3. امامت از دیدگاه امام و رویارویی با فرقه های غالی
امامت از دیگر مسائل اساسی است که امام رضا به آن توجه داده و به گونه ای به حکومت و خلافت تعرض کرده است. هنگام حضور امام در مرو چون گفت و گو بر سر مسئله امامت میان جمعی از مردم بالا گرفت امام فرمود که خداوند در حجة الوداع در آخر عمر پیغمبر اسلام (ص) آیه اليوم أكملت لكم دينكم (مائده، آیه (۶۷ را نازل کرد و با بیان امامت و معرفی حضرت علی (ع) به امامت توسط پیامبر دین اسلام تمام و کمال یافت. شأن امامت بلندتر از آن است که مردم با آرا و عقول خویش امامی برگزینند امامت منصبی است که خدا ابراهیم را پس از نبوتش به آن تعیین کرد امامت به ستمگران نمیرسد و خاص برگزیدگان الهی است. این مقام در میان فرزندان ابراهیم یکی پس از دیگری به میراث گشت تا آنکه به پیامبر اسلام (ص) رسید و پیامبر (ص) به امر خدا علی (ع) را به امامت برگزید. پس امامت جانشینی خدا و رسول او است و بعد از علی (ع) تا روز قیامت فقط در میان فرزندان او برقرار است. از این رو، امام تنها مرجع دینی است که وظیفه تعلیم احکام و تفسیر شریعت الهی و تربیت اخلاقی جامعه را به عهده دارد. دین را از بدعت و تحریف نگاه میدارد و جامعه را رهبری میکند.
امامت زمام دین و نظام مسلمانان و عزت مؤمنان است. امامت اساس بالنده و شاخه بلند اسلام است. با وجود امام است که نماز زکات روزه حج و جهاد کامل می گردد و غنیمت و زکات فراهم و حدود و احکام اجرا و مرزها محافظت می شود.
امام در مجلس مأمون و در حضور علمای عراق و خراسان بر مقام و منزلت عترت و خاندان پیامبر (ص) در قرآن تأکید کرد ( ابن بابویه، ۱۴۰۴ ق، ج ۱، ص ۱۹۵ - ۲۰۰ و ۲۱۷-۲۰۷). حتی آنگاه که مأمون اظهار کرد خاندان عباسی با اهل بیت پیامبر (ص) در فضیلت و نسب یکسانند و اختلاف شیعیان اهل بیت و هواخواهان عباسیان ناشی از تعصب هر دو گروه است، امام با صراحت و استدلال این ادعا را رد کرد (مجلسی، ۱۴۰۳ ق، ج ۴۹، ص ۱۸۸).
بنابراین، امام رضا (ع) با این بیان امامت را فراتر از دیدگاه مورد نظر اهل سنت می داند، چنانکه آنان امامت را صرفاً ،خلافت امارت و حکومتی زمینی برای تحقق جماعت و صیانت از دین و تدبیر و سیاست دنیای مسلمانان دانسته اند و وی امامت را امری الهی و قدسی قلمداد کرده است. نیز برخلاف آنچه که خوارج به آن معتقد . بوده اند امامت را امری واجب و ضروری دانسته که بنا به نص و وصیت منحصر در اهل بیت پیامبر یعنی علی و خاندان او عليهم السلام است.