تفید به دین، تعهد به اصول
میان هدف و وسیله سنخیتی تمام وجود دارد و نمی توان به مقاصد الهی با ابزاری غیر الهی دست یافت نمی توان با کاشتن بذر باطل حق درو کرد و ممکن نیست به وسیله ستم، عدالت برپا شود. این یکی دیگر از جلوه های شاخص خود پرداز در سیره عملی رضوی در باب تربیت است که حضرت (ع) هرگز برای رسیدن به اهداف پاک از ابزار ناپاک بهره نجستند و هرگز برای مقاصد مشروع به وسایل نامشروع تمسک نجستند، زیرا باور داشتند تنها حق را میتوان با حق برپا ساخت و دین خدا را با سخن حق و استوار و با درستی آشکار کرد بحار الانوار ، ج ٤٧ ، ص ۱۹۷ و نیز می فرمودند: «جز به فرمان خدا عمل نمی کنم همان، ص ۲۲۰].
بنابراین امام رضا (ع) جهت پیشبرد اهداف الهی ترویج دین و آیین الهی) هرگز ابزار غیرالهی را بکار نگرفت و پیوسته حق را رعایت می نمود. چنانکه پیرامون این مساله در سیره ی عملی حضرت (ع) آمده است: با وجود آنکه امام می توانست از طریق موافقت با مامون و سران حکومتی جهت هدایت جامعه و نیز به ترویج دین و آیین اسلام در آن شرایط حساس که جریانهای فکری منحرف نحله ها و فرقه های گوناگون هر یک به دنبال شیوه هایی جهت کنترل فکر و اعتقادات مردم بودند بهره ی لازم را ببرد این کار را نکردند. چنانکه نامه ی فضل بن سهل وزیر مامون مبنی بر زیاده خواهیهای وی را امضاء ننمود و خطاب به او گفت: «ای فضل! آگاه باش مادامی که از مخالفت با خداوند به بپرهیزی بر ما لازم است درخواست شما را انجام دهیم همان، ج ٤٩، صص ١٦٨-١٦٧].
یاسر خادم می گوید امام رضا (ع) با این یک کلمه همه گفتار فضل را که تقاضای امضای نامه از حضرت (ع) را داشت، نقش بر آب کرد و به او تفهیم نمود که تقاضای تو بر خلاف شر عاست و هیچگونه قید دینی و تعهد به اصول در آن وجود ندارد و من این نامه را امضا نمیکنم.... [ همان حال آنکه امام (ع) در آن برهه می توانستند از وسایل و ابزار حکومتی برای اهداف تربیتی اسلامی استفاده نمایند اما حضرت (ع) هیچگاه وسیله های باطل دستگاه عباسی را برای مقاصد دینی خویش حتی در جهت رفع ضعف و جهالت مردم جهت جذب به اسلام استفاده ننمودند، بلکه ایشان همواره میخواست تا از نقاط ارزشی معرفتی به بیدار سازی تربیتی جامعه اقدام نمایند چرا که این دستور العمل قرآنی در سیره عملی رضوی است که: «و ما كنت متخذ المصلين عضدا؛ و من هرگز گمراه کنندگان را یار و مددکار نگرفتم کهف ٫ ٥١].