توکل و سلامت روان

توکل که ریشه در ایمان به خدا دارد(3. نک آل عمران (۳): ۱۲۲؛ مائده (۵): ۲۳ ) آثار و برکاتی بسیار دارد که نصیب انسانهای توکل کننده میگردد رشد شناخت فرد نسبت به خدا(4. وأتوكل عَلَيْكَ تَوَكُل مَن يعلم أنك على كُلِّ شيء قدير، ابن بابويه، محمد بن علی (شيخ

صدوق)، الامالی، ص ۳۲۷ )  افزایش یقین و باور(5. التوكل من قوة اليقين، ليتى واسطى، على بن محمد، عيون الحكم و المواعظ، ص ۲۴) احساس به وجود پشتیبان(6. وإن الله يحب المتوكلين، آل عمران (۳): ۱۵۹) احساس خوش بینی نسبت به توان انجام کار(7. من أحب أن يكون أقوى الناس فليتوكل على الله، ابن شعبه حرانی، حسن بن على، تحف العقول، ص ۲۷) حصول بی نیازی از دیگران(1. من توكل على الله كفى واستغنى، ليثى واسطى على بن محمد، همان، ص ۴۴۸) مصونیت از شکست و ناکامی(2. من توكل على الله لا يُغلب نوری ،حسین مستدرک الوسائل، ج ۱۱، ص ۲۱۷) رفعت و بزرگی(3. الثقة بالله تعالى ثَمَن لِكُلِّ غال و سلّم إلى كُلِّ عال، ديلمي، حسن بن محمد، اعلام الدين في صفات المؤمنين، ص ۳۰۹)  و مانند آن از جمله این آثار و برکات اند. (4. نک ،قاسمی ،سلیمان بهداشت و سلامت روان، ص ۹۵ تا ص ۱۰۱ )

برخی از این آثار در سخنان امام رضا آمده که در این مجال به دو مورد اشاره می گردد. مورد نخست حصول آرامش برای انسان متوکل است. کسی که به خدا توکل دارد به دلیل کم بود امکانات و نا مساعد بودن شرایط و به دلیل کمی نیرو دست از هدفی که دارد بر نمیدارد و در حل مشکلات و انمی ماند بلکه با توکل بر خدا حرکت مقدس خود را آغاز میکند و با قدرت تمام ادامه می دهد و با آرامش کامل و بدون هراس از این و آن در رسیدن به هدف تلاش می کند. امام رضا در اشاره به این اثر از آثار توکل در پاسخ به این سؤال که حد توکل چیست فرمود: أن لا تخاف أحد إلا الله ؛ حد توكل آن است که انسان از هیچ کس جز خدا نترسد.(5. ابن شعبه حرانی حسن بن محمد، همان، ص ۴۴۵)

یکی از دیگر از آثار توکل در سخنان امام رضا احساس خوش بینی نسبت به توان انجام کار است؛ زیرا توکل به خدا نگاه انسان به جهان و مخلوقات را عوض میکند و باور انسان را نسبت به این واقعیت که تمام اسباب جهان خلقت آفریده دست پروردگارند و او تمام آنها را برای آسایش انسان خلق کرده، تقویت می کند. روشن است که این باور و نگاه مثبت به جهان تلاش و توان آدمی را دو چندان میکند و ناهمواریها را هموار و سختی ها را آسان می گرداند.(1. من توكل على الله ذلت له الصعاب، ليثي و اسطى على بن محمد، همان، ص ۴۲۶) امام رضا در این باره فرمود: من أراد أن يكون أقوى الناس فليتوكل على الله: هر كه بخواهد نیرومندتر از همه بشود، بر خدا توکل نماید. (2. ابن بابويه، علی بن حسین والد شیخ صدوق)، فقه الرضا، ص ۳۵۸)

ص167