احمد بن حنبل سند روایات نبوی را که امام رضا از پدران خویش نقل کرده است، بهترین سند می داند. (. شيخ صدوق، الخصال، ص ۵۳، ش ۶۸) ابن حبان محدث مشهور اهل سنت میگوید هر وقت مشکلی برایم پیش می آمد به زیارت قبر امام رضا الله میرفتم و سختی از من برطرف می شد. (محمد ابن حبان، الثقات، ج ۸، ص ۴۵۷) ذهبی در کتاب سیر اعلام النبلاء امام الله را بلند مرتبه و شایسته خلافت و اهل علم و دین میداند که در ایام مالک در جوانی فتوا می داد. (ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۹، ص ۳۸۰) ابن حجر عسقلانی، امام ها را از جمله مردان عالم و شایسته می داند. وی به نقل از حاکم در تاریخ نیشابور میگوید: رضا در مسجد رسول الله ﷺ فتوا می داد در حالی که بیست و اندی سال بیشتر نداشت. (محمد بن علی ابن جوزی، تذكرة الخواص، ص ۳۱۵ به نقل از واقدی ابن حجر عسقلانی تذهیب التهذيب، ج ۷، به نقل از تاریخ نیشابور) ابن جوزی نیز امام را از دانشمندترین پرهیزگارترین و بخشنده ترین افراد می داند. (محمد بن علی ابن جوزی، تذكرة الخواص.)

امام رضا نیز همچون آباء و اجداد وارسته اش از این مقام علمی شامخ برخوردار بود تا آنجا که همگان علم وی را ستوده و آن را بزرگ شمرده اند، طوری که امام صادق ایشان را دانای خاندان پیامبر می داند. اباصلت از محمد بن اسحاق بن موسى بن جعفر نقل کرده است: امام موسی بن جعفر به فرزندانش میفرمود برادرتان، علی بن موسی دانای خاندان پیامبر است. نیازها و پرسشهای دینی خود را از وی فرا گیرید و آنچه به شما تعلیم داد به خاطر بسپارید، چون بارها پدرم امام صادق به من میفرمود دانای خاندان پیامبر در نسل توست و ای کاش من او را درک میکردم و میدیدم. ( فضل بن حسن طبرسی، همان، ص ۶۴) درباره احادیث علمی ایشان باید گفت برخی از این احادیث که در فصل راویان امام به آنها اشاره شد درباره تشویق به علم آموزی است؛ از جمله اینکه امام الله عالم را بسیار برتر از عابد می داند تا افراد را به علم آموزی تشویق کند.

در روز قیامت به انسان عابد گفته میشود تو انسانی شایسته بودی تمام همت تو آن بود که خودت را نجات دهی پس اکنون وارد بهشت شو. به فقیه گفته میشود ای حامی یتیمان خاندان پیامبر و ای کسی که دوستان و غلامانش را هدایت کرده ای بایست و برای همه آنها که از خرمن دانش و بینش تو بهره جسته اند شفاعت کن پس از این فرمان او به شفاعت میپردازد و خود همراه گروه هدایت یافتگانش وارد بهشت می شود. جایگاه عالم ژرف اندیش و هدایتگر با عابد فرق دارد. ( مسند الامام الرضا، ج ۱، ص ۶ و به نقل از الاحتجاج، ج ۱، ص ۹.) احادیث علمی دیگر امام که نشان دهنده علم والای اوست احادیثی است که رخدادی علمی را بازگو میکند و علم امروزی پس از هزار و اندی سال به آن پی برده است.

امام رضا از حسن بن سهل که منجم بود پرسید: چگونه است محاسبات تو درباره ستاره ها؟ وی ادعا کرد که از تمامی علوم ستاره ها باخبر است. حضرت رضا پرسید نور خورشید چند برابر ماه است و نور مشتری چندین برابر افزون تر است و نور زهره چندین برابر نور سطح مشتری است؟ آن شخص از جواب بازماند و امام رضا گفت: اینها سؤالات ساده ای بود که از تو پرسیدم. (بحار الانوار، ج ۵۵، ص ۲۴۵)

همان طور که از سؤالات مشخص میشود امام رضا برای اولین بار تفاوت نور و روشنایی بر سطح سیاره ها را مطرح کرد و برای هر کدام اندازه ای که از سیاره دیگر چندین برابر بزرگتر است. قرن حاضر، قرن کشف این جزئیات علمی است که امام در چندین قرن پیش آن را بیان کرده اند به طور مثال اکنون روشنایی زمین نهصد برابر سطح نپتون است و زمین در روز سیصد و شصت بار از سطح اورانوس روشن تر است.

در حدیث دیگر، امام میفرماید: یقین دانستم که برای برپایی این جهان آفریدگاری است. پس به او ایمان آوردم به آنچه می بینم همچون گردش زمین از برپایی ابرها و به راه افتادن بادها و از حرکت ستاره ها در مسیرهایی معین .... این حدیث مشخص میکند که امام رضاء الله هزار سال قبل می دانست که زمین در حال چرخش است و به طور صریح و ساده چرخش زمین را بیان فرموده است و بادها را عامل حرکت ابرها می دانست. امروزه مشخص شده است که شکل گیری ابرها بدون بادها میسر نمی شود.

آن حضرت از حرکت خورشید و ماه و ستاره ها یعنی منظومه شمسی در مسیر و جهتی معین بیان فرموده است که این کشفیات را کشف بزرگ قرن بیستم دانسته اند. از این قبیل کشفیات علمی که قرن ها قبل ائمه ال بیان کرده اند، در حدیث شیعه فراوان یاد میشود به طوری که مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ کتابی درباره امام صادق نوشته و وی را مغز متفکر جهان شیعه دانسته است.