واقفيها( گروهی که در امامت امام موسی کاظم (ع) توقف کرده اند. ( هفت امامیها ) - م .) وعلل انحرافشان از امام رضا (ع)

امام رضا (ع) پس از وفات پدر طعم چندین رنج و درد جانگاه را چشید و از تلخی آنها برخوردار گردید از یک سو درگیر دستگاه حکومت و حکومتیان بود و از سوی دیگر در آغاز امامت خود شاهد چنان چند دستگیها میان یاران پدرش بود که در واقع این چند دستگیها، درست در جهت خواسته و آرزوهای حکامی بود که در آن جهت هم عمل می کردند زیرا آنها گرد آمدن شیعیان به دور امام شرعی خود را خطری متوجه تاج و تخت خود که بر ظلم و ستم و طغیان و به قیمت خون بیگناهان و پاکان روزگار استوار شده بود، می دانستند.

بیشتر منابع تأکید دارند که آنهایی که در امام موسی بن جعفر توقف کرده و به امامت امام رضا قائل نشدند (هفت امامیها در شمار بزرگان و سرشناسان صحابه بوده اند که وفات آن حضرت را منکر شدند و مدعی گشتند که او امام هفتم) قائم آل محمد است و غیبتش از میان قوم خود مانند غیبت موسی بن عمران بود. اینان از آن پس در مورد غیبت و زندگی اش دچار چند دستگی شدند و نوبختی در کتاب خود فرق الشيعة فرقه های شیعه چندین فرقه از آنها را برشمرده میگوید برخی کشته شدن او را منکر شده گفته اند او مرد و خداوند او را به سوی خود بالا برد و دوباره بازش خواهد گرداند. و برخی دیگر از آنها میگویند او همچنان زنده است و در ادامه می گوید: فرقه ای از ایشان بر آن است که نمیدانیم که او زنده است یا مرده زیرا ما اخبار بسیاری درباره اش روایت کردیم حاکی از اینکه او همان مهدی موعود است و افزوده اند که در خبر وفات پدر و جد او و پدران او آنقدر روایت بر ما وارد شده که نمی توان انکارشان کرد یا آنها را رد نمود نوبختی میگوید در میان فرقه های ایشان فرقه ای است که آن را بشیریه» می گویند و مدعی است که موسی بن جعفر نمرده و به زندان هم نشده است و او زنده و غایب است و همان مهدی موعود است و در غیبت خود محمد بن بشیر را جانشین خود ساخت و او را وصی خود کرد و مهر خویش را به او سپرد و تمامی آنچه که رعیت بدان نیاز داشت به او آموخت و اینان مدعیند که علی بن موسی و تمامی کسانی که پس از او مدعی امامت گشتند از نسل واقعی آن حضرت نیستند و نسبشان را منکر شده و در دعوی امامت آنها را تکفیر کرده اند همچنانکه کسانی را نیز که قائل به امامت آنها هستند تکفیر کرده و خونشان و اموالشان را به زعم نوبختی حلال دانسته اند. به این فرقه از واقفیها (بشیریه انکار برخی ضرورتهای اسلامی نسبت داده شده و نیز قائل شدن به تناسخ ارواح و اینکه امام تنها یکی است و تعدد ائمه بدین صورت است که این یک امام از جسمی به جسمی دیگر به تعبیر او منتقل می گردد، از اعتقادات منسوب به آنهاست.

مؤلفین فرقه های اسلامی چنین تصویر زشتی از فرقه های اسلامی که در امامت هفتمین امام (ع) توقف کرده اند، ارائه می دهند.

نوبختی مدعی است که نام و کلاب الممطورة سگهای باران دیده بیش از هر نام دیگری بر آنها اطلاق میشد و علتش هم این بود که یونس بن عبد الرحمن و علی بن اسماعیل میثمی با برخی از ایشان درباره امام بعد از امام موسی بن جعفر به مناظره می پرداختند و وقتی بحثهای ایشان بالا گرفت و به جاهای باریکی رسید، علی بن اسماعیل به آنها گفت شما جز سگهای باران دیده چیزی نیستید.

چه بسا تمامی کسانی که پس از نوبختی درباره فرقه های شیعه چیز نوشتند بر کتاب او در این باره استناد کرده اند زیرا تا آنجا که من میدانم او نخستین کسی است که درباره فرقه ها مطلب نوشته است و آنچنانکه از کتابش فرق الشيعة بر می آید او در آنچه راجع به فرقه های شیعه نگاشته حقیقت یابی و تحقیق واقعی نکرده و علی رغم اینکه نوبختیها خود مدعی تشیع اهل بیت هستند ولی آنها از عناصر فارسی طرفدار حکام بوده اند و نوبختی مؤلف این کتاب فرق الشيعة خودش از جمله مقربان دستگاهشان بوده و این حکام خود اموال بسیاری را صرف میکردند و جوانهای زیادی را می خریدند تا شیعیان را مورد تشویق قرار داده و با هر وسیله ای که در اختیار داشتند چهره تشیع را مشوه بسازند.

البته منظور من این نیست که وجود این فرقه را منکر شوم یا اینکه زمینه را برای ایجاد شک و تردید در آن فراهم آورم این مسلم است که گروهی در امام موسی بن جعفر توقف کرده و به جانشین شرعی آن حضرت یعنی امام رضا (ع)، مراجعه نکردند که چه بسا همانگونه که مؤلفین در «رجال» معتقدند از جمله مهمترین علل آن طبع آنها در خمسهایی بوده که برای امام کاظم (ع) جمع آوری میکردند. آنچه که من در آن تردید میکنم تعدد فرقه ها و مذاهب آنها به گونه ای است که نوبختی و مؤلفین در مذاهب و فرقه ها پس از او مدعیند.

در هر حال اندیشه توقف با هر علتی که میخواهد داشته باشد و با هر انگیزه ای صورت گرفته باشد آرزوی رویایی حکام زمان بود زیرا آنها از گرد آمدن مردم به دور یک امام و اعتقادشان به او هراسناک بودند پیش از آنها نیز منصور، همچنانکه گفتیم شیعیان را به اسماعیل بن جعفر و عبدالله افطح ، ارجاع و گروهی به آن و گروهی دیگر به این یک مراجعه کردند ما پیش از این طی سخنی که درباره وصیت امام صادق (ع) و نامه منصور به کار گزارش در مدینه که به او دستور داده بود جانشین امام را به قتل برساند و اینکه چگونه امام محتاطانه برخورد کرد و چهارتن از جمله منصور دوانیقی را جانشین خود ساخت داشتیم گفتیم که چگونه امام موسی بن جعفر، با احتیاط برخورد کرد تا موضوع بر منصور با چنان سرعتی روشن نگردد و همین باعث شد که در آغاز کار، یاران امام دچار سردرگمی شوند و برخی به افطح و برخی به دیگری مراجعه کردند و همینکه جریان روشن شد به امام شرعی و حق مراجعه کردند.