بخش پنجم 

اهمیت زیارت حضرت رضا

مقاله هایی در پانزده قسمت در مورد اهمیت زیارت حضرت رضا بتدریج در مجله زائر از نویسنده به چاپ رسیده است که در این بخش خلاصه ای از آنها نقل می شود:

مزیت اول - زیارت حضرت رضا علل افضل و برتر از زیارت سید الشهدا علیه السلام است: 

عبدالعظیم حسنی، شاهزاده عبدالعظیم گفت به حضرت جواد علیه السلام عرض کردم:

 متحیرم که به زیارت قبر حضرت سید الشهدا علیه السلام مشرف شوم یا به زیارت پدرتان 

فرمود: «اندکی درنگ کن؛ سپس داخل اندرون شد بعداً - در حالی که اشکهایش بر رخسارش جاری بود - خارج شد و احتمالاً به یاد پدرش افتاده و بر دوری از پدر اشک ریخته بود یا ... فرمود: زائران امام حسین علیه السلام بسیارند؛ اما زائران پدرم کمند.

در روایت دیگر فرمود: زیارت پدرم افضل است زیرا حضرت ابا عبدالله الحسین را همه مردم زیارت میکنند؛ اما پدرم را، جز خواص شیعه زیارت نمی کنند. (۱ - ج ۱۰۲، بحار ... بخش اختصاصی زیارت حضرت رضا)

زیرا هر فرقه ای از شیعه امام حسین الله را از جهات مختلفی از قبیل: شهادت آن حضرت، مخصوصاً فرزند بی واسطه حضرت زهرا بودن محترم

۱۱۹

می شمارند و فرق دیگر شیعه از قبیل کسیانیه زیدیه اسماعيليه و واقفيه و ..... امامت حضرت سید الشهدا را پذیرفته اند؛ اما در این میان، حضرت رضا دارای ویژگی خاصی است که اغلب انشعابات تشیع قبل از ایشان بوده و باقیمانده از فرق مختلف همین خواص شیعه هستند که به ولایت حضرت رضا معتقدند و شمارشان نسبت به بقیه کمتر است؛ لذا در روایات «عارفاً بحقه» قید شده یعنی ایشان را امام واجب الاطاعه بداند. 

مزیت دوم - زائر حضرت رضا از زوار تمام انبیاء و اولیا و ائمه طلا افضل و با ارزش تر است. 

سليمان بن حفص گفت: (١- عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۶۳.) از موسی بن جعفر علیه السلام شنیدم که می فرمود: هرکسی قبر فرزندم علی را زیارت کند خداوند ثوابی معادل هفتاد حج مبرور(۲- کسی که طاعتش پذیرفته شده نیکوئی کرده شده مقبول، پسندیده (ف - عمید).) به او عطا می فرماید. 

با تعجب گفتم هفتاد حج مبرور؟! فرمود: آری.

هفتاد هزار حج. باز با تعجب گفتم: هفتاد هزار حج مبرور؟!

فرمود: آری هفتاد هزار حج مبرور. بار دیگر با تعجب پرسیدم.

فرمود: بعضی از حجها در پیشگاه خدا قبول نمیشود. هر کس فرزندم را زیارت کند یا شبی در کنار قبر او به سر برد مانند کسی است که خداوند را در عرش زیارت کند.

باز با تعجب پرسیدم مانند کسی که خدا را در عرش زیارت کند؟!

فرمود: آری روز قیامت در عرش خدا چهار نفر از پیشینیان : نوح، ابراهیم

۱۲۰

موسی و عیسی و چهار نفر از آخر الزمان محمد علی، حسن و حسین علی گرد خواهند آمد و بعد این مجلس ادامه خواهد یافت یعنی غیر از این هشت نفر دیگران هم خواهند بود.

زوار قبور ائمه الا با ما در همین جلسه شرکت خواهند داشت. 

أَلا إِنَّ أَعْلَاهَا دَرَجَةً وَ أَقْرَبَهُم حَبُوةً زُوّارُ قَبْرِ وَلَدی علی» بدان که بالاترین درجه و با ارزشترین عطیه و عنایت مخصوص زوار فرزندم علی بن موسی الرضاست.

مزیت سوم - برای زوّار حضرت رضا علیه اسلام ضمانت شده است که خداوند گناهان گذشته و آینده اش را می بخشد.

امام جواد فرمود: هر که قبر پدرم حضرت رضا را در توس زیارت کند خداوند گناهان گذشته و آینده او را میبخشد و روز قیامت برای او منبری در مقابل منبر رسول الله الا الله می نهند و با آسایش و آرامش بر آن منبر می نشیند تا خداوند به حساب اعمال آخرین نفر از بندگان خود رسیدگی نماید. (١- بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۴.)

این روایت دو جینه دارد -۱ بخشیدن گناه ۲- آسودگی از حساب

مزیت چهارم - بخشیده شدن گناه به هر کمیت و کیفیتی که باشد.

شخصی خراسانی (۲- عيون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۵۷) به حضرت رضا عالی گفت: یابن رسول الله من پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم را در خواب د دیدم که به من فرمود:

وقتی پاره تن من در سرزمین شما دفن شود و ستاره از من در آنجا غروب کند چگونه امانت مرا حفظ خواهید کرد؟

حضرت رضا ع فرمود: من در سرزمین شما دفن می شوم و پاره تن و

۱۲۱

ستاره دودمان اویم؛ سپس فرمود بدان هر که مرا با قید معرفت به حق واجبی که خداوند از اطاعت برایم قرار داده است زیارت کند؛ من و پدران گرامی ام در روز قیامت شفیع او خواهیم بود و هر که را ما شفاعت کنیم در قیامت نجات می یابد ولوكان عليه مثل وزر الثَّقَلَيْنِ الجِنَّ وَالإِنْسِ» «گر چه به گناه جن و انس آلوده باشد

مزیت پنجم - حمزة بن حمران از امام صادق علی نقل می کند که فرمود: هر که نواده مرا در توس خراسان با معرفت به حقش زیارت کند اجر هفتاد شهید از شهدایی که در کنار رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم پیکار کرده اند، به او داده می شود.

عرض کردم فدایت شوم:

عرفان به حقش چگونه است؟ فرمود:

يَعْلَمُ أَنَّهُ إِمَامٌ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ، غَرِيبٌ، شَهِيدٌ»

بداند که او امام واجب الاطاعه و غریب و شهید است.

مزیت ششم - زیارت حضرت رضا الله معادل هفتاد هزار حج است. یکی از اصحاب گفت:

به حضرت صادق گفتم فلانی میگفت که به شما گفته است: من نوزده حج عمره به جا آورده ام؛ بعداً شما فرموده اید که یک حج و یک عمره دیگر به جای آور تا به اندازه یک مرتبه زیارت حضرت سید الشهدا به تو اجر داده شود.

امام ششم علیه السلام فرمود: اکنون بگو کدام یک نزد تو محبوبتر است بیست مرتبه به حج رفتن یا با امام حسین علي محشور شدن؟ گفتم: با امام حسین المحشور شدن محبوتر است فرمود پس به زیارت امام حسین (۱- تهذیب، ج ۱، ص ۴۷.) برو.

۱۲۲

با بررسی به روایات زیارت امام حسین علی معادل تا هزار حج هم وارد شده است.

در روایتی از عایشه نقل شده است (۱ - ج ۱۰۲، بحار ...، ص ۳۵.) که پیامبر اکرم فرمود: کسی که حسینم را زیارت کند ثواب نود حج از حجهای رسول الله الله و عمره اش به او داده می شود. اما توجه داشتید که زیارت حضرت رضا صدهزار حج ثواب داشت

مزیت هفتم - به نحو شگفت انگیزی به زوّار حضرت رضا که عارف به حق او باشند تواب و پاداش داده میشود؛ ثواب صدهزار شهید و مجاهد پیکارجو در راه دین و ثواب صد هزار حج وعمره. 

اباصلت هروی گفت از حضرت رضا شنیدم که می فرمود: به خدا قسم هیچ یک از ما خانواده نیست؛ مگر اینکه کشته میشود یا شهید می گردد.

پرسیدم: آقا! شما را چه کسی میکشد؟ فرمود: 

شرورترین خلق خدا به وسیله سم در زمانم سپس مرا در دیار غربت دفن می کنند.

الا فَمَنْ زَارَني في غُرْبَتِي كَتَبَ اللهُ لَهُ أَجْرَ ماته الف شهيد و مأته الف صديق و ماته الف حاج ومعتمر (۲- حاج و معتمر: کسی که به حج و عمره رفته باشید.) و مأته الف مجاهد و حشر في زمرتنا و جعل في الدرجات من الجنة رفيقنا.

بدان که هر کس مرا در غربتم زیارت کند خداوند ثواب صدهزار شهید و صدهزار صدیق و صدهزار حاجی و عمره گزار و صد هزار مجاهد میدهد و با ما محشور میشود و در درجات عالی بهشت رفیق ماست.

۱۲۳

مزیت هشتم - آتش جهنم بر بدن زائر حضرت رضا حرام و ثواب زیارتش بهشت برین است.

علی بن مهزیار گفت: به حضرت جواد الله :گفتم: پاداش زائر حضرت رضا چیست؟ فرمود: «الجنَّةَ وَ الله» به خدا قسم، بهشت (۱ - ج ۱۰۲، ص ۳۹.)

عن عبد العظيم الحسني قال: سمعت ابا جعفر الثاني يقول: 

ما زار ابي أَحَدٌ فَأَصَابَهُ اذى مِنْ مَطَرٍ أَو بَرد او حَةٍ إِلَّا حَرّم جَسَدَهُ على النار. (۲ - ج ۱۰۲، بحار ...، ص ۳۶.)

شاهزاده عبدالعظیم حسنی گفت از حضرت جواد شنیدم که می فرمود: 

هیچ کس به زیارت پدرم نمیرود که گرفتار ناراحتی از قبیل: باران یا سرما و یا گرما شود؛ مگر اینکه خداوند بدنش را بر آتش جهنم حرام میکند.

مزیت نهم - قیامت که هیچ کس به یاد دیگری نیست؛ حضرت رضا در تلاش نجات زائر خویش است.

«خدایا به ما توفیق زیارت و قبول آن را عنایت فرما

در مواقف قیامت سه جاست که هیچ کس به یاد دیگری نیست؛ و فقط به موارد زیر می اندیشد.

۱- میزان عمل: عاقبتش به خیر خواهد بود یا نه؟

۲- چگونگی عبور از صراط: از صراط خواهد گذشت یا سقوط خواهد کرد؟

۳- تحویل گرفتن نامه عمل: نامه اعمالش به دست چپش داده خواهد شد یا به دست راستش؟

حضرت رضاء فرمود من در این موارد خطرناک به داد زوارم خواهم

۱۲۴

رسید و از آنان شفاعت خواهم کرد.

قال الرضاء لا مَنْ زَارَني عَلَى بُعْدِ داري اتبعته يَومَ القِيامَةِ في ثَلاثِ مواطن حتَّى أخلصه من اهوالها. 

اذا تَطايَرَتِ الكُتُب يمينا وشمالاً، عِندَ الصِّراطَ و عِندَ الميزان.

حضرت رضاء فرمود: هر کس مرا در این فاصله دوری که دارم – زیارت کند روز قیامت سه جا به دادش میرسم و او را از شدت آن سه مورد آسوده میکنم:

۱- هنگامی که نامه های اعمال به دست راست یا چپ تحویل داده می شود.

۲- هنگام عبور از صراط

۳- هنگام سنجش اعمال.

مزیت دهم - در قیامت به حساب اعمال مردم رسیدگی میشود؛ اما زوار امام رضا در خدمت رسول خدا لا والله آسوده خاطر منتظر می مانند تا رسیدگی به حساب مردم تمام شود.

بخش اول این روایت در مزیت سوم که آمرزیده شدن گناه گذشته و آینده بود ذکر شد؛ اما در این قسمت بر محاسبه نشدن و آسودگی از حساب تکیه شده است. «که قبلاً ذکر شد منبری برایش می نهند تا خدا از حساب خلایق فارق شود

ابراهیم جعفری از مهران چنین نقل کرده است که گفت:

به خدمت حضرت جواد الله رسیدم و سؤال کردم کسی که پدر شما را در توس زیارت کند چه امتیازی دارد؟

فرمود: هر که قبر پدرم را در توس زیارت کند خداوند گناهان گذشته و آینده اش را می آمرزد.

مزیت یازدهم - زیارت حضرت رضاء غم را از دل زائر می زداید.

۱۲۵

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

سَتَدْ فِي بِضْعَة مِنّى بخراسان مازارها مكروب إِلَّا نَفْسُ اللَّهِ كُرَبَتُهُ وَ لَا مُذنب إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ ذُنُوبَه . (۱ - بحار ...، ج ۱۰۲، ص ۳۴.)

رسول اکرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: بزودی پاره ای از تن من در خراسان دفن میشود هیچ غمگینی او را زیارت نمیکند مگر اینکه خدا غم از دلش بزداید و هیچ زائر گنهکاری مگر اینکه خدای تعالی گناهانش را بیامرزد. 

بنابراین در این دریای متلاطم زندگی که پیوسته طوفانهای غم و اندوه زندگی او را در معرض خطر قرار میدهد حضرت رضا را با معرفت باید زیارت کرد تا وجود انسان از این طوفانها رها و دل از غم و صفات ناپسند زدوده و توشه ای برای سفر آخرت فراهم شود. 

مزیت دوازدهم - شفاعت در انتظار زائران علی بن موسی الرضاء است.

امام صادق ع فرمود:

احدی از اولین و آخرین نیست مگر اینکه روز قیامت، محتاج شفاعت حضرت رسول اکرم است. (۲- محاسن برقی، ص ۱۸۳)

پس همه محتاج شفاعت هستند؛ اما طبق آیه

ولا يشفعون إلا لمن ارتضى» 

حضرت رضا فرمود:

لا يشفعون إلا لمن ارتضى دينه

شفاعت نمی کنند مگر کسانی را که خدا دین و آیین آنها را بپسندد. (۳- بحار، ج ۳، ص ۲۱۹)

۱۲۶

زیارت حضرت رضاعت موجب میشود که آن حضرت از زائرش شفاعت کند.

حسین بن فضال از پدر خود نقل کرده است که گفت: از حضرت رضا ع شنیدم که فرمود مرا با سم خواهند کشت و در سرزمین غربت دفن خواهم شد. این که میگویم پدرم از قول پدر بزرگوار و آباء گرامی اش از رسول اکرم الله نقل کرده اند که فرمود:

الا فَمَنْ زارني في غُربتى كُنتُ أَنَا وَ آبائی شَفَعَاؤُه يَوْمِ القِيامَةِ وَ مَنْ كُنَّا شُفَعَاءُهُ نَجِي وَلَوْ كَانَ عَلَيْهِ مِثْلُ وَزِرَا الثَّقَلَيْنِ. (١ - عيون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۶۳۲)

بدانید که هر کس مرا در غربتم زیارت کند من و آباء گرامی ام روز قیامت شفیع او خواهیم بود هر کس که ما از او شفاعت کنیم نجات می یابد اگر چه آلوده به گناه جن و انس باشد.

مزیت سیزدهم - زیارت حضرت رضا از حج و عمره و زیارت رسول اكرم صلی عليه الله و آله وسلم و امير المؤمنان عليه السلام، سيد الشهدا علیه السلام و امام هفتم علیه السلام هم بهتر است.

محمد بن سلیمان گفت: به حضرت جواد علی گفتم:

شخصی حج واجب خود را به جا آورده پس از آن به حج عمره رفته و در مراجعت به زیارت رسول اکرم علی الله نایل شده است؛ بعداً به نجف رفته، على عليا و امام موسی کاظم علی را زیارت کرده است؛ باز در همین ایام وضعش از نظر مالی به گونه ای است که میتواند عازم حج شود؛ حال بفرمائید به حج برود، افضل و برتر است یا به توس رفته حضرت رضا را زیارت کند؟

قال يأتي خُراسان فَيُسْلِمْ عَلَى أَبِي أَفْضَلُ وَ لَيْكَنُ ذَلِكَ فِي رَجَبٍ

فرمود: در صورتی که در ماه رجب باشد به خراسان رفته پدرم حضرت

۱۲۷

رضا علیه السلام را زیارت کند بهتر است. 

مزیت چهاردهم - در حرم حضرت رضا دو رکعت نماز با شرایط خاص به جا آوردن موجب برآمدن حاجت است. 

صقر بن دلف گفت از حضرت هادی علی بن محمد بن على بن موسى الرضاء ، شنیدم که فرمود:

هر که برآورده شدن حاجتش را از خدا بخواهد باید غسل کرده به حرم حضرت رضا رود و در بالای سر آن حضرت دو رکعت نماز بخواند و در قنوت نماز آنچه بخواهد - در صورتی که کار حرام یا قطع رحم و خویشاوندی نباشد - از خدا بخواهد خدای تعالی نیازش را برآورده سازد.

و نیز فرمود:

بارگاه ملکوتی حضرت رضاء بقعه ای از بقعه های بهشت است که هیچ مؤمنی آن را زیارت نکند مگر اینکه خداوند او را از آتش آزاد و وارد بهشتش نماید.

مزیت پانزدهم - مجموعه ای از فضایل زیارت حضرت رضا به قول و بیان خود آن امام علیه السلام.

باید توجه داشت که فضایل زیارت امام هشتم به عناوین پانزده گانه مذكور محدود نمیشود و زیارت آن حضرت فضایل بسیاری دیگر نیز دارد که در این مختصر نمی گنجد.

حضرت رضا فرمود:

هر که به زیارت من رهسپار شود و عارف به حق من باشد. دعایش مستجاب و گناهانش بخشوده میشود.

هر که مرا در این بقعه زیارت کند مثل کسی است که رسول الله صلی الله علیه واله وسلم را

۱۲۸

زیارت کرده باشد در روز قیامت من و آباء گرامی ام شفیع او خواهیم بود. 

و هذه البقعة روضة من رياض الجنة و مختلف الملائكة لا يزال فوج ينزل مِنَ السَّماء و فوج يصعد الى ان ينفخ في الصوره (۱)

بارگاه من باغی از باغهای بهشت و محل رفت و آمد فرشتگان است که مرتباً فوج فوج تا روز قیامت از آسمان نزول میکنند و فوجی دیگر به آسمان صعود می نمایند.