آداب زیارت
علامه مجلسی (۲- ج ۱۰۰، بحار، ص ۱۳۴) در بحار الانوار از شهید ثانی رحمة الله علیه نقل می کند که شهید (ره) در کتاب دروس درباره آداب زیارت فرماید:
۱- قبل از ورود به حرم باید غسل کند سپس لباس پاکیزه و نو در بر کرده با خضوع و خشوع تمام به حرم وارد شود.
۲- ایستادن در حرم و اذن دخول گرفتن با دعاهای مأثور و رسیده از ائمه الام . اگر دل شکسته پیدا کرد و اشکش ریخت وارد شود که نشان رخصت است؛ و بداند که آن حضرت او را پاسخ داده و گرنه منتظر فرصتی باشد که دل شکسته و حالی پیدا کند زیرا آنچه اهمیت دارد حضور قلب و شوق و محبت است تا رحمت خدا را بیابد. هنگام ورود با پای راست داخل شود و هنگام خروج با پای چپ خارج گردد.
۳-کنار ضریح بایستد یا تکیه کند و ببوسد.
۴- پیش روی امام پشت به قبله در حال زیارت بایستد.
پس از اتمام زیارت گونه راست خود را بر ضریح گذارد و با تضرع و زاری دعا کند؛ بعداً گونه راست خود را بر ضریح نهد و با الحاح و اصرار به حق آن امام از خداوند برآورده شدن حاجت خود را بخواهد و امام را پیش خدا شفیع خود سازد و هر چه بتواند در دعا الحاح و اصرار نماید؛ سپس به طرف بالای سر رود و رو به قبله بایستد و دعا کند.
۵- از زیارتهای وارد و مأثور استفاده کند؛ مثلاً جامعه كبيره، امين الله)
۶- پس از اتمام زیارت دو رکعت نماز زیارت بخواند اگر به زیارت پیامبر اکرم الله رفته و در روضه مقدسه نماز میخواند؛ اما در زیارت سایر ائمه معصومین بالا سر آن حضرت.
امام صادق علي فرمود: هر کس امام واجب الطاعه را پس از در گذشتش زیارت کند و در آنجا چهار رکعت نماز - که دو رکعت به دو رکعت سلام دهد بخواند ثواب یک حج و عمره در نامه اعمالش نوشته میشود.
زائران امام هشتم اما باید توجه داشته باشند که خواندن نماز جعفر طیار در حرم مطهر بسیار با ارزش و با اهمیت است.
علامه مجلسی در بحار مینویسد که دیدم شیخ حسین عبدالصمد، جملات زیر را از قول شيخ ابو الطيب حسين بن احمد فقیه نوشته است:
که هر کس به زیارت حضرت رضاء یا دیگر امامان مشرف شود و در حرمش نماز جعفر طیار را بخواند در مقابل هر یک رکعت از آن نماز ثواب هزار حج و عمره و آزاد کردن هزار بنده و ... در نامه اعمالس نوشته می شود، و در مقابل هر گامی که برداشته ثواب صد حج و صد عمره و آزادی صد بنده در راه خدا و صد حسنه و محو صد سیئه به او داده میشود. (۱- بحار الانوار، ج ۱۰۰، ص ۱۳۷.)
و نماز دیگری هم برای قضای حاجت در حرم مطهر حضرت رضا گزارده میشود که در اهمیت زیارت خواهد آمد.
۷- بعد از نماز دعا کند به آنچه وارد شده برای دین و دنیا و یا هر چه به خاطرش میرسد زیرا در چنین زمان و مکانی به اجابت نزدیکتر است.
۸- تلاوت کردن قرآن در مقابل ضریح و هدیه کردن آن به امام ال که البته سود این به خود زائر میرسد.
- حضور قلب در تمام حالات زیارت و توبه از گناه و استغفارکردن - و گفتار و کردار و رفتار خود را بعد از فراغ از زیارت بهتر از قبل کردن
۱۰- کمک مالی به خادمان حرم کردن و احترام آنان را نگه داشتن البته خادمان آن حرم شریف هم باید وارسته و شایسته و اهل خیر و صلاح و متدین باشند و رفتار ناملایم زائران را تحمل کرده و با آنان درشتی نکنند و غرباء را راهنمایی و مشکلات آنان را حل نمایند.
۱۱- در زیارت آخر وداع نماید و از زیارتهای مأثور (۱- روایت شده مطابق حدیث سینه به سینه ( ف - نوین).) استفاده و از خدا زیارت مجدد درخواست کند.
۱۲- زائر بعد از زیارت در خود احساس تغییری معنوی بکند؛ زیرا اگر زیارت قبول شود موجب از بین رفتن گناه میشود.
رفتار و رفت و آمد زائران باید به گونه ای باشد که به زیارت آنان لطمه ای نزند و لیاقت مقام زائر امام را داشته باشند مثلاً خانمی بد حجاب نباشد که از شان و مقام انسانی خود بکاهد.
محدث قمی در مفاتیح می نویسد،
از امام صادق علاه نقل شده است که امیر المؤمنين به اهل عراق فرمود:
يا أَهْلَ العِراقِ نُبِّنْتُ أَنَّ نِسَائِكُم يُوافِين الرِّجَالَ فِي الطَّرِيقِ أَمَا تَسْتَحْيُونَ»
ای اهل عراق به من خبر رسیده است که زنان شما در کوچه و بازارها به مردان نامحرم بر می خورند؛ آیا شما حیا نمی کنید؟!
وَ قَالَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ لَا يُغَارُ»
خدا لعنت کند کسی را که غیرت به خرج نمی دهد!
۱۳- پس از اتمام زیارت باید جای خود را به تازه وارد دهد تا دیگران نیز مستفیض شده به ریارت به پردازند.
۱۴- به نیازمندان صدقه دهند و به سادات هم کمک نمایند.
۱۵- در ایام مخصوص زیارت و موقعیتهای بهتر به زیارت مشرف شود.
مثلاً زیارت حضرت رضا در ماه رجب از بهترین اعمال است باید توجه داشت که زائر به شکرانه اینکه خدای تعالی به او توفیق شرفیابی در این مکان مقدس داده است در حرم برای خدا میتواند سجده کند؛ زیرا که فقط خدا را باید پرستید و سجده کرد.
۱۶ - در صورت امکان زیارت نامه را باید ایستاده بخواند.
۱۷ - اگر موقع نماز جماعت باشد نماز را بر زیارت باید مقدم دارد.
۱۸- وقتی زائران بسیار بودند و برای رسیدن به کنار ضریح سبقت گرفتند باید به کنار رود و جای خود را به دیگران بدهد تا به فیض زیارت برسند.
در پایان سفر زیارت بردن سوغات برای جلب محبت خویشان مستحب است.
امام صادق ع فرمود:
إذا سافَرَ أَحَدَكُمْ فَقَدِمَ مِنْ سَفَرِه فَلْيَأْتِ أَهْلَهُ بما تيسر ولو بالحجر»
هر گاه یکی از شما به مسافرت رفت در موقع بازگشتن به قدر امکان برای خانواده خود سوغات بیاورد ولو سنگی باشد.
زیرا ابراهیم خلیل ال هرگاه گرفتار تنگدستی می شد. پیش فامیل خود می رفت و مایحتاج خود را از آنان میگرفت زمانی دیگر دچار تنگدستی مخصوصی شد باز نزد آنان رفت و دید که آنان از خود او تنگدست ترند؛ با دستی خالی برگشت وقتی نزدیک منزل خود رسید از الاغ خود پیاده شد و خرجین خود را پر از سنگ کرد تا دل ساره نشکند و غصه نخورد که با دستی خالی برگشته است.
همینکه وارد منزل شد، خرجین را از روی الاغ برداشت و مشغول نماز شد؛ همسرش ساره خرجین را گشود و دید پر از آرد است؛ مقداری از آن را خمیر کرد و نان پخت و به حضرت ابراهیم گفت نمازت را تمام کن و برای صرف غذا حاضر شو. حضرت ابراهیم گفت:
از کجا آرد تهیه کردی؟ گفت از همان آردی که در خرجین بود.
فَرَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنَّكَ الخلیل» سر به سوی آسمان کرده،
گفت: خدایا گواهی میدهم که تو دوست و خلیل منی.
در کافی نقل شده است که هدية الحاج من نفقته الحج)
بهای سوغات و هدایای حاجی از مخارج حج، حساب می شود. (۱ - نقل از راهنمای حرمین شریفین، ص ۹۲)