از سوره هود

۶۱ - ابو نصر بزنطی گوید : حضرت رضا علیه السلام فرمودند : خداوند درباره قوم نوح فرمود : « وَلا يَنفَعُكُمْ نُصحى إِنْ أَرَدَتْ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ إِنْ كَانَ اللَّهُ يُرِيدُ أَن يُغْوِيكُمْ » .

فرمود: کارها در دست خداوند است، هر کس را بخواهد هدایت میکند و هر کس را بخواهد گمراه میسازد

٦٢ -- محمد بن فضیل گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم انتظار فرج چیست ؟ .

فرمود: مگر نمیدانی انتظار فرج خود فرج است ، سپس فرمود : خداوند متعال میفرماید : «وَارْتَقِبُوا إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ» .

٦٣ - ابو الصلت هروی گوید: مامون از امام رضا علیه السلام پرسید تفسیر

آيه شريفه « وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ : وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ ليَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً چیست ؟

حضرت فرمود : خداوند متعال عرش ، آب و فرشتگان را قبل از آسمان و زمین آفرید، و فرشتگان به وسیله خود و عرش و آب به خداوند متعال راه پیدا کردند.

پس از این خداوند عرش خود را روی آب قرارداد تا قدرت خود را به فرشتگان نشان دهد ، و آنها بدانند که پروردگار به همه چیز قدرت و توانائی دارد .

سپس عرش را با قدرت خود برداشت و آن را بالای آسمانهای هفت گانه قرار داد. وزمین و آسمان را در شش روز آفرید و بر عرش استیلاء پیدا کرد ، در صورتیکه قدرت داشت آسمان و زمین را در يك چشم به هم زدن خلق کند

خداوند متعال به این طریق خواست به فرشتگان بفهماند که وی مخلوقات را به تدریج خلق میکند ، خداوند عرش را برای احتیاج به آن خلق نکرد زیرا اواز عرش و همه مخلوقات بی نیاز است ، و خداوند روی عرش جلوس نمیکند زیرا او جسم نیست و از صفات مخلوقات خود منزه است . اما قول خداوند که فرمود : « ليَبْلُوكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً ، تفسیرش اینست که مخلوقات را آفرید و آنها را به انجام تکالیف عبادات وطاعات آزمایش کرد ، نه از این جهت که خواست آنها را بیازماید زیرا خداوند متعال به پایان هر چیز آگاه است و آزمایش و امتحان در دستگاه او راه ندارد .

مامون گفت: ای ابوالحسن مرا از ناراحتی رها کردی خداوند تو را برهاند .

 ٦٤- در حدیث دیگری آمده که مامون گفت : یابن رسول الله تفسير « وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَنْ فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعاً أَفَأَنْتَ تَكْرَهُ النَّاسُ حَتَّى يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ ، وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَن تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ » را بیان فرمائید .

امام رضا علیه السلام فرمود: پدرم از پدرش از علی علیهم السلام روایت کرده که فرمود : مسلمانان به حضرت رسول صلی الله علیه و آله گفتند : يا رسول الله ما دشمن زیاد داریم اگر مردم را با اکراه وارد اسلام کنید بر دشمنان خود پیروز خواهیم شد .

حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود : من از نزد خود بدعتی نمی گذارم و خود را به مشقت و سختی گرفتار نمیکنم .

در این هنگام خداوند متعال فرمود: اگر پروردگار بخواهد همه مردم روی زمین ایمان خواهند آورد ، و مردم به ایمان مضطر خواهند شد همان طور که در هنگام معاینه مرك و عذاب از روی اضطرار ایمان میآورند .

و اگر از روی جبروا ضطرار ایمان بیاورند ثواب و پاداش نخواهند داشت ، وليکن اراده فرمود مردم با طوع ورغبت ایمان آورند تا به الطاف و عنایات و بهشت خداوند برسند و به پیغمبر خود فرمود: آیا مردم را اجبار میکنی که اسلام بیاورند .

اما آیه مباركه « وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ الله » مقصود این نیست که خداوند ایمان را بر آنها حرام کرده باشد ، معنی آیه این است که هیچ کس بدون اذن خداوند نمی تواند ایمان بیاورد ، و اذن خداوند همان است که مردم را مکلف کرده به دستورات و او امرش ایمان بیاورند ، و اگر تکلیف و تعبد نبود خداوند مردم را به ایمان اجبار میکرد .

مامون گفت : ای ابوالحسن مشکل ما را حل کردی خداوند مشکلات شما را حل كند ، اينك بفرمائيد ، آيه شريفه ) - الذين كانَتْ أَعْيُنَهُمْ فِي غِطَاءِ عَنْ ذِكْرِي وَ كانُوا لا يَسْتَطِيعُون سمعاً ، چه معنی دارد ؟

امام علیه السلام فرمود کوری چشم مانع یاد کردن خداوند نیست ، و تذکر به چشم ارتباطی ندارد، ولیکن خداوند متعال کافرین به ولایت علی علیه السلام را به کوران تشبیه کرده، زیرا گفته های پیغمبر درباره علی بر آنها گران میآمد ، و استطاعت شنیدن آن را نداشتند

مامون گفت مشکل ما را حل کردی خداوند مشکلات شمار احل کند .