نمازهای مستحبی

اکنون که در ادامه نماز در سیره امام رضا سخن از نماز و نقش آن در زندگی معنوی انسان به میان آمد باید یادآور شد در میان نمازها، نمازهای مستحبی تأثیر شگرفی در رشد و بالندگی معنوی انسان ایفا می کنند، همچنان که در این حدیث قدسی خداوند سبحان می فرماید

 .... وإنه ليتقرب إلى بالنافلة حتى أحبه، فإذا أحببتُه كُنتُ سَمعه الذي يسمع به، و بصره الذي يبصر به، و لسانه الذي ينطق به، و يده التي يبطش بها، إن دعاني أجبته، وإن سألني أعطيته بنده من با خواندن نافله خود را به من نزدیک می کند تا آنجا که او را دوست بدارم و چون او را دوست داشتم گوش او می شوم که با آن بشنود چشم او میشوم که با آن ببیند زبان او میشوم که با آن سخن گوید و دست او می شوم که با آن ضربه زند. (2. کلینی، محمد بن يعقوب، الکافی، ج ۲، ص ۳۵۲ )

در میان نمازهای مستحبی نافله شب از ویژگی خاصی برخوردار بوده و در اوج گیری و کمال یابی انسان تأثیری بسزا دارد. این واقعیت را از قرآن کریم بیاموزیم که دست یابی پیامبر اسلام به مقام محمود را وامدار پرستش و نیایش شبانه او دانسته می فرماید:

ومن الليل فتهجد به نافلة لك عسى أن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً محموداً ؛ پاسی از شب را به نیایش برخیز که این وظیفه ای اضافی بر توست امید که پروردگارت تو را به مقامی درخور ستایش بر انگیزد. (1. اسراء (۱۷): ۷۹)

امام رضا که به جایگاه نماز شب و نقش آن در رشد و بالندگی انسان آگاه بود، هم خود مقید به انجام آن بود و هم پیروان خود را بدان سفارش می کرد چنان که خود آن حضرت فرمود رضوان الله تعالى الصلاة بالليل؛ نماز شب خوشنودی خدا را در پی دارد.(2. ابن بابویه قمی، محمد بن علی شیخ صدوق، من لا يحضره الفقیه، ج ۱، ص ۴۱۲)

 رجاء ابن ابی ضحاک(3. رجاء بن ضحاک از کارگزاران دولت عباسی بود و در زمان حکومت مأمون، ریاست دیوان عالی مالیاتی را بر عهده داشت. ) که مأمور آوردن امام رضا از مدینه به مرو بود می گوید ندیدم که در طول سفر نماز شب آن حضرت، فوت شود. و آن حضرت، افزون بر نوافل یومیه و نماز شب نماز جعفر طیار را نیز می خواند.(4. ابن بابویه قمی، محمد بن علی شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۹۵)

۲ امام رضا برای تشویق به نماز شب برخی آثار و برکات آن را گوش زد کرده و در سخنی جامع، چنین فرموده است:

عليكم بصلاة الليل، فما من عبد يقوم آخر الليل فيُصَلِّي ثَماني ركعات و ركعتي الشفع و ركعة الوتر واستغفر الله في قُنُوتِه سَبعينَ مَرَّةً إلا أجير من عذاب القبر و من عذاب النار، و مُدَّ لَه في عمره و وُسعَ عَلَيه في معيشته. ثُمَّ قال: إن البيوت التي يُصَلَّى فيها الليل يزهر نورها لأهل السماء كما يزهر نور الكواكب لأهل الأرض؛ بر شما باد به نماز شب هیچ بنده ای نیست که در آخر شب به عبادت قیام کند و هشت رکعت نافله شب دو رکعت نافله شفع و یک رکعت نافله و تر بخواند و در قنوت آن هفتاد بار خدا را استغفار کند مگر آنکه خداوند او را از عذاب قبر و آتش پناه  می دهد، عمر را طولانی کرده و به زندگی او گشایش خواهد داد. سپس امام فرمود: خانه هایی که در آن نماز شب خوانده میشود نورش برای اهل آسمان می درخشد، همان طور که نور ستارگان برای مردم زمین می درخشد. (1. نوری ،حسین مستدرک الوسائل، ج ۶، ص ۳۳۲)

ص55