مبنای سوم عقلانیت

۱-۳- اصل تعقل و اندیشه ورزی: دوست هر مردی عقل اوست و دشمنش نادانی و جهل او. ( کمپانی (۲۲۲)

 عقل، عطیه و بخششی است از جانب خدا و ادب داشتن تحمل یک مشقت است و هر کس با زحمت ادب را نگه دارد قادر بر آن میشود اما هر که به زحمت بخواهد عقل را به دست آورد جز بر جل او افزوده نمیشود. (مجلسی (۳۴۸٫۷۸)

۱-۱-۳ - روش تدبر در امور : آن حضرت هر سه روز یک بار قرآن را ختم می کرد. امام فرمود اگر خواسته باشم که در کمتر از سه روز قرآن را ختم کنم می توانم ولی هیچ آیه ای را نخواندم مگر اینکه در معنی آن اندیشیدم و درباره این که آن آیه در چه موضوع و چه وقت نازل شده فکر کردم از این رو هر سه روز همه قرآن را تلاوت میکنم.» (عزیزی (۱۸)

 ۲-۱-۳- روش استدلال و تحلیل: یسع بن حمزه روایت کرده است: من در مجلس ابوالحسن نشسته بودم و با او سخن گفتم خلق بسیاری گرد او را گرفته بودند و از حلال و حرام می پرسیدند. (مدرسی (۱۹۰)