فضایل امام رضا (ع) به روایت اهل سنت

فضایل امام علی بن موسى الرضا (ع) بقدری گسترده و مشهود است که حتی شمار زیادی از عالمان اهل سنت را نیز مجذوب خود ساخته و آنان را وادار به توصیف نموده است که ذیلاً به مواردی از این توصیفات اشاره می شود:

۱. امام حافظ ابو عبدالله حاکم نیشابوری )(محمد بن عبدالله بن محمد حمدویه معروف به حاکم نیشابوری در سال ۳۲۱ هـ. ق در نیشابور متولد و در سال ۴۰۵ هـ . ق در همان شهر در گذشت. ایشان در شمار بزرگترین عالمان اهل سنت در زمان خود قرار گرفت و دارای آثار و تألیفات متعدد و ارزنده ای است. وی حتی کتابی در فضایل امام رضا(ع) با عنوان فضایل الرضا و کتابی در فضیلت حضرت فاطمه (س) با عنوان فضایل فاطمة الزهرا نوشته است.)

ایشان در توصیف امام رضا (ع) چنین نوشت:

سلطان اولیاء خدا برهان اهل تقوا، میراث بر دانش پیامبران فرودگاه اسرار پروردگار جهان ولی خدا و برگزیده او پاره جگر رسول الله (ص)، پناهگاه امت و اندوه زدای خاطره ها در روز قیامت.... آن گونه که خود آن حضرت وعده فرمود که در سه موقف یکی در برابر میزان و دیگری به هنگام پراکنده شدن نامه اعمال و دیگری بر پل صراط سفره شفاعت و بخشندگی بگسترد آن سلطان مقربان درگاه حق در روز حشر و پاداش امام ابو الحسن علی بن موسى الرضا که درود و رحمت الهی بر پیامبر خدا و ائمه معصومین و پیروانشان تا روز قیامت باد ».(سیره امام رضا (ع) دکتر محمد صالحی به نقلش از تاریخ نیشابور، ص ۳۰۷ متن عربی سخن او «سلطان اولیاء، برهان اتقياء، وارث علوم المرسلين مهبط اسرار رب العالمين، ولی الله، صفى الله، فلذة كبد رسول الله، غوث الامة وكشف الغمة يوم الاخذ بالتواص.... كما وعد في المواقف الثلث: عند الميزان و نظاير الصحف والضراط ببسط بساط الشفاعه و السرى با لانبساط سلطان المقربين يوم الحشر و الجزاء، الامام أبو الحسن، على بن موسى الرضا، صلوات الله وسلام على رسول الله وعلى آله ائمة المعصومين و اتباعهم اجمعين الى يوم الدين...)

أبي طلحه شافعي

وی درباره آن حضرت چنین نوشته است: 

او سومین علی از اهل بیت است و هر کس از سر انصاف درباره او بیندیشد و تأمل کند می یابد که او وارث على - عليه السلام - و سومين علی از اهل بیت رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم - است که ایمانش بالنده، شأنش بلند و مقامش رفیع یارانش فراوان برهانش آشکار و روشن و مکنتش گسترده شده است... فضائلش عظیم و صفاتش بر طبق سنت پیامبر شکل گرفته بود. مکارم اخلاقش نبوی و خاتمی خوی و طبعش اخزمی اخلاقش عربی نفس شریفش هاشمی است. آن حضرت بزرگتر و فراتر از آن بود که امتیازهایش قابل شمار باشد و بلند مرتبه تر از آن بود که مناقب و فضایل او توصیف گردد.

 اما فضایل و صفات آن حضرت و عنایات خاص خداوند به ایشان و بلندی شأن او به گونه ای بود که.... بسیاری از اطرافیان مأمون را به هراس و وحشت انداخت.»(همان، ص ۱۱۱ به نقلش از مطالب السئول، ص ۸۵متن عربی آن عبارت است از: «و من امعن النظر والفكرة وجد في الحقيقة وارثها فيحكم كونه ثالث العلمين، نما ایمانه، علا شأنه و ارتفع مكانه و اتسع امکانه و کثر اعوانه و ظهر برهانه.... كانت مناقبه علية وصفاته سنية و شنشنته أحزميه و اخلاقه عربية و نفسه الشريف هاشميه و ارومته الكريمة و مهماعد من مزاياه كان عليه السلام - اعظم منه و مهما فصل من مناقبه و صفاته فما خصة الله تعالى به و يشهد له بعلو قدره و سمو شأنه و هو أنه لما جعله الخليفة المأمون ولى عهد كان في حاشية المأمون اناس كرهوا ذلك و خافوا خروج الخلاقة من بني العباس .....)

امام شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان ذهبی: 

وی در کتاب سیر اعلام النبلاء به شرح درباره آن حضرت سخن گفت. او ضمن اشاره به شرح حال امام رضا (ع) برخی از روایات نقل شده از ایشان، اشعار ابونواس در فضیلت آن حضرت و اشاره به شهادت آن حضرت درباره ایشان چنین نوشته است:

 على بن موسى الرضا - علیه السلام - دارای شأن و مقامی بزرگ و عظیم بود و او به حق شایسته و سزاوار خلافت اسلامی بوده است.(همان، ص ۱۱۲)

امام حافظ ابی بکر احمد خطیب بغدادی

 این اندیشمند در کتاب تاریخ بغداد ضمن اشاره به روایات مختلفی که از آن حضرت نقل کرده اند و اشاره به فضیلتهای ایشان و برخی از اشعاری که درباره فضایل آن حضرت سروده شده است درباره علم و دانش ایشان نوشته است:

 دانش و دیانت آن حضرت به قدری عظیم بود که در سن بیست و چند سالگی در مسجد رسول خدا (مسجد النبي - صلى الله عليه و آله و سلم ) می نشست و فتوا می داد.» (همان، ص ۱۱۴ به نقلش از تاریخ بغداد، ج ۱۹، ص ۱۳۹ متن عربي و كان من العلم والدين بمكان كان يفتى في مسجد رسول الله وهو ابن نيف و عشرين سنة».)

 دکتر حسن ابراهیم حسن

وی که رئیس دانشگاه اسیوط و استاد تاریخ اسلام در دانشگاه قاهره است، ضمن تحلیل سیاسی رابطه آن حضرت با مأمون و گزارش مشروحی از حادثه مهم ولایت عهدی ایشان نوشته است:

على بن موسى الرضا - عليه السلام - در سال ۱۵۰ هـ . ق متولد شد و دانش و تقوای او بسیار عظیم بود. به آبی نواس شاعر معروف (عربی) گفتند: چرا در مدح و فضیلت های گوناگونی که یکجا در او جمع شده است شعر نمی سرایی؟

 او در پاسخ گفت من از مدح و ستایش کسی که جبراییل امین خادم پدر او بوده است ناتوانم و بخدا سوگند برای احترام و تعظیم او درباره اش شعر نسروده ام، چه این که کسی مانند من چگونه میتواند کسی چون او را توصیف کند.(همان، ص ۱۱۴ به نقلش از تاریخ الاسلام، ج ۲، ص ۱۵۰ متن عربي ولد على بن موسى سنة ۱۵۰ ق و كان على جانب عظيم من العلم و الورع و قد قيل لأبي نواس: لم تركت مدح على بن موسى والحصال التي تجمعن فيه؟ فقال: لا استطيع مدح امام كان جبرييل خادماً لأبيه، والله ما ترکت ذلك الا اعظاماً له، ليس قدر مثلي أن يقول في مثله.)