معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > توحيد > جبر و اختيار
معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > توحيد > تفويض ‌ بين الامرين

سليمان بن جعفر جعفری می‌گويد: در حضور امام رضا عليه السّلام درباره جبر تفويض صحبت شد، حضرت فرمودند: آيا می‌خواهيد در اين باره اصلی را به شما آموزش دهم که هرگز دچار اختلاف نشويد و با هر کس بحث کرديد پيروز شويد؟ گفتيم: اگر آن را اصلاح می‌دانيد(بفرمائيد). حضرت فرمودند: خداوند با اجبار اطاعت نمی‌شود و انسان‌ها با گناهان خود بر خدا غالب نيستند، و بندگان خود را به حال خويش رها نکرده است، او (خدا) مالک چيزهايی است که آنان مالک آن هستند، و خداوند بر آن چه که آنان را در آن مورد توانا کرده، قادر و تواناست، اگر مردم، تصميم به اطاعت خدا بگيرند، خداوند مانع آن‌ها نخواهد شد و اگر تصميم به نافرمانی بگيرند، اگر بخواهد مانع آن‌ها می‌شود که آن را انجام ندهند، اگر نخواهد مانع آن‌ها شود، به اين معنی نيست که او (خداوند) آن‌ها را به انجام گناه وادار کرده است. سپس فرمود: هر کس حدود اين گفتار را حفظ کند، هر کس را که با او مخالفت کند، شکست داده است است.

سليمان بن جعفر جعفری می‌گويد: در حضور امام رضا عليه السّلام درباره جبر تفويض صحبت شد، حضرت فرمودند: آيا می‌خواهيد در اين باره اصلی را به شما آموزش دهم که هرگز دچار اختلاف نشويد و با هر کس بحث کرديد پيروز شويد؟ گفتيم: اگر آن را اصلاح می‌دانيد(بفرمائيد). حضرت فرمودند: خداوند با اجبار اطاعت نمی‌شود و انسان‌ها با گناهان خود بر خدا غالب نيستند، و بندگان خود را به حال خويش رها نکرده است، او (خدا) مالک چيزهايی است که آنان مالک آن هستند، و خداوند بر آن چه که آنان را در آن مورد توانا کرده، قادر و تواناست، اگر مردم، تصميم به اطاعت خدا بگيرند، خداوند مانع آن‌ها نخواهد شد و اگر تصميم به نافرمانی بگيرند، اگر بخواهد مانع آن‌ها می‌شود که آن را انجام ندهند، اگر نخواهد مانع آن‌ها شود، به اين معنی نيست که او (خداوند) آن‌ها را به انجام گناه وادار کرده است. سپس فرمود: هر کس حدود اين گفتار را حفظ کند، هر کس را که با او مخالفت کند، شکست داده است است.

حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ‏ ذُکِرَ عِنْدَهُ الْجَبْرُ وَ التَّفْوِيضُ فَقَالَ أَ لَا أُعْطِيکُمْ فِی هَذَا أَصْلًا لَا یَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَ لَا یُخَاصِمُکُمْ عَلَیْهِ أَحَدٌ إِلَّا کَسَرْتُمُوهُ قُلْنَا إِنْ رَأَیْتَ ذَلِکَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَمْ یُطَعْ بِإِکْرَاهٍ وَ لَمْ یُعْصَ بِغَلَبَةٍ وَ لَمْ یُهْمِلِ الْعِبَادَ فِی مُلْکِهِ هُوَ الْمَالِکُ لِمَا مَلَّکَهُمْ وَ الْقَادِرُ عَلَی مَا أَقْدَرَهُمْ عَلَیْهِ فَإِنِ ائْتَمَرَ الْعِبَادُ بِطَاعَتِهِ لَمْ یَکُنِ اللَّهُ عَنْهَا صَادّاً وَ لَا مِنْهَا مَانِعاً وَ إِنِ ائْتَمَرُوا بِمَعْصِیَتِهِ فَشَاءَ أَنْ یَحُولَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ ذَلِکَ فَعَلَ وَ إِنْ لَمْ یَحُلْ فَفَعَلُوا فَلَیْسَ هُوَ الَّذِی أَدْخَلَهُمْ فِيهِ ثُمَّ قَالَ ع مَنْ یَضْبِطْ حُدُودَ هَذَا الْکَلَامِ فَقَدْ خَصَمَ مَنْ خَالَفَهُ‏

جوان ، کارشناسان و صاحبنظران

سخنرانی ، کارگاه آموزشی ، کتاب معارفی