عهدنامه

با انتخاب علی بن موسی الله به ولایت عهدی این موضوع سخن روز جامعه اسلامی قرار گرفت در خطابه ها و خطبه ها و سخن عموم مردم در محافل و مجالس و کوچه و بازار ولایت عهدی امام مطرح شد. تمام مقامات لشکری و کشوری برای تثبیت موضوع با امام رضا بیعت نمودند ولی مأمون به این مقدار هم بسنده نکرد. وی برای تثبیت موضوع دستور داد عهدنامه ای نوشته شود که افزون بر شاهدان، علی بن موسی آن را امضا کند تا هیچ گونه ابهام یا انکار یا بهانه ای در این رابطه نباشد. در این عهدنامه بندهای مهمی آورده شد. اهداف مأمون هم از این پیشنهاد در عهدنامه اش آشکار است که به برخی از آنها اشاره میشود.

 ۱- بعد از نام خدا و تاریخ و تشریفات آن می آورد ما با این اقدام بخشی از حقوق بنی هاشم را ادا کردیم.

2- ما با این اقدام در تبلیغ دین و برقراری امنیت و پیروزی بر دشمن خویش توانمند شدیم.

3- ما با این کار بر طغیان گران به ویژه در عراق مسلط شدیم.

٤- در این عهدنامه با بردن نام فضل بن سهل از وی قدردانی شده است. همچنین از برادرش حسن بن فضل به خاطر نبرد با طغیان گران عراق و فتح عراق در دو نوبت تقدیر انجام گرفته است. منظور از دو نوبت ممکن است نوبت مقابله با ابو سرایا باشد و نوبت دوم فراری دادن ابراهیم بن مهدی عباسی).

5- در این عهدنامه بیعت سران حکومتی با علی بن موسی آورده شده است و افرادی چون فضل بن سهل، يحيى بن اكثم عبدالله بن طاهر حماد بن ابي حنيفه و... نام برده شده اند.

آنگاه عهدنامه را به نزد علی بن موسی می آورند تا رسماً از حضرت اقرار و امضا بگیرند. امام رضا نیز در چند جمله کوتاه نظر خود را ابراز می دارد و مینگارد که من به محتوای آن تا زمانی که زنده هستم ملتزم خواهم بود، قد الزم علی بن موسى الرضا نفسه الجميع ما في هذا الكتاب.(1)  ۱ عیون، ج ۲، ص ۱۷۰، حدیث ۲۳، تذکره الخواص، ص ۴۴۱. )