اعتقاد به امامت و ولایت علی بن ابی طالب (ع) عامل نجات و رستگاری

عَنِ الرضا (ع) | عَنْ آبَائِهِ عَنِ النَّبِيِّ (ص ):

 مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَرْكَبَ سَفِينَةَ النَّجَاةِ وَ يَسْتَمْسِكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى وَ يَعْتَصِمَ بِحَبْلِ اللَّهِ الْمَتِينِ فَلْيُوالِ عَلِيّاً بَعْدِي وَ الْيُعادِ عَدُوَّهُ وَلْيَأْتَمَّ بِالْأَئِمَّةِ الْهُدَاةِ مِنْ وُلْدِهِ فَإِنَّهُمْ خُلَفَائِي وَ أَوْصِيائي وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَى الْخَلْقِ بَعْدِي وَ سَادَاتُ أُمَّتِي وَ قَادَةُ الأَنْبِيَاءِ إِلَى الْجَنَّةِ، حِزْبُهُمْ حِزْبِي وَ حِزبي حِزْبُ اللهِ وَ حِزْبُ أَعْدَائِهِمْ حِزْبُ الشَّيْطَانِ.

 درر الکلام، ص ۱۲، به نقل از کشف الغمه

هر کس دوست دارد تا در کشتی نجات سوار شود و به دست آویز مطمئن و استوار چنگ زند و به ریسمان محکم پروردگار در آویزد باید علی (ع) را بعد از من دوست بدارد و دشمن او را دشمن بدارد و از ائمه هداه که از اولاد او میباشند. پیروی نماید.

آنان خلفا ا و و جانشینان من هستند و حجّتهای خداوند بر خلق، بعد از من محسوب می شوند و پیشوایان امت من بشمار میروند و پیشرو پیغمبران به بهشت هستند.

حزب آنان حزب من است و حزب من حزب الله است. و حزب دشمنان آنان حزب شیطان است.

ولایت علی (ع)، معیار شناخت مؤمنین

 قال الرضا (ع ) قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص )

 يا عَلِيُّ، لَوْلاكَ لَمَا عُرِفَ الْمُؤْمِنُونَ بَعْدِي.

عيون اخبار الرضا (ع)، ج ۴۸٫۲

امام رضا (ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرمود:

 یا علی اگر تو نبودی بعد از من مؤمنین شناخته نمیشدند. (یعنی اعتقاد به ولایت علی (ع) معیار شناخت مؤمنین است و هرکس به آن معتقد نباشد، منافق است.

اهل بیت پاک پیامبر (ص)، نجات دهندگان بشر

 عَنْ أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضا (ع) عَنْ آبائِهِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَنِ النَّبِيِّ، (صلى الله عليه و آله) قَالَ: مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي كَمَثَلِ سَفِينَةِ نُوحٍ مَنْ رَكِبَهَا نَجِي وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا رُخَ فِي النَّارِ.

گفتار فلسفی معاد ۲۱۰٫۲، به نقل از سفینه

حضرت علی بن موسی الرضا (ع) از پدرانش از امیرالمؤمنین از رسول خدا (ص) حدیث نمود که فرمود:

مثل اهل بیت من مثل کشتی نوح است هر کس بر آن سوار شود، نجات پیدا می کند و هر کس از آن تخلف نماید به آتش افکنده می شود.

در عیون اخبار الرضا (ع)، ج ۲۷٫۲ نیز این عبارت به صورت زیر آمده است: امام رضا(ع) از رسول خدا (ص) نقل میکند که فرمود: مثل اهل بيتي فيكم كمثل سفينة نوح من ركبها نجا و من تخلف عنها زج في النار).

صص137-138

مقصود از "تطاير كتب" و "میزان" و "صراط" چیست؟

- مقصود از تطاير كتب

یکی از معانی "تطایر در لغت(فرهنگ جامع (عری - فارسی ) ج ۳، ص ۹۳۳)، پراکنده شدن میباشد. با توجه به این معنی نتیجه می گیریم که در قیامت مکتوبات فراوان به صورت پراکنده به حرکت در می آیند و یا به وسیله فرشتگان حمل میشوند و در اختیار اشخاص قرار میگیرند. با این بیان اکنون این موضوع را مورد توجه قرار میدهیم که بر اساس تصريحات قرآن كريم، اولاً: خداوند فرشتگانی را در دنیا مأمور ثبت اعمال انسانها کرد همچنانکه خود فرمود: «و رُسُلُنَا لَدَيْهِمْ يَكْتُبُونَ(زخرف٫ ۸۰) یعنی: و فرشتگان ما نزد مردم مأمور نوشتن کارهای آنها هستند.

 و یا در جای دیگر فرمود: «وَ كُلُّ صَغيرِ وَ كَبِيرٍ مُسْتَطَر (قمر ٫ ۵۲)یعنی: هر کار کوچک و بزرگی که انجام داده اند مو به مو ضبط می شود. 

و فرمود: «وَ كُلَّ شَيْءٍ فَعَلُوهُ في الزُّبُرِ» (قمر ٫ ۵۲)یعنی هر کاری که انجام داده اند در نامه های آنان ثبت است.

همچنین فرمود: «أَحْصاهُ اللهُ وَ نَسُوهُ.(مجادله ٫ ۶) یعنی: خداوند تمام کار شما را شماره کرد ولی مردم کارهای خود را فراموش نمودند.

با توجه به این آیات کریمه جای تردیدی نیست که خداوند متعال فرشتگانی را مأمور ثبت اعمال انسان فرمود. 

ثانیاً در روز قیامت اعمال ثبت شده به صورت مکتوب در اختیار افراد قرار می گیرد. با این تفاوت که نامه عمل اهل ایمان به دست راست آنها داده می شود و نامه

عمل گمراهان به دست چپ آنها داده می شود.

 در این مورد خداوند سبحان می فرماید: «... أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمِينِهِ... وَ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِشِمَالِهِ (الحاقه ۲۶)یعنی نامه خوبان به دست راست آنها و نامه مجرمان به دست چپ آنها داده می شود. 

و بالاخره در همین سوره (سوره مجادله آیه ۱۹ و نیز در سوره مبارکه اسراء، آیه ۷۱ و برخی آیات دیگر نیز سخن از نامه اعمال و قرار گرفتن آن در دست اشخاص در قیامت به میان می آید. 

یک نکته برخی از اندیشمندان اسلامی از جمله مرحوم علامه طباطبایی (ره) در کتاب حیات پس از مرگ مقصود از راست و چپ را حق و باطل و سعادت و شقاوت بیان کرده اند. بنابراین با توجه به تعابیری که این بزرگان کرده اند بعید نیست که بتوانیم بگوییم: مقصود از این عبارات آن است که در روز قیامت سعادتمند بودن نیکوکاران به صورت مکتوب به آنها اعلام و بدبخت بودن گمراهان نیز به صورت مکتوب به آنان اعلام می شود.

-مقصود از میزان

میزان به معنای وسیله سنجش است و مقصود از میزان در آخرت همان قوانین عدل الهی میباشد که وسیله شناسایی صالحان از غیر آنها است.

 در روایات بسیاری آمده است که میزان اعمال ما پیامبران و امامان معصوم هستند زیرا آن بزرگواران با تلاش و مجاهدت به بالاترین مرز تکامل انسانی دست یافتند در نتیجه از هر گونه عصیان، نافرمانی و گناه پاک هستند به همین جهت اعمال مردم با اعمال آن بزرگواران مقایسه و سنجش می شود. 

شاهد بر این مدعا روایات متعددی است که در این زمینه وجود دارد که از جمله آنها این بخش از زیارت حضرت علی (ع) است که می خوانیم: السَّلامُ عَلَيْكَ یا میزان الأعمال. (این جمله در زیارت مخصوصی است که به مناسبت تولد پیامبر (ص) برای حضرت علی (ع) وارد شده است. (قرائتی، معاد، ص ۳۲۳))سلام بر تو ای کسی که وسیله سنجش اعمال در روز قیامت هست. پس میزان به این معنا است و علت وضع آن این است که تا افراد به مقدار اعمال نیک خود پاداش بگیرند و به اندازه گناهان خود کیفر شوند. لازم به ذکر است که بر اساس روایات، میزان - برای اهل ایمان است اما کسانی که مشرک و یا منافق و گمراه هستند اعمالشان حبط و باطل شده و میزانی برای اعمال آنها وجود ندارد. همچنانکه خداوند

متعال فرمود: فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلَا تُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَزْناً.(کهف ٫ ۱۰۵) يعنى: اعمال کافران و گمراهان تباه و باطل گشته و روز قیامت برای آنها وزنی وجود ندارد.

-مقصود از صراط

صراط در لغت به معنای راه است و مقصود از صراط در قیامت پل یا گذرگاه حساسی است که مشرف بر جهنم میباشد. براساس روایات در آن گذرگاه، فقط مؤمنین نیکوکار توان و قدرت عبور پیدا میکنند اما کافران و گمراهان قادر به عبور از آن نبوده و

ناچار به درون آتش قهر الهی واژگون می شوند.

 پیامبر اکرم (ص) فرمود: هنگام عبور مؤمنان از صراط) آتش دوزخ سرد و سالم می شود همچنانکه برای حضرت ابراهیم شد. قرائتی، معاد، ص ۳۲۸ به نقلش از تفسیر نور الثقلين، ج ۳، ص ۳۵۴) بنابراین، صراط در قیامت همان گذرگاهی است که در کنار جهنم و یا روی آن قرار گرفته است که اشخاص باید از آن گذرگاه عبور کنند و تنها مؤمنان هستند که توفیق عبور از آن را پیدا میکنند.

آیا صراط به باریکی یک نخ یا یک مو و مانند آن است؟

استاد بزرگوار آیت الله جعفر سبحانی در این مورد مینویسند: «اگر در برخی از روایات در وصف آن گفته شده است که از مو نازکتر و از تیغ برنده تر است، مقصود بیان اهمیت این موقف است... (معاد انسان و جهان، ص ۳۱۱)

پس صراط واقعاً مو یا تیغ و مانند آن نیست بلکه چون گذرگاه حساس و پرخطری است و عبور از آن مشروط به شایستگی ایمان و عمل میباشد، لذا در روایات نیز تعابیر مذکور را در مورد آن میبینیم.

صص185-188