۷ - یاد مرگ

یکی دیگر از عواملی که میتواند در پیدایش حال و حضور قلب مفید باشد یاد مرگ است. اگر انسان به فکر مردن باشد و توجه داشته باشد که نه وقت مرگ معلوم است نه شرایط آن و هر لحظه و در هر شرایط امکان وقوع دارد حتی ممکن است همین نماز نماز آخرش باشد. در این صورت نمازش را با غفلت نمیخواند خوب است نمازگزار قبل از نماز به فکر مرگ بیفتد چنین تصور کند که مرگش فرا رسیده و عزرائیل برای قبض روحش حاضر شده و یک ساعت یا دقایقی محدود بیش فرصت ندارد بعد از آن دفتر اعمالش مختومه میشود و به جهان ابدی وارد خواهد شد. در آنجا به حساب اعمالش رسیدگی می شود و نتیجه اش یا سعادت ابدی و زندگی خوش در جوار مقربین الهی خواهد بود یا بدبختی و شقاوت و عذاب و شکنجه در قعر دوزخ با تصور و تجسم مردن بهتر میتواند حال حضور پیدا کند و خودش را در محضر پروردگار جهان مشاهده کند و نماز را با خضوع و خشوع و در حال وداع بخواند قبل از شروع این حالت را برای خودش بوجود بیاورد و در طول نماز آن را ادامه دهد.»(۱)() 

امام رضایی فرموده است:

به گونه ای نماز بخوان مانند کسی که با نماز وداع می کند و امید ندارد که برای نماز بعدی زنده بماند. (۲)(بحار الانوار، جلد ۸۴، ص ۲۰۲)

اسلام یاد آخرت و خاطره میزان و حساب و نواب و عقاب را با شدت و حرارت تمام در قبل آدمی نقش میکند و مناظر و مشاهد رستاخیز را در صور و اشکال گوناگون و تعبیرات مؤثر و بلیغ تصور و ترسیم مینماید و آخرت را به حیات دنیا اتصال و ارتباطی وثیق می بخشد و احوال و عوالم اخروی را نتیجه احوال و عوالم دنیوی قرار میدهد. 

زیرا این تعالیم سیمها و پرده های ارغنون حیات بشری را آهنگین و منظم می سازد و از پدید آمدن آهنگهای ناساز و ناهنجار در ساز زندگی مانع می شود.»(۳)(جاهلیت قرن بیستم، سید قطب»، ترجمه صدر الدین بلاغی، ص ۲۸۶)