معاد

اعتقاد به روز قیامت از ضروریات ایمان

قال الرضا (ع ) [ جوابه عليه السلام للمأمون ] . ... وَ يُؤْمِنُ بِعَذَابِ الْقَبْرِ وَ مُنكَرِ وَ نَكِيرِ وَ الْبَعْثِ بَعْدَ الْمَوْتِ وَ الْحِسَابِ وَ الْميزان

و الصراط.

عيون اخبار الرضا (ع)، ج ۱۲۵٫۲؛

بحار الانوار، ج ۲۴۹٫۷ و تحف العقول، باب کلمات امام رضا(ع)

امام رضا (ع) در مورد اعتقاد به قبر و قیامت فرمود:

 باید معتقد بود به عذاب قبر و پرسش منکر و نکیر و باید ایمان آورد به زنده و برانگیخته شدن بعد از مرگ و ایمان به حساب و میزان و صراط که تردیدی در وقوع آنها نیست و خردمندان عالم در این موارد شکی به خود راه نمی دهند).

قیامت یکی از مواضع سه گانه هولناک برای انسان

عَنْ يَأْسِرِ الْخَادِمِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضا (ع) يَقُولُ:

إِنَّ أَوْحَشَ مَا يَكُونُ هَذَا الْخَلْقُ فِي ثَلاثَةِ مَوَاطِنَ : يَوْمَ وُلِدَ وَ يَخْرُجُ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ  فَيَرَى الدُّنْيَا وَ يَوْمَ يَمُوتُ فَيُعَايِنُ الْآخِرَةَ وَ أَهْلَهَا.

 وَ يَوْمَ يُبْعَثُ حَيّاً فَيَرِى أَحْكاماً لَمْ يَرَها في دارِ الدُّنْيَا، وَ قَدْ سَلَّمَ اللَّهُ عَلَى يَحْيَى (ع ) في هَذِهِ الثَّلَاثِ الْمَوَاطِنِ وَ آمَنَ رَوْعَتَهُ فَقَالَ: «وَ سَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَ يَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيَا (مریم ٫ ۱۵)وَ قَدْ سَلَّمَ عيسى بنُ مَرْيَمَ عَلَى نَفْسِهِ فِي هَذِهِ الثَّلاثَةِ الْمَوَاطِنِ وَ قَالَ: «وَ السَّلامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ وَ يَوْمَ أَمُوتُ وَ يَوْمَ أُبْعَثُ حيا».(مریم ۳۳)

گفتار فلسفی معاد ۷۶٫۱ به نقل از تفسیر برهان و نیز سفینه ماده ثلث

ياسر خادم میگوید از حضرت رضا (ع) شنیدم که می فرمود: وحشت بارترین مواقع برای این مردم سه مورد است روز ولادت که از مادر متولد می شوند و دنیا را می بینند. روزی که می میرند و عالم بعد از مرگ و اهل آن را مشاهده میکنند. و روزی که دوباره زنده میشوند و به صحنه قیامت قدم می گذارند و احکامی را مشاهده میکنند که در دنیا ندیده اند. 

و خداوند حضرت یحیی (ع) را در این سه جایگاه در امن و پناه خود قرار داد. چنانکه فرمود: سلام بر او باد در روز ولادتش و روز وفاتش و روزی که برای زندگانی ابدی برانگیخته میشود و حضرت عیسی مسیح(ع) در این سه مرحله از خداوند برای خود سلامت خواست و خدا در این مورد از زبان او می فرماید: «و سلام حق بر من است روزی که به دنیا آمدم و روزی که از جهان بروم و روزی که برای زندگانی ابدی آخرت برانگیخته می شوم.»

گامها به مرگ و قیامت نزدیک میشود

قال الرضا (ع )

أَصْبَحْتُ بِأَجَلٍ مَنْقُوصٍ وَعَمَلِ مَحْفُوظٍ وَالْمَوْتُ فِي رِقَابِنَا وَ النَّارُ مِنْ وَرَائِنَا وَ لا ندري ما يَفْعَلُ بنا.

تحف العقول، باب كلمات امام رضا (ع)

امام رضا (ع) در پاسخ به این سؤال چگونه صبح کردی؟ كَيْفَ أَصْبَحْتُ؟) فرمود: صبح کردم با عمر کاسته شده و اعمال ثبت شده مرگ در کمین و دوزخ به دنبال ماست و نمی دانیم که بر سر ما چه خواهد آمد.

خبری از وقوع قیامت

عَنِ الرَّضا (ع ) عَنْ آبائِهِ (عليهم السلام)، عَنِ النَّبِيَّ (ص ) قال:

تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ بَيْنَ صَلُوةِ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ.

جامع احادیث الشیعه، ج ۱۶۲٫۶

امام رضا (ع) از پدران بزرگوارش روایت نمود که رسول خدا(ص) فرمود: قیامت در روز جمعه میان نماز ظهر و عصر برپا می شود.

اعمال انسان و قیامت

قال الرضا (ع )

مَنْ تَذَكَّرَ مُصابَنا فَبَكَى وَ أَبْكَى لَمْ تَبْكِ عَيْنُهُ يَوْمَ تَبْكِي الْعُيُونُ، وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً يُحْيِي فِيهِ أَمْرُنَا لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ.

امام رضا(ع) فرمود:

بحار الانوار، ج ۲۰۰٫۱

هر کس مصائب ما را به یادآورد و خود بگرید و دیگری را بگریاند در روزی که همه چشمها گریان هستند یعنی در روز قیامت چشم او گریان نخواهد بود و هر کس در مجلسی بنشیند که امر ما زنده میگردد آن روز که همه دلها می میرند، دلش نمی میرد.

از شروط شادمانی در قیامت

قال الرضا (ع )

مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِنٍ فَرَّجَ اللَّهُ قَلْبَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.

درر الکلام، ص ۸۶ به نقل از اقوال الائمة (ع)

امام رضا (ع) فرمود:

هر کس گره ای از کار مؤمنی بگشاید خداوند قلب او را در روز قیامت شادمان خواهد کرد.

بدترین اندوخته برای قیامت

قال الرضا (ع )

بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ الْعُدْوانُ عَلَى الْعِبَادِ.

درر الكلام، ص ۴۶ به نقلش از عیون

امام رضا (ع) فرمود:

بدترین اندوخته برای روز قیامت دشمنی با بندگان (خدا) است.

اعتقاد به معاد مهمترین عامل بازدارنده از گناه

عَنِ الرضا (ع)، [ عَنِ الْحُسَيْنِ بْن عَلَى (ع )) قَالَ:

.... عَجِبْتُ لِمَنْ أَيْقَنَ بِالْحِسَابِ كَيْفَ يُذْنِبُ.

عيون اخبار الرضا (ع)، ج ۴۴٫۲

امام رضا (ع) به نقل از امام حسین (ع) فرمود: 

در شگفتم از کسی که به روز قیامت و حساب الهی یقین دارد و مرتکب گناه و معصیت می شود.

نقش حرام در سرنوشت انسان

در کتاب فقه الرضا (ع) آمده است:

وقتی روز قیامت می شود، خداوند متعال کارهای گروهی از مردم را همانند پارچه کتان می اندازد و می فرماید بروید و کارهای خود را بگیرید و چون نزدیک آن می شوند خدای عز وجل به اعمال فرمان میدهد که نابود شوید. و آیه کریمه قرآن اشاره به همین مورد است که می فرماید: «وَقَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً منثوراً» (فرقان ۲۳) (یعنی: و ما توجه به اعمال فاسده و بی خلوص و حقیقت آنها کرده و همه را باطل و نابود میگردانیم. سپس فرمود: بخدا قسم آنها نماز می خواندند و روزه میگرفتند، وَ لكِنْ إِذا عَرَضَ لَهُمُ الْحَرَامُ كَانُوا يَأْخُذُونَ وَ لَمْ يُبَالُوا.

ولی وقتی حرام به آنها عرضه میشد آنرا می گرفتند و پرهیز نمی کردند. 

آثار الصادقين، ج ۲۷۷٫۳، به نقلش از بحار