۵-۴- عدم اسراف

میانه روی در غذا خوراک پوشاک و ... به طور خلاصه در همه حالات زندگی فردی و اجتماعی مورد ستایش و تشویق اسلام و ائمه که پیام آوران این دین مبین میباشند بوده است. اسراف مصدر باب افعال است از ثلاثی مجرد «اسراف» و از جمله تعاریف، تعریف راغب میباشد که میگوید اسراف» یعنی هر گونه اتلاف و زیاده روی و تجاوز از حد اعتدال و حد طبیعی» راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن ذیل واژه سرف و در تعریف اعتدال نیز آمده است اعتدال از ریشه عدل» به معنای برقرار کردن تناسب کمی و کیفی میان حالتهای یک چیز است.... (شرتونی ۷۳۵٫۲) در این قسمت چند نمونه از سیره امام رضاء السلام درباره توصیه به عدم اسراف و رعایت اعتدال در زندگی را ذکر می نماییم 

برای جلوگیری از اسراف و تبذیر و تباه شدن خوراکیها به عنوان نمونه در آداب طعام درباره ته مانده غذای سفره و یا غذای اضافی که در سفره می ریزد امام رضاء السلام میفرمایند: هر کس در منزل خود مشغول غذا خوردن میشود اگر مقداری از آن غذا در سفره ریخت باقی مانده آن را برای مصرف در صورتی که آلوده نباشد جمع کنید و هر کس در دشت و صحرا غذا میخورد اگر مقداری از غذا بر زمین بریزد و باقی بماند آن را برندارد؛ بلکه بگذارد تا پرندگان و حیوانات دشت و صحرا از آن استفاده کنند.» (حر عاملی، ۱۶ ٫۴۹۹) 

امام رضاء السلام علاوه بر آنکه به دوری از اسراف توصیه می نمودند، همواره رعایت اعتدال در زندگی را نیز متذکر میشدند. 

شخصی به نام عباس میگوید: به محضر امام رضا ع السلام رفتم و درباره شیوه خرج کردن در خانه نسبت به فرزندان و همسرم پرسیدم؟ فرمود: به گونه ای باشد که بین دو مکروه سخت گیری و اسراف قرار گیرد. عرض کردم منظورتان از این سخن چیست؟ فرمود: «آیا سخن خدا را در قرآن نشنیده ای که اسراف و سخت گیری را ناپسند می شمرد و می فرماید: «وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا» (فرقان (۶۷) و کسانی اند که چون انفاق کنند نه ولخرجی می کنند و نه تنگ می گیرند و میان این دو حد وسط را برمی گزینند بنابراین در مورد معاش و هزینه زندگی خانواده میانه رو باش (شیخ صدوق، خصال ۵۴٫۱؛ عطاردی، ۳۶۳)

 امام رضاء السلام اعتدال و میانه روی را یکی از راههای رسیدن به حقیقت ایمان ذکر نموده اند. آن جا که حضرت می فرماید: شخص مؤمن اصلاح نمی شود و به حقیقت ایمان نمی رسد مگر به واسطه سه خصلت ۱- فهم درک و آگاهی در مبانی دینی -۲- میانه روی در امر معاش و تنظیم برنامه زندگی - صبر و بردباری» (فقه الرضا باب (۳۳۷٫۸۹)