امام رضا(ع)  ( صص 69-68 ) شماره‌ی 3688

موضوعات

سيره امام رضا (عليه السلام) > سيره علمی و فرهنگی امام > وضعيت فکری و فرهنگی عصر امام > فعاليت غلات

خلاصه

پاره ای از غلات نیز ائمه را موجوداتی فوق بشری و غیر طبیعی میدانستند که خداوند کار جهان از خلق و رزق را به آنان تفویض (این تفویض غیر از تفویض در باب جبر و اختیار است) کرده است و این گروه را به این سبب مفوّضه نامیده اند. برخی از مفوّضه نیز ائمه را پیامبرانی می دانستند که بر آنان وحی نازل میشود. لیکن امام رضا علیه السلام در سخنان خود چنین اعتقاداتی را قاطعانه نفی کرد.

متن

امام رضا (ع) و غلات

در زمان امام رضا (ع) گروهی از غلات (غلو کنندگان) بودند که درباره پیامبر و ائمه از حد در میگذشتند و آنان را بالاتر و فراتر از حق و مقام خود تصور می کردند. چنانکه یونس بن ظبیان از پیروان ابوالخطاب بنیان گذار فرقه غالی خطابیه قائل به الوهیت امام رضا (ع) بود و چون این سخن و اعتقاد او به اطلاع امام رسید، بسیار خشمگین شد و او را نفرین کرد (طوسی، ۱۳۴۸ ، ص ۳۶۳-۳۶۴؛ مجلسی، ۱۴۰۳ ق، ج ۲۵، ص ۲۶۴). پاره ای از غلات نیز ائمه را موجوداتی فوق بشری و غیر طبیعی میدانستند که خداوند کار جهان از خلق و رزق را به آنان تفویض (این تفویض غیر از تفویض در باب جبر و اختیار است) کرده است و این گروه را به این سبب مفوّضه نامیده اند (نوبختی، ۱۳۵۵ ق، ص ۸۴؛ مفید، ۱۴۱۴ ق - ب، ص ۱۳۳-۱۳۴) برخی از مفوّضه نیز ائمه را پیامبرانی می دانستند که بر آنان وحی نازل میشود. لیکن امام رضا (ع) در سخنان خود چنین اعتقاداتی را قاطعانه نفی کرد ( ابن بابویه، ۱۴۰۴ ق، ج ۲، ص ۲۱۹؛ ابن شهر آشوب، بی تا، ج ۴، ص ۳۴۸).

امام رضا (ع) همچون پدران خود با اندیشه غلو سخت مبارزه می کرد و از غلات بیزاری می جست تا جامعه شیعه به سبب عقاید باطل آنان آسیب نبیند و چهره تشیع خدشه دار نشود. امام رضا (ع) با استناد به آیات قرآن و احادیث پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) می فرمود که خداوند رسول خود را پیش از آن که پیغمبر قرار دهد بنده خود قرار داده است و کسانی که درباره علی (ع) به حد افراط دوستی ورزیده اند همچون کسانی که با وی به حد افراط دشمنی می کنند به هلاکت و نیستی افتاده اند. امام غلات به معنی الحادی آن یعنی کسانی که ائمه را خدا و احیاناً پیامبر می خواندند را کافر و مفوّضه را مشرک میدانست و می فرمود که غلات عظمت خدا را کوچک کرده اند. از این رو به یاران خود سفارش میکرد که با آنها همنشینی و دوستی نکنند و روابط اجتماعی خود را با آنها قطع کنند (ابن بابویه، ۱۴۰۴ ق، ج ۱، ص ۱۳۰ - ۱۳۱، ج ۲، ص ۲۱۷-۲۱۹). امام پاره ای از احادیثی را که درباره فضایل ائمه از منظر غلو بیان میشد بر ساخته دست مخالفانی می دانست که می خواستند مردم را به تکفیر شیعه و ادارند تا مردم بگویند اصحاب ائمه کسانی هستند که پیشوایان خود را پروردگار خویش گرفته اند (ابن بابویه، ۱۴۰۴ ق، ج ۱، ص ۲۷۲).

مخاطب

جوان ، میانسال ، کارشناسان و صاحبنظران

قالب

سخنرانی ، کتاب داستان كوتاه ، کتاب داستان بلند و رمان ، کتاب معارفی