بهداشت دهان و دندان

بهداشت و پاکیزگی به ویژه بهداشت دهان و دندان پیش از آنکه امری اسلامی باشد امری حیاتی و انسانی است که لازم است در طول حیات آدمی رعایت گردد. در این میان توصیه اسلام به بهداشت دهان و دندان و مسواک زدن مثال زدنی است. پیامبر اکرم له مسواک زدن را تا مرز واجب بالا برده می فرماید: لولا أن أشق على أمتي لأمرتهم بالسواك عند كل صلاة؛ اگر بر امتم دشوار نمی گشت، مسواک زدن را در هر نماز بر آنان واجب می ساختم.(1. ابن خالد برقى، أحمد بن محمد المحاسن، ج ۲، ص ۵۶۱)

 آن حضرت در ضرورت خلال کردن دندان و فواید آن می فرماید: تَخَلَّلوا فإنه ينقي الفم و مصلحة للثة؛ دندانها را خلال نمایید؛ چرا که خلال، دهان را پاک نموده و لثه را ترمیم می نماید. (2. حر عاملی، محمد بن حسن وسائل الشيعه، ج ۱۶، ص ۵۳۲)

امام رضا که تربیت یافته مکتب اسلام است در خصوص بهداشت دهان و دندان رفتار و رهنمودهایی شنیدنی دارند که در این مجال به نمونه هایی چند اشاره می گردد.

یک عن الرضا عليه السلام - قال: قال رسول الله صلى الله عليه و آله : أفواهكم طرق من طرق ربكم فنظفوها؛ امام رضا به نقل از پیامبر خدا فرمود: دهانهای شما راه هایی از راههای پروردگارتان است، پس آن را پاکیزه نمایید. (3. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۷۳، ص ۱۳۰)

دو: قال علي بن موسى الرضا عليه السلام : السواك يَجِلُو البَصَرَ وَ يُنبت الشعر و يذهب بالدمعة؛ مسواک زدن نور چشم را زیاد میکند مو را می رویاند و آبریزش  چشم را از بین می برد. (1. طبرسی، ابو علی فضل بن حسن، مکارم الاخلاق، ص ۵۰)

سه: كان للرضا عليه السلام : خَريطَةً فيها خَمس مساويك مكتوب على كُلِّ واحد منها اسم صلاة من الصلوات الخمس، يستاك به عند تلك الصلاة؛ برای امام رضا جعبه ای مخصوص بود که در آن پنج مسواک بود و بر روی هر کدام اسم یکی از نمازهای پنجگانه نوشته بود که در هنگام هر نمازی از مسواک مخصوص همان نماز استفاده می کرد. (2. همان)

چهار: عن الرضا عليه السلام : من أراد أن لا يفسد أسنانه فلا يَأْكُلْ حلواً إلا بعد كسرة خبز؛ هر که بخواهد دندانهایش فاسد نگردد هرگز شیرینی مصرف نشود، مگر آنکه پیش از آن، لقمه ای نان خورده شود. (3. نمازی شاهرودی، علی، مستدرك سفينة البحار، ج ۵، ص۱۸۶؛ عسگری، مرتضی، الطب الرضا، ص ۱۱۵)

روشن است این توصیه از آن روست که ذرات نان میان دندانها و منافذ احتمالی آنها رفته پر میکند و نمیگذارد مواد قندی به دندان آسیب برساند.

پنج هر چند امام رضا پیش از گرفتن وضو با آب تمیز و بهداشتی استنشاق و مضمضه میکرد اما در هنگام شستن صورت، لب ها را در هم

می فشرد تا آب وارد دهانش نشود.(4. مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۹، ص ۲۳۶. ۷۶ )

شش: امام رضا پس از صرف غذا با آبی که در آن اشنان»(5. بوته ای دارای شاخه های باریک و ساقه ای نسبتاً ضخیم است طعم آن شور و از خاکستر آن شخار به دست می آید آن را در فارسی آذربو با آذربویه میگویند. نک: فرهنگ عمید. )ریخته بود، دهان خود را خوشبو می ساخت.(1. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، ج ۱۶، ص ۵۳۷ )

هفت: هر روز صبح بعد از مسواک زدن دهان خود را با جویدن «کندر» خوشبو می ساخت.(2. عطاردی عزیز الله مسند امام رضا، ج ۱، ص ۳۹ )

هشت: یکی از سفارشاتی که در طب الرضا آمده است این است که هر کس میخواهد دندانهایی سفید داشته باشد خوب است مقداری نمک ترکی و به همان اندازه کف دریا کوبیده شود و هر روز با آن مسواک زده شود که به سفیدی دندان می انجامد.

ص156