مقام ولایتعهد که هرگز به انجام نرسید

مردم مرو» خود را برای روزه داری ماه مبارک رمضان سال ۲۰۱ هجری آماده کرده بودند که خبر ولا يتعهد امام - عليه السلام - منتشر شد و همه این بشارت را با سروری آمیخته به شگفت تلقی کردند. روز دوشنبه هفتم ماه رمضان منشور ولایتعهد به خط مأمون نگاشته شد و در پشت همان ورقه حضرت علی بن موسى الرضا - علیه السلام نیز با ذکر مقدمه ای پر از اشاره و ایماء قبولی خود را اعلام فرمود ولی یاد آوری کرد که این امر به انجام نمی رسد!! و آنگاه در کنار همان مکتوب بزرگان و فرماندهان کشوری و لشگری همچون : یحیی بن اکثم عبدالله بن طاهر، فضل بن سهل، این عهدنامه را گواهی نمودند.(علی بن عیسی الاربلی می گوید من این عهد نامه را به خط امام و مأمون در سال ۶۷۰ هجری مشاهده کردم. وی متن آن را نسخه برداری نموده در کتاب خود، کشف الغمة، آورده است ( ج ۳، ص ۱۲۳ - ۱۲۸)). آنگاه تشریفات بیعت طی مراسمی شکوهمند در روز پنجشنبه دهم ماه به عمل آمد و حضرت بر مسند ولایتعهد جلوس فرمود اولین کسی که به دستور خلیفه دست بیعت به امام - علیه السلام داد ، «عباس» فرزند مأمون بود و پس از او فضل بن سهل وزیر اعظم، يحيى بن اکثم مفتی دربار عبدالله بن طاهر» فرمانده لشگر و سپس عموم اشراف و رجال بنی عباس که حاضر بودند، با آن حضرت بیعت کردند.

موضوع ولا يتعهد امام هشتم طبعاً برای دوستان و شیعیان آن حضرت موجب سرور و شادمانی بود ولی خود آن حضرت از این امر اندوهگین و متأثر بود و وقتی که مردی را دید که زیاد اظهار خوشحالی میکند او را نزد خود فرا خواند و فرمود:دل به این کار مبند و به آن خشنود مباش که دوامی ندارد! .(محقق سید علی زندگانی پیشوای هشتم امام علی بن موسى الرضا - عليه السلام، قم، انتشارات نسل جوان ص ۸۲-۸۷)