فلسفه وضو

امام رضا فرموده است

از این جهت نمازگزار مأمور به وضو گرفتن در آغاز عبادت است که چون وضو یک نوع ادب در برابر خداست بنده باید به هنگام ایستادن در برابر خداوند متعال و به هنگام مناجات با پروردگار منان پاک و پاکیزه باشد و با اعضای پاک متوجه خداوند سبحان گردد و دستورات او را به کار بندد و از هر گونه نجاست و پلیدی دور و برکنار باشد. علاوه بر این وضو سبب می شود که آثار خواب و کسالت از انسان برچیده شود و قلب نور و صفا یابد. و آدمی برای ایستادن در برابر خداوند قهار آمادگی یابد. در وضو شستن صورت و دستها و مسح و سر و پاها واجب است زیرا اینها عضوهایی است که در نماز به کار گرفته میشوند چه بنده با صورتش به سجده می رود و در برابر خداوند متعال خضوع میکند دستها را به سوی خداوند بر می دارد و نیایش می کند و نیازهایش را مطرح می نماید با سرش خضوع و خشوع می کند و در برابر خداوند جبار برای رکوع خم میشود و به هنگام سجده، پیشانی بر زمین می گذارد و با پاهایش بلند میشود و مینشیند و فرمان خدای به جا می آورد.

خداوند به هنگام جنابت فرمان غسل داده است ولی در مورد قضای حاجت دستور غسل نداده زیرا جنابت از خود انسان سر می زند و از همه اندامهای بدن سرچشمه میگیرد ولی قضای حاجت به نفس انسان مربوط نمی شود بلکه همان تفاله های مواد غذایی است که از دری وارد بدن شده بود ولی اینک از در دیگر خارج می شود. (۲)(وسائل الشيعه، جلد ۱، ص ۲۵۷)

برنامه امام هشتم(ع) در وضو

حسن بن علی الوشاء» گوید: به محضر امام رضا وارد شدم دیدم مقابل حضرت طرفی پر از آب است. آن حضرت میخواست وضو بسازد و خود را برای نماز آماده نماید. من نزدیک رفتم که به دستان مبارک امام آب بریزم تا حضرت وضو بگیرد ولی آن بزرگوار نپذیرفت و مرا از این کار منع نمود. 

عرض کردم آیا مرا از این که بر دستهایتان آب بریزم منع می فرمایید؟! آیا خوشتان نمی آید که من در این کار اجری ببرم؟!

حضرت فرمود:

(آیا) تو اجری ببری و من مرتکب گناه شوم و «ورز» و «وبال» به دوشم باشد!!!

پرسیدم چگونه چنین مطلبی امکان پذیر است؟

حضرت فرمود مگر نشنیده ای که خداوند در قرآن می فرماید:

پس هر که به لقای پروردگارش امید دارد باید کاری شایسته انجام دهد، و هیچ کس را در عبادت پروردگارش شریک نکند.» [سوره کهف، آیه ۱۱۰]

اکنون من برای نماز وضو میگیرم که این خود نوعی عبادت است و دوست ندارم کسی در آن با من شرکت کند. (۱)(کافی، جلد ۳، ص ۶۹ بحار الانوار، جلد ۴۹، ص ۱۰۴)

مردی از امام رضا پرسید شخصی برای نماز نیاز به وضو دارد و دسترسی به آب ندارد. پس به قدر آب وضو آب بمبلغ صد در هم پیدا میکند آیا بر او واجب است که صد در هم بدهد و آب بخرد و وضو بسازد یا تیمم کند و با تیمم نماز بخواند؟ حضرت فرمود: آب بخرد. سپس افزود: چنین حالتی برای من پیش آمد و من آب به صد درهم خریدم و وضو ساختم و نمازم را با وضو به جا آوردم و پرداخت مال زیاد برای وضو مرا ناراحت نکرد و اثر منفی در روح من نگذاشت. (۲)(من لا يحضره الفقیه، جلد ۱، ص ۳۵)