قبول آن امتناع ورزید این کوششها دو ماه در مرو ادامه داشت و امام همچنان از این امر خودداری می کرد.(ارشاد، ج ۲، ص ٦٠١.)