و) پیشگویی امام از شهادتش

خود امام نیز در موقعیتهای مختلفی از شهادت خویش خبر دادند در دیدار با یاران و کسانی که به نحوی از مسأله ولایتعهدی ایشان مسرور شده یا ناراحت میشدند و حتی در مقابل امر اجباری ولایتعهدی در برابر مأمون به فرجام آن اشاره می نماید.

۱ مکان شهادت

ابوصلت هروی روایت کرده است به همراه امام رضا وقتی به سناباد طوس رسیدیم، امام داخل قبه ای شد که قبر هارون در آنجا بود در پیش قبر او خطی کشید و فرمود: این تربت من است و من در اینجا مدفون خواهم گردید و حق تعالی این مکان را محل ورود شیعیان و دوستان من خواهد گردانید(۲).(جلاء العيون، ص ۱۹۳۵ وسائل الشيعه، ج ۱۴، باب ۸۲، ص ۵۵۹ بحار الانوار، ج ۴۹ باب ۱۲، ص ۱۲۵ هذه تربنی و فيها أدفن و سيجعل الله هذا المكان مختلف شیعتی و اهل محبتی)

امام سپس رو به قبله نموده و چند رکعت نماز به جا آورد و دعای بسیار خواند، سپس سجده طولانی بجا آورد و در همان حالت پانصد بار ذکر تسبیح (سبحان الله) گفت(3).(جلاء العيون، ص ۹۳۵)

در جای دیگر آمده آن حضرت ضمن خبر شهادت خویش فرمودند:

من مدفون میشوم در کنار قبرها رون و خدا تربت مرا محل تردد شیعیان و دوستان من خواهد کرد(4).(منتهی الامال، ج ۲، ص ۵۳۳)

هنگامی که دعبل خزاعی - شاعر اهل بیت در شهر مرو خدمت امام رسید، آن حضرت به او فرمودند: روز و شب سپری نخواهد شد تا آنگاه که طوس محل رفت و آمد شیعیان و زائران قبرم خواهد شد(۱).(بحار الانوار، ج ۹۹ باب ۴، ص ۳۹، چاپ بیروت) ، اعلام الورى، ص ۳۳۰؛ عيون الاخبار الرضا، ج ۲، باب ۶۶ ص ۲۶۴: وسائل الشيعه، ج ۱۰، ص ۴۳۸ : کمال الدین، ج ۲، باب ۲۵، ص ۱۳۷۴ مناقب، ج ۴، ص ۱۳۳۹ (لا تنقضي الايام والليالي حتى تصير طوس مختلف شیعتی و زواری ... .)

در روایت دیگری آمده که امام رضا الله فرمود:

در خراسان بقعه ای است که زمانی خواهد رسید که محل رفت و آمد ملائکه میگردد...(2).(بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۳۱ چاپ بیروت) ؛ عیون اخبار الرضا، ج ۲، باب ۶۶ حدیث ۵ ص ۶۲۸: (ان بخراسان بقعه يأتي عليها زمان تصير مختلف الملائكة .....)

در جای دیگر امام اشاره به مدفن خویش نموده و فرمود: 

این بارگاه بوستانی از بوستانهای بهشت است و محل آمد و شد فرشتگان آسمان و همواره محل تردد ملائکه تا هنگام دمیدن صور میباشد(3).(بحار الانوار، ج ۹۹ باب ۴، ص ۴۴ ( چاپ بیروت) . .... و هذه البقعة روضة من رياض الجنة و مختلف الملائكة لا يزال فوج ينزل من السماء وفوج يصعد إلى أن ينفخ في الصور) مستدرك الوسائل ج ۱۰، باب ۶۵، ص ۳۵۷)

اباصلت هروی می گوید:

در خراسان در محضر امام رضا بودم که جمعی از مردم قم بر آن حضرت وارد شده سلام کردند و امام جواب سلام آنها را داد و با آنها بسیار ملاطفت نمود سپس آنها را به نزدیک خود خواند و به آنها فرمود:

خوش آمدید، آفرین بر شما شما به حق شیعیان ما هستید به زودی روزی فرا می رسد که شما قبرم را در طوس زیارت می کنید...(4).(بحار الانوار، ج ۵۷ باب ۳۶، ص ۲۳۱ (چاپ بیروت) و ج ۹۹، ص ۴۹؛ عیون اخبار الرضا، ج ۲، باب ۶۶ ص ۲۶۰ وسائل الشيعه، ج ۱۴، باب ۸۸، ص ۱۵۶۹ مرحباً بكم و اهلاً، فأنتم شيعتنا حقاً، فسيأتي عليكم يوماً تزورون فيه تربتی روایت ادامه دارد که در جای دیگر خواهد آمد. (نگارنده)

امام حتی در زمان خلافت هارون نیز به محل دفن خویش خبر داده بود. ما در اینجا به دو روایت بسنده میکنیم

۱ روایت شده در مدینه هنگامی که هارون در منبر خطبه میخواند، امام به بعضی از همراهانش فرمود: آیا خواهید دید من و او هر دو در یکجا دفن می شویم(1)؟(عيون الخبار الرضا، ج ۲، باب ۵۱، حدیث اول، ص ۵۴۹) 

۲ روایت شده امام رضایی در منی یا عرفات در حالیکه به هارون می نگریست، فرمود: من و او اینطور دفن می شویم و دو انگشت سبابه خود را کنار هم آورد ولی ما نمی دانستیم مرادش چیست تا اینکه عاقبت امر او را در طوس شنیدیم و.... که مأمون گفت: او را در کنار قبر پدرم به خاک سپارید(۲).(همان حدیث ۲، ص ۵۵۰)

در روایت آمده امام رضا الله طی معامله ای مکان قبر شریف خویش را که باغ بزرگی بود. خرید این باغ بزرگ متعلق به حمید بن قحطبه بود؛ امام این مکان را از او خرید و سپس آن را به خودش بخشید به شرط پذیرایی از زائرانش(3).(زندگانی حضرت امام علی بن موسى الرضا اللي (عمادزاده)، ج ۱، ص ۲۹۹ ۵۰۰ زندگانی امام علی بن موسی الرضا ل ، ص ۱۷۱ (در تاریخ عاشورا نیز می خوانیم که امام حسین اله نیز به محض ورود به کربلا، همه نواحی قبرش را به شصت هزار در هم از صاحبانش خرید و سپس به آنها بخشید و با آنها شرط کرد که سه روز از زائرانش پذیرایی کنند، مجمع البحرین، طریحی، واژه که ر ب ل : سوگنامه عاشورا، ص (۱۰۸)