بهداشت خواب

خواب که یکی از نشانه های خداوند متعال به شمار می آید و رازهایی گوناگون در آن نهان است(4. روم (۳۰): ۲۳؛ زمر (۳۹): ۴۲ ) به لحاظ اقتضای قوانین حاکم بر آن این زمینه را برای انسان فراهم می آورد تا به طور موقت از بدن مادی خود منصرف گردد و به استراحت بپردازد اما باید دانست خواب نیز آداب مخصوص خود دارد که از آن به بهداشت خواب تعبیر میشود. بهداشت خواب مجموعه اقداماتی است که به افراد کمک میکند تا خوابی راحت و مؤثر داشته باشند یکی از این اقدامات همراهی با ساعت زیستی بدن

است؛ چرا که بسیاری از فرایندهای بدن انسان مانند دما و ترشح هورمونها با یک دوره ۲۴ ساعته تنظیم میگردد بنابراین شرط لازم برای داشتن یک خواب مفید همراهی با این ساعت زیستی است به موقع خوابیدن و بیدار شدن به اندازه خوابیدن چگونگی قرار گرفتن بدن هنگام خواب و پرهیز از خواب بعد از غذا از جمله این ساعتهای زیستی است. چنین خوابی است که بدن خسته را توان دوباره میبخشد و به تندرستی و شادابی فرد کمک می کند.

در آموزه های دینی نیز به خواب راحت و کارآمد اشاره شده است روایت زیر که از امام رضاء الله نقل شده است از جمله این اشاره هاست که فرمود

 إن النوم سلطان الدماغ، و هو قوامُ الجَسَد وقُوتُه، فإذا أردت النوم فليكن اضطجاعك أولاً على شقك الأيمن، ثم انقلب على الأيسر، و كذلك فَقُم مِن مَضْجَعِكَ على شقك الأيمن كما بدأت به عند نومك خواب شهریار مغز و مایه قوام و نیروی بدن است، آنگاه که خواستی بخوابی ابتدا بر پهلوی راست بخواب و سپس بعد از مدتی به پهلوی چپ بچرخ و همچنین آنگاه که خواستی از بستر حرکت کنی به پهلوی راست برگرد و از پهلوی راست حرکت کن همچنان که خوابت را با همان پهلو آغاز کردی (1. نمازی شاهرودی، علی، مستدرك سفينة البحار، ج ۱۰، ص ۱۹۶)

برخی در پاسخ به این سؤال که چرا باید بر پهلوی راست خوابید گفته اند این از آن روست که در این حال کبد روی معده قرار میگیرد و این حالت باعث حرارت بیشتر معده خواهد شد و به هر اندازه که حرارت آن بالا رود، هضم غذا سرعت می گیرد. (2. بار محمد علی امام على الرضا ورسالته في الطب النبوى، ص ۱۵۳)

ص158