امام مهربان علی بن موسی الرضا  ( صص 154-150 ) شماره‌ی 2563

موضوعات

سيره امام رضا (عليه السلام) > سيره فردی ‌ عبادی > آداب غذا و آب خوردن

خلاصه

ناظر

متن

سبک کردن معده

سبک کردن معده یکی از نکات مهم سلامتی بدن به شمار می رود و کوتاهی در این امر سبب مریضیهایی برای بدن میشود؛ از همین رو امام رضا نکاتی را جهت حفظ و سلامتی سبک کردن معده بیان می کند:

۱ برای قضای حاجت به جای خلوت برو و به قدری که نیازت بر طرف شود در آن تأمل کن زیاد در بیت الخلاء درنگ نکن؛ چرا که مکث زیاد در بیت الخلاء باعث داء الفیل میشود.

۲. تخلیه مرتب روده در شبانه روز از شرایط مهم تندرستی است. 

یبوست مزاج که آن را ام الامراض باید نامید همان چیزی است که علاوه بر ایجاد درد و ناراحتی مولد بیماریهای خطرناک است مانند:

سرطان، ضعف اعصاب مفرط ،جنون غش، رعشه، فلج، سکته و خونریزیهای موضعی بواسیر روماتیسم و دردهای مختلف مفاصل، زکام و سرماخوردگی، سردرد و سرگیجه کم نوری چشم و سوء هاضمه و صدها ناراحتی دیگر علت عمده یبوست مزاج مرتب نبودن کار معده است.

برای تخلیه باید جای خلوتی را اختیار کرد که سرو صدایی نباشد و چیزهایی نباشد که چشم و نظر را به خود جلب کند؛ زیرا تخلیه یک عمل باطنی است که به کمک بعضی از جوارح و اراده انجام می گیرد و در آن موقع نباید محسوسات خارجی اراده را به خود متوجه کند؛ و گرنه عمل تخلیه کامل صورت نمی گیرد.

سنگ مثانه

بول نکردن بعد از عمل مجامعت مولد سنگ می شود. مایعی که هنگام آمیزش از مرد خارج میشود شامل دو قسمت است: قسمت عمده آن عنصر تولیدی است که اسپرماتوزئید نام دارد و قسمت دیگر مایع لزجی است که حامل اسپرماتوزئید است. این مایع از ترشحات غدد تناسلی ایجاد می گردد.

هنگامی که اسپرماتوزئیدها به وسیله عمل میکانیکی اعصاب به خارج حرکت میکنند غدد به کار افتاده قسمتی از همان مایع را قبلاً بیرون میفرستند و به این وسیله مجاری دفع منی را از عفونات ادرار پاک کرده و راه خروج اسپرماتوزئیدها را تأمین میکنند؛ زیرا ادرار معمولاً خاصیت اسیدی دارد و اسید برای اسپرماتوزئیدها دشمنی آشکار است. 

بعد از تعطیل شدن عمل میکانیکی اعصاب غالباً کمی از منی در قسمت آخر مجاری میماند. هنگامی که مجاری ادرار تحریک میشود اسپرماتوزئیدها به سوی کیسه منی بر میگردند و چون راهی نمی یابند به جدار مجاری میچسبند و پس از مدتی می میرند و به واسطه ترشح قلیایی متحجر شده به صورت سنگ در میآیند چنانچه بعد از تعطیل شدن عمل مکانیکی دستگاه تناسلی شخص ادرار کند و فرصتی به ارتجاع اسپرماتوزئیدها ندهد ادرار مجاری را اسیدی کرده، بقایای آنها را بیرون میفرستد؛ در نتیجه شخص از این جهت به سنگ مبتلا نمی شود. فایده ادرار بعد از مجامعت مشروط به انزال منی نیست؛ زیرا همین قدر که دستگاه دفع مجهز شد اسپرماتوزئیدها از محل خود خارج می شوند.(۱. همان، ص ۲۷۲)

هنگام خوابیدن

برای اینکه از مزایای طبیعی خواب بهتر بهره مند شویم به خصوص در کار هضم غذا از آن کمکی گرفته باشیم نیکو است به دستوری که امام رضا در طب به آن اشاره کرده رفتار کنیم: 

وقتی به پهلوی راست میخوابیم غذا به انتهای معده می ریزد و چون به پهلوی چپ برگردیم کبد روی معده قرار گرفته، سبب زیادی حرارت و تسهیل عمل هضم میگردد به سمت راست خوابیدن افضل است؛ ولی ممکن است دستور فوق را نیز بر مضمون همان اخبار حمل نمود؛ چون دستور این است که اول به سمت راست و بعد به سمت چپ بخوابیم و هنگام بیدار شدن از سمت راست برخیزیم. 

لازمه این نحوه بیدار شدن آن است که پس از خوابیدن به پهلوی چپ باز به پهلوی راست برگشته باشیم و چیزی که اول و پایان آن یک حکم داشته باشد از باب تغلیب و مسامحه همه را به همان حکم عمل کنیم.

رهایی از فراموشی

برای رهایی از فراموشی توصیه میشود هر روز سه قطعه زنجبیل پرورده با عسل بخورید و خوردن کشمش صبح ناشتا حافظه را تقویت می کند.

وقتی ویتامین ث در بدن کمبود پیدا کند رسوبات و مایعات بدن زیاد می شود. به قول قدما رطوبت در مزاج غلبه میکند اعصاب را سستی و رکود فرا میگیرد و قدرت مغز و حافظه کم میشود.

برای کم کردن مایعات و سوزاندن رسوبات علاوه بر ویتامین ث بیشتر موادی لازم است که اعصاب را تحریک و حرارت بدن را زیاد کند. زنجبیل پرورده به عسل این خدمت را به بهترین وجه انجام می دهد. 

کشمش در تحریک اعصاب و تقویت و تحکیم عضلات بسیار مؤثر است در کشمش ،آهک منیزیم ،آهن ،منگنز ،پتاسیم، کلر، اسید فسفریک و مقدار زیادی قند دیده شده که بیشتر آنها خوراک مستقیم مغز و اعصاب محسوب میشوند کشمش مزاج را لینت میدهد و خون را صاف میکند و روح را نشاط میدهد و اعصاب را بیدار می کند و در عين حال آرامش میبخشد.(۱. همان، ص ۱۷۳)

مخاطب

کودک ، نوجوان

قالب

کتاب معارفی