معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > توحيد > مکان نداشتن برای خدا
معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > قرآن > تفسير آيات و سُوَر > تفسير آيه 15 سوره مطففين

علیّ بن حسن فضّال از پدرش چنين نقل کرده است: از امام رضا عليه السّلام درباره اين آيه سؤال کردم: ( آنان در آن روز در پس حجاب و پرده ای هستند و پروردگار خود را نمی‌بينند). (سوره مبارکه مطففّين، آيه 15) حضرت فرمودند: نمی‌توان خداوند را اين طور وصف کرد که او در جايی قرار می‌گيرد و بندگان در پس حجاب هستند، بلکه معنی آيه اين است که آن‌ها (بندگان) از ثواب پروردگار خويش محروم هستند.

علیّ بن حسن فضّال از پدرش چنين نقل کرده است: از امام رضا عليه السّلام درباره اين آيه سؤال کردم: ( آنان در آن روز در پس حجاب و پرده ای هستند و پروردگار خود را نمی‌بينند). (سوره مبارکه مطففّين، آيه 15) حضرت فرمودند: نمی‌توان خداوند را اين طور وصف کرد که او در جايی قرار می‌گيرد و بندگان در پس حجاب هستند، بلکه معنی آيه اين است که آن‌ها (بندگان) از ثواب پروردگار خويش محروم هستند. و نيز راوی می گويد: درباره اين آيه از او (امام رضا عليه السّلام) سؤال کردم: ( پروردگارت و فرشتگان صف به صف، آمدند.) (سوره مبارکه فجر، آيه 22) حضرت فرمودند: خداوند با «رفت و آمد» وصف نمی شود، خداوند برتر از اين است که جابجا شود، معنی آيه اين است که «فرمان پروردگار آمد و فرشتگان صف به صف بودند.» راوی می گويد: و درباره اين آيه سؤال کردم: ( آيا انتظار دارند خداوند در سايه های ابرها و ملائکه به نزد آن ها بيايد؟) (سوره مبارکه بقره، آيه 210) (راوی) می گويد: حضرت فرمود: (يعنی) آيا منتظرند که خداوند ملائکه را در سايه هايی از ابرها به نزد آن ها بفرستد؟ و همين گونه نيز اين آيه نازل شده است. راوی می گويد: درباره اين آيات سؤال کردم: (خدا آن را مسخره کرد.) (سوره مبارکه توبه، آيه 79) و (خداوند آن ها را استهزاء می کند.) (سوره مبارکه بقره، آيه 15) و ( آن ها فريبکاری کردند، خدا نيز مکر بکار برد.) (سوره مبارکه آل عمران، آيه 54) و (در مورد خدا نيرنگ می کنند، و خدا به آن ها خدعه می زند.) (سوره مبارکه نساء، آيه 142 ) (حضرت فرمود: خداوند مسخره نمی کند، استهزاء نمی کند، و فريب بکار نمی برد و خدعه نمی بندد، ولی خداوند بلند مرتبه جزای مسخره و استهزاء و نيرنگ و خدعه آنان را به آن ها می دهد، خداوند بسيار برتر از آن است که ظالمين می گويند.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ الْمُعَاذِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ الْکُوفِیُّ الْهَمْدَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ‏ سَأَلْتُ الرِّضَا ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ کَلَّا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ‏ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَا یُوصَفُ بِمَکَانٍ یَحُلُّ فِيهِ فَیُحْجَبَ عَنْهُ فِيهِ عِبَادُهُ وَ لَکِنَّهُ یَعْنِی أَنَّهُمْ عَنْ ثَوَابِ رَبِّهِمْ مَحْجُوبُونَ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ وَ جاءَ رَبُّکَ وَ الْمَلَکُ صَفًّا صَفًّا فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی‏ لَا یُوصَفُ بِالْمَجِی‏ءِ وَ الذَّهَابِ تَعَالَی عَنِ الِانْتِقَالِ إِنَّمَا یَعْنِی بِذَلِکَ وَ جَاءَ أَمْرُ رَبِّکَ وَ الْمَلَکُ صَفّاً صَفّاً قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ هَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ یَأْتِیَهُمُ اللَّهُ فِی ظُلَلٍ مِنَ الْغَمامِ وَ الْمَلائِکَةُ قَالَ یَقُولُ هَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ یَأْتِیَهُمُ اللَّهُ بِالْمَلَائِکَةِ فِی ظُلَلٍ مِنَ الْغَمَامِ وَ هَکَذَا نَزَلَتْ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی‏ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ‏ وَ عَنْ قَوْلِهِ‏ اللَّهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ‏ وَ عَنْ قَوْلِهِ‏ وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اللَّهُ‏ وَ عَنْ قَوْلِهِ‏ یُخادِعُونَ اللَّهَ وَ هُوَ خادِعُهُمْ‏ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَا یَسْخَرُ وَ لَا یَسْتَهْزِئُ وَ لَا یَمْکُرُ وَ لَا یُخَادِعُ وَ لَکِنَّهُ تَعَالَی یُجَازِيهِمْ جَزَاءَ السُّخْرِیَّةِ وَ جَزَاءَ الِاسْتِهْزَاءِ وَ جَزَاءَ الْمَکْرِ الْخَدِيعَةِ تَعَالَی اللَّهُ عَمَّا یَقُولُ الظَّالِمُونَ عُلُوّاً کَبِيراً

جوان ، میانسال ، کارشناسان و صاحبنظران

سخنرانی ، کارگاه آموزشی ، کتاب معارفی