پس از شهادت امام کاظم موضوع جانشینی حضرت از مهم ترین موضوعات تشکل همسو و شیعه میباشد. به لحاظ حساسیت حاکمان عباسی به این موضوع و خوف و خطرهایی که از جانب آنان متوجه امامان معصوم بود جانشینی حضرت نباید رسمی و آشکارا مطرح می شد تا جان امام از خطر مصون بماند. لیکن امام رضا بدون توجه به این خطرها جانشینی خویش را به صورت آشکار در مدینه مطرح می سازد. هنگامی که محمد بن سنان به حضرت عرض می کند چگونه در حالی که از شمشیر هارون خون می چکد جانشینی خود را آشکار می سازی امام در پاسخ وی می فرماید: اگر توطئه های ابوجهل توانست یک مو از سر رسول الله کم کند (!) توطئه های هارون نیز خواهد توانست به من آسیب برساند، انك قد شهرت نفسك بهذا الامر وجلست مجلس ابيك وسيف هارون يقطر من الدم، فقال جراني على هذا ما قال رسول الله ان اخذ ابو جهل من رأسي شعرة فاشهدوا اني لست بنبي و انا اقول لكم ان اخذ هارون من رأسي شعرة فاشهدوا اني لست بامام.(1) کافی، ج ۸ (روضه) ص ۲۵۷ ) تو آشکارا خود را جانشین پدر معرفی مینمایی این در شرایطی است که از شمشیرها خون میچکد. علت این اقدام این است که رسول الله به فرمودند اگر ابوجهل توانست یک مو از سر من کم کند شما شهادت دهید که من پیامبر نیستم. اکنون هم اگر هارون یک مو از سر من کم کرد شما شهادت دهید که من امام نیستم».

این مورد افزون بر این که به جرأت و شجاعت امام همام گواهی میدهد موقعیت بالای اجتماعی حضرت را نیز گواه است که در جایگاه پدر می نشیند و آشکارا تشکل همسوی اهل بیت با امام در ارتباط قرار می گیرد. امام همام از موقعیت اجتماعی خویش در زمان اقامتش در مدینه خطاب به مأمون این گونه سخن می گوید: سخن و نامه من در شرق و غرب جهان اسلام نفوذ دارد، ولقد كنت في المدينه كتابي ينفذ في المشرق والمغرب.(2) ۲. همان، ص ۱۵۱ ) معلوم میشود نفوذ کلام امام تا کجاست و امام نه فقط در میان شیعیان بلکه در میان عموم جامعه اسلامی نفوذ کلام دارد.

هنگام عزیمت از مدینه حضرت دست جواد الائمه را گرفته به داخل حرم رسول الله ﷺ میبرد دست حضرت را در کنار قبر قرار داده در حق وی دعا میکند آنگاه میفرماید: به تمام و کلا و پیروان خویش دستور می دهم که بعد از من از ایشان پیروی نمایند.... ، وأمرت جميع وكلائى و حشمى له بالسمع الطاعة.(1) دلائل الامامة، ص ۱۷۳ ) معلوم می شود خدم و حشم و وکلا حضرت بسیار بوده اند که به همگان سفارش می نماید از امام جواد پیروی نمایند.