۲۰۸

حسین بن زید گوید از امام صادق (ع) شنیدم که می فرمود: «مردی از نسل فرزندم موسی قیام خواهد کرد که همنام امیرالمؤمنین (ع) است و در سرزمین توس که در خراسان است دفن خواهد شد. او در همان جا با زهر کشته می شود و غریبانه به خاکش می سپارند. هر که او را با معرفت زیارت کند خداوند او را همسان کسانی که پیش از پیروزی بخشش و پیکار کرده باشند پاداش خواهد داد. »» 

بزنطی :گوید از امام رضا (ع) شنیدم که فرمود: هر یک از دوستان من که عارفانه به دیدار من آید، من خود در روز رستاخیز از او شفاعت کنم. »

امام رضا (ع) فرمود: «هر کس که دوری سفر را بر خود بپذیرد و به زیارت من آید من در روز قیامت در سه جایگاه به نزد او خواهم شتافت تا او را از تنگنا به در آورم آنجایی که نامه اعمال دست به دست میشود در صراط و هنگام سنجش اعمال

هروی گوید: «امام رضا (ع) وارد بارگاهی شد که هارون را آنجا در خاک نهاده بودند، در کنار گور او با دست خویش خطی بر زمین کشید و فرمود: «این تربت من است که در آن دفن شوم و خدا اینجا را محل آمد و شد پیروان و دوستداران من خواهد ساخت هر زائری که به دیدار من آید و هر مسلمانی که بر من سلام دهد با شفاعت ما اهل بیت بخشش و رحمت خداوندی را از آن خود خواهد کرد. »» 

عبدالعظیم حسنی گوید: به امام جواد (ع) عرض کردم: «من میان زیارت قبر جدتان امام حسین (ع) و زیارت بارگاه پدرتان در توس حیران مانده ام، شما چه می گویید؟» فرمود: اندکی درنگ کن سپس به خانه رفت و در حالی که گونه هایش آغشته به اشک بود، بیرون آمد و فرمود: زائران بارگاه امام حسین (ع) فراوان اند و زائران قبر پدرم در توس اندک »»

۸ صقر بن دلف گوید: «از سرورم امام هادی (ع) شنیدم که فرمود: «هر که به درگاه خداوند نیازی دارد قبر جدم امام رضا (ع) در توس را بدین سان زیارت نماید که نخست غسل کند در بالاسر دو رکعت نماز بگزارد و در قنوت حاجت خویش را بر زبان آورد. اگر در خواسته اش معصیت یا بریدن از خویشان نباشد، مستجاب خواهد شد. زیرا جای قبر آن حضرت پاره ای از بهشت است و هر مؤمنی که آن را زیارت کند خدا او را از آتش رهایی بخشد و در سرای امنیت جای دهد.»

۲۰۹

چگونگی زیارت امام رضا(ع)

برای زیارت امام رضا (ع) متون گوناگونی را آورده اند. اما مشهورترین متن زیارت آن است که شیخ بزرگوار محمد بن حسن بن ولید، یکی از اساتید شیخ صدوق آن را نقل کرده است بر پایه آنچه در کتاب کامل الزیارت آمده، این متن از امامان روایت شده است. كتاب من لا يحضره الفقیه متن یاد شده را چنین نقل میکند هنگامی که خواستی به زیارت امام رضا (ع) در توس بروی پیش از آنکه از دیار و سرای خود بیرون شوی در حالی که این دعا را می خوانی غسل کن:

اللهم طهرني و طهر لى قلبى و اشرح لي صدري و أجر على لساني مدحتك والثناء عليك فإنه لا قوة الابك. اللهم اجعله لى طهورا و شفاء. و در حالی که از خانه بیرون می آیی، چنین بخوان:

بسم الله و بالله وإلى الله والى ابن رسول الله حسبى الله توكلت على الله اللهم إليك توجهتُ وَإليك قصدت وما عندك أردت.

بیرون که آمدی در آستانه در خانه ات بایست و بگو: 

اللهم إليك وجهت وجهي و عليك خلفت أهلى و مالی و ما خولتني و بک و ثقت فلا تخيبني يا من لا يخيب من أراده و لا يُضيع من حفظه

۲۱۰

صل على محمد و آلِ مُحَمّد ؛ واحفظني بحفظكَ فَإِنَّهُ لا يَضِيعُ من حفظت

زمانی که به امید خدا به سلامت به مشهد امام رضا (ع) رسیدی، هنگامی که خواستی زیارت کنی غسل کن و در همان حال چنین بگو:

اللهم طهرني و طهر لى قلبى واشرح لي صدري و أجر على لساني مدحتک و محبتك والثناء عليك فإنه لا قوة إلا بك، و قد علمت أن قوام ديني التسليم الأمرك و الاتباع لسنة نبيك والشهادة على جميع خلقك. اللهم اجعله لى شفاء و نورا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيءٍ قدير.

آنگاه پاکیزه ترین پوشاک خویش را بر تن کن در حالی که آرامش تمام وجودت را فرا گرفته است با پای برهنه و یاد خدا چنین بخوان:

اللهُ أَكْبَرُ وَلا إله إلا الله وسبحان الله و الحمد لله

گامهای خود را کوتاه بردار و زمانی که به آستان مقدس وارد میشوی این گونه بخوان:

بسم اللهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى مِلَّة رَسول الله صلى الله عليه و آله، أشهد أن لا إله إلا اللهُ وَحدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحمَّداً عَبدُهُ وَرَسُولُهُ وَ أَنَّ عَلياً ولى الله.»

در برابر بارگاه ملکوتی امام بایست و با قلبی مملو از عشق با آقا سخن بگو مؤلف هر بار که به زیارت امام (ع) توفیق حاصل میکند در هیاهوی مشتاقان گم می شود و قطره ای در برابر اقیانوس ارادتمندان حضرتش میگردد. لحظاتی در خود فرو می رود که گویی در این جهان خاکی حضور ندارد و آنگاه دعا می خواند و طلب آمرزش میکند، شاید این گریه ها و نوشته ها شفاعت روز رستاخیزش باشند. ان شاءا...

شیخ صدوق گوید: «به هنگام و داع چنین بخوان:

السلام علیک یا مولای و ابن مولاى و رحمة الله و بركاتُهُ أَنتَ لَنا جنة من العذاب، و هذا أوان انصرافي عنك إن كنت أذنت لي، غير راغب

۲۱۱

عنک و لا مستبدل بک و لا مؤثر عليك و لا زاهد في قربك، و قد جدت بنفسي للحدثان، وتركت الأهل والأولاد والأوطان، فكن لي شافعاً يوم حاجتی و فقری و فاقتى، يوم لايى يُغنى عنى حمیمی و لا قریبی، یوم لا يغنى غنى والدى ولا ولدى أسان الله الذى قدر على رحلتي إليك أن ينفس یک گربتی، و أسأل الله الذى قدر على فراق مكانك أن لا يجعله آخر العهد من رجوعى إليك و أسأل الله الذى أبكى عليك عيني أن يجعله لى سَبَباً و ذخراً و أسأل الله الذى أراني مكانك و هداني للتسليم عليک و زيارتي إياك أن يوردني حوضكم و يرزقني مرافقتكم في الجنان السَّلامُ عَلَيْكَ يا صفوة الله، السلامُ على أمير المؤمين، ووَصَى رَسُولِ رَبِّ العالمين، وقائد الغر المحجلين، السَّلام عَلَى الحَسَنِ و الحسین سیدی شباب أهل الجنة، السلام على الأئمة (وَ تُسميهم واحداً واحداً ) و رحمة اللهِ وَبَرَكاتُه.

السلام على ملائكة الله الباقين، السّلامُ عَلَى المَلائِكَةِ المُقيمينَ المسبحين الذين بأمره يعملون، السلام علينا و على عباد الله الصالحين. اللهم لا تجعلهُ آخِرَ العَهْدِ مِن زيارتي إياه فان جَعَلَتَهُ فَاحْشُرْنِي مَعَهُ وَ مَعَ آبائه الماضين، و إن أنفسى يا رَبِّ فَارزقنى زيارته أبداً ما أنفسى إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيءٍ قدير.

و بگو:

أستودعك الله و أسترعيك و أقرأ عليك السلام، آمنا بالله و بما دعوت إليه فكتبتا مَعَ الشَّاهِدِينَ. اللهم فارزقنى حبهم و مودتهم أبداً ما أنفسى. السلام منى أبداً ما بَقيتُ، و دائماً إذا فنيتُ السَّلامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبادِ اللهِ الصالحين.

«هنگامی که از بارگاه امام بیرون می آیی تا آنجا که ضریح را به چشم می بینی رو از آن بر مگردان.»

زیارت حضرت: ابن قولویه از یکی از امامان نقل میکند که فرمود: «هنگامی که به

۲۱۲

بارگاه امام رضا (ع) روانه شدی، چنین بخوان:

اللَّهُم صَلِّ عَلَى عَلَى بْنِ مُوسَى الرَّضا المرتضى الإمام التَّقى النقى و حُجَّتِكَ عَلَى مَن فَوقَ الأَرض وَ مَن تحت الثرى، الصديق الشَّهيد صلاة كثيرة تامة زاكية مُتَواصِلَةٌ مُتَوَائِرَة مُترادِفَةً كَأَفَضَلِ مَا صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٌ مِن أوليائك.»

دعای وداع (مختصر): کفعمی گوید در وداع امام رضا (ع) همان متنی را بخوان که از امام صادق (ع) برای وداع پیامبر (ص) نقل شده است. و چنین بگو:

لا جَعَلَهُ اللهُ آخِرَ تَسليمى عَلَيْكَ.

و اگر خواستی این را بخوان:

السلام علیک یا ولى الله ورحمة الله وبركاته، اللهم لا تجعله أخر العهد من زیارتی ابن نبيك و حُجَتَكَ عَلَى خَلقَك، واجمعني وإياه في جَنتَكَ، وَ احشرني مَعَهُ وَ فى حزبه مع الشهداء و الصالحين و حسن أولئك رفيقا. و أستودعك الله و أسترعيك و أقرأ عَلَيْكَ السلام، آمنا بالله و و بالرَّسُول و بما جئت به و ذللت عَلَيْهِ فَاكتبنا مع الشاهدين.»

شیخ مفید در کتاب «مقنعه زیارتی دیگر را نقل میکند و می گوید: «پس از آنکه غسل زیارت کردی و پاکیزه ترین لباس خویش را پوشیدی نزد قبر امام می ایستی و می گویی:

السّلامُ عَلَيْكَ يا وَلَى اللَّهِ وَابْنَ وَلِيهِ ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا حُجَةَ اللَّهِ وَابْنَ حُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يا إمامَ الهُدَى وَالعُروة الوثقى وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرِكَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّكَ مَضَيتَ عَلَى مَا مَضى عَلَيْهِ آباؤك الطاهِرُونَ صَلَواتُ اللهِ عليهم لم تؤثر عَمِّى عَلَى هُدى وَلَم تَمِل مِن حق إلى باطِل وَ أَنَّكَ

۲۱۳

نصحت الله ولرسوله و أديت الأمانَةَ فَجَزاك اللهُ عَنِ الاسلام وَ أَهْلِهِ خَيْرٌ الجزاء، أتيتك بأبى و أمى زائراً عارفاً بحقكَ مُواليا لأوليائك معاديا لأعدائِكَ فَاشْفَع لي عندَ رَبِّكَ.

آن گاه خود را بر قبر میاندازی و آن را میبوسی و دو گونه خویش را بر آن می نهی، سپس به بالاسر میروی و چنین می خوانی:

السَّلامُ عَلَيْكَ يا مولای یا ابنَ رَسولِ اللهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ، أَشْهَدُ أَنَّكَ الإمام الهادى وَ الوَليُّ المُرشِدُ أبرء ، إلى اللهِ مِن أَعدائِكَ وَ أَتَقَرَبُ إلى اللهِ بِوِلايَتِكَ، صَلَّى اللهُ عَلَيْكَ وَ رَحمة اللهِ وَبَرَكَاتُهُ.

پس از آن دو رکعت نماز زیارت به جای آوری 

در کتاب سترگ و معتبر عماد العلماء حاج شیخ عباس قمی ترجمه استاد فرهیخته صدر المتألمين حاج شیخ مهدی الهی قمشه ای درباره چگونگی و اهمیت زیارت امام رضا (ع) آمده است که:

در بیان فضیلت و کیفیت زیارت امام الانس والجنة المدفون بارض الغربة بضعة سيد الورى مولانا ابو الحسن على بن موسى الرضا صلوات عليه و على آبائه و اولاده ائمة الهدى اما فضيلت زیارت آن حضرت پس بیشتر از آن است که شمارش شود و ما در اینجا تبرک می جوییم به ذکر چند خبر و نقل که اکثر آن را از تحفة الزائر اول از حضرت رسول صلى الله علیه و آله منقول است که فرمود زود باشد که پاره ای از تن من در زمین خراسان مدفون گردد و هیچ مؤمنی زیارت نکند او را مگر آنکه حق تعالی از برای او واجب گرداند و بدنش را بر آتش جهنم حرام گرداند. و در حدیث معتبر دیگر فرمود که پاره ای از بدن من در خراسان مدفون خواهد شد هر غمناکی که او را زیارت کند البته حق تعالی غمش را زایل گرداند و هر گناهکاری که او را زیارت کند البته خدا گناهانش را بیامرزد و دوم بسند معتبر منقول است که حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام فرمود که هر که زیارت کند قبر فرزند من علی را او را نزد

۲۱۴

خدای تعالی ثواب هفتاد حج مقبول بوده باشد را وی استبعاد کرد و گفت هفتاد حج مقبول حضرت فرمود که بلی هفتاد هزار حج گفت هفتاد هزار حج فرمود که چه بسیار حجی باشد که مقبول نباشد هر که آن حضرت را زیارت کند یا یکشب نزد آن حضرت بماند چنان باشد که خدا را در عرش زیارت کرده باشد فرمود بلی چون روز قیامت میشود بر عرش الهی چهار کس از پیشینیان و چهار کس از پسینیان خواهند بود اما پیشینیان پس نوح و ابراهیم و موسی و عیسی علیهم السلامند و اما پسینیان پس محمد و علی و حسن و حسين عليهم السلامند پس ریسمانی میکشند در پای عرش پس می نشینید با ما زیارت کنندگان قبور ائمه و به درستی که زیارت کنندگان قبر فرزندم علی درجه ایشان از همه بلندتر و عطایشان از همه بیشتر خواهد بود. سوم از حضرت امام رضا علیه السلام روایت است که فرمود: در خراسان بقعه ای است که بر آن زمانی خواهد آمد که محل رفتن و آمدن ملائکه خواهد بود پس پیوسته فوجی از ملائکه از آسمان فرود خواهند آمد و فوجی بالا خواهند رفت تا در صور دمیده شود پرسیدند یا بن رسول الله کدام بقعه است فرمود که آن در زمین طوس است و آن والله باغی است از باغهای بهشت هر که مرا زیارت کند در آن بقعه چنان است که رسول خدا را زیارت کرده است و بنویسد حق تعالی از برای او به سبب آن زیارت ثواب هزار حج پسندیده و هزار عمره مقبوله و من و پدرانم شفیع او باشیم در روز قیامت چهارم به چندین سند صحیح از «ابی نصر منقول است که گفت خواندم نامه امام رضا عليه السلام را که نوشته بود که برسانید به شیعیان من که زیارت من نزد خدا برابر است با هزار حج پس من این حدیث را به خدمت امام محمد تقی علیه السلام عرض کردم فرمود: بلی والله هزار هزار حج هست از برای کسی که آن حضرت را زیارت کند و حق او را شناسد. پنجم به دو سند معتبر منقول است که حضرت امام رضا علیه السلام فرمود: هر که مرا زیارت کند با این دوری قبر من بیایم به نزد او در سه موطن روز قیامت تا او را خلاصی بخشم از اهوال آنها در وقتی که نامه های نیکوکاران در دست راست ایشان و نامه های بدکاران در دست چپ ایشان پرواز کند و نزد صراط و نزد آنها روم اعمال.»

۲۱۵

ششم در حدیث معتبر دیگر فرمود که زود باشد که کشته : شوم به زهر با ظلم و ستم و مدفون شوم در پهلوی هارون الرشید پس بگرداند خدا تربت مرا محل تردد شیعیان و دوستان من پس هر که مرا در این غربت زیارت کند واجب شود برای او که من او را زیارت کنم در روز قیامت و سوگند می خورم به خدایی که محمد را گرامی داشته است به پیغمبری و برگزیده است او را بر جمیع خلایق هر که از شما شیعیان نزد قبر من دو رکعت نماز کند البته مستحق شود آمرزش گناهان را از خداوند عالمیان در روز قیامت و به حق آن خداوندی که ما را گرامی داشته است بعد از محمد (ص) به امامت و مخصوص گردانیده است ما را به وصیت آن حضرت سوگند میخورم که زیارت کنندگان قبر من گرامی تر از هر گروهی اند بر خدا در روز قیامت و هر مؤمنی که مرا زیارت کند پس بر روی او قطره ای از باران برسد البته حق تعالی جسد او را بر آتش جهنم حرام گرداند. هفتم به سند معتبر منقول است که محمد بن سلیمان از امام محمد تقى علیه السلام پرسید که شخصی حج واجب خود را کرده است به عنوان حج تمتع پس به مدینه رفت و زیارت حضرت رسول (ص) را کرد پس رفت به نجف و زیارت پدرت امیرالمؤمنین علیه السلام را کرد و حق او می شناخت و می دانست که او حجت خداست بر خلق او و او درگاه خداست که از آن به در خدا باید رسید پس سلام کرد بر آن حضرت پس رفت به کربلا و حضرت امام حسین (ع) را زیارت کرد پس رفت به بغداد و حضرت امام موسی کاظم (ع) را زیارت کرد پس به شهر خود برگشت و در این وقت خدا آن قدر مال به او روزی کرده است که به حج میتواند رفت کدام بهتر است از برای این مرد که حج واجب خود را کرده است که برگردد و باز حج بکند یا برود به خراسان و پدرت امام رضا (ع) را زیارت کند فرمود برود بر پدرم سلام کند افضل است و باید که در ماه رجب باشد و در این زمان مکنید که بر ما و شما از خلیفه خوف تشنیع هست.» هشتم شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه از حضرت امام محمد تقی علیه السلام روایت کرده که فرمود: در میان دو کوه طوس قطعه ای از زمین است که از بهشت برداشته شده است هر که داخل شود در آن ایمن خواهد بود در روز قیامت از آتش جهنم و نیز از آن حضرت روایت

۲۱۶

کرده که: فرمود من ضامنم از جانب حق تعالی بهشت را از برای هر که زیارت کند قبر پدرم را به طوس در حالی که عارف به حق آن حضرت باشد.» شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا روایت کرده که مردی از صالحین در خواب دید حضرت رسول (ص) را عرض کرد به آن حضرت که یا رسول الله از فرزندان تو کدام یک را من زیارت کنم؟ فرمود بعضی از فرزندان من زهر خورده اند و بعضی کشته شدند گفتم کدام یک از آنها را زیارت کنم؟ با پراکنده شدن چهره ایشان فرمود زیارت کن آن کسی را که به تو نزدیک تر است، یعنی محل تو به قبر او نزدیک تر است و او مدفون است به زمین غربت گفتم یا رسول الله از این فرمایش رضا قصد کردید؟ فرمود بگو صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ بگو صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ بگو صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ سه مرتبه این را فرمود.»

نقل دیگری از کیفیت زیارت آن حضرت

پس بدان که از برای آن بزرگوار زیارات چندی نقل شده و زیارت مشهور آن حضرت زیارتی است که در کتب معتبره مذکور است و به شیخ جلیل القدر محمد بن الحسن بن الوليد» که از مشایخ جناب صدوق است، منسوب گردانیده اند و از مزار ابن قولویه معلوم میشود که از ائمه علیهم السلام مروی بوده باشد و کیفیت آن موافق كتاب من لا يحضره الفقیه» چنانست که چون اراده نمایی زیارت کنی قبر امام رضا علیه السلام را در طوس پس غسل کن پیش از آنکه از خانه بیرون روی و بگو در وقتی که غسل می کنی.

اللهم طهرني و طهر لى قلبى و اشرح لى صدرى وَ أَجِرْ عَلَى لِساني مِدْحَتَكَ وَالثَّنَاءَ عَلَيْكَ فَإِنَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِكَ اللهُمَّ اجْعَلَهُ لى طَهُوراً و شِفاء و می گویی در وقت بیرون رفتن بسم اللهِ وَ بِاللهِ وَ إِلى الله والى ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ حَسْبِي اللَّهُ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ اللَّهُمَّ إِلَيْكَ تَوَجَّهْتُ وَإِليكَ قَصَدتُ وَمَا عِندَكَ أَرَدْتُ پس چون بیرون روی بر در خانه خود بایست و بگو اَللّهُمَّ إِليكَ وَجَهتُ وَجْهَى وَ عَلَيْكَ

۲۱۷

خَلَفْتُ أَهْلی و مالی وَ ما خَوَلتَنى وَبِكَ وَثِقْتُ فَلَا تُخَيَّبْني يَا مَنْ لَا يُخَيْب مَنْ أَرَادَهُ وَلَا يُضَيِّعُ مَنْ حَفِظَهُ صَلِّ عَلى مُحمَّد وَ الِ مُحمدٍ وَاحْفَظني بِحَفِظِكَ فَإِنَّهُ لا يضيعُ مَن حَفِظْتَ پس هرگاه رسیدی به سلامت انشاء الله پس هرگاه خواهی به زیارت بروی غسل بکن و بگو در وقتی غسل می کنی اللَّهُمَّ طَهَّرْنِي وَ طَهُرْلي قلبي و اشرح لي صدرى وَأَجِرْ عَلى لسانى مِدْحَتَكَ وَ مَحَبَّتَكَ وَالثَّنَاءَ عَلَيْكَ فَإِنَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِكَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ قوام دينى التسليمُ لِأَمْرِكَ وَالأَتَّبَاعُ لِسُنَّةِ نَبِيِّكَ وَالشَّهَادَةُ عَلَى جَمِيعِ خَلْقِكَ اللهُمَّ اجْعَلْهُ لى شِفَاءٌ وَ نُوراً إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قدیر پس بپوش پاکیزه ترین جامه های خود را و برو با پای برهنه به آرامی و وقار و دلت بیاد خدا و اللهُ أَكْبَرُ وَ لا إِلهَ إِلَّا اللهُ وسُبْحانَ اللهِ والحَمْدُ لِلَّهِ بگو و گامهای خود را کوتاه بردار و چون داخل روضه مقدسه شوی بگو بسم الله و بِاللَّهِ وَ عَلَى مِلَةِ رِسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَالِهِ أَشْهَدُ أَن لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحمّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ وَ أَنَّ عَلِياً وَلِيُّ الله پس برو به نزد ضریح و قبله را در پشت خود بگیر و رو به روی آن حضرت بایست و بگو أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبدُهُ وَرَسُولُهُ وَإِنَّهُ سَيدُ الأَوَّلِينَ وَالآخِرِينَ وَأَنَّهُ سَيِّدُ الانبياء والمُرْسَلِينَ اللَّهُمَّ صَلَّ عَلَى مُحَمَّد عَبدِكَ وَ رَسُولِكَ وَ نَبِيِّكَ وَ سَيِّدِ خَلْقَكَ أَجْمَعِينَ صَلوة لا يقوى على إحصائها غَيْرُكَ اللهُمَّ صَلِّ عَلَى أمير المؤمنينَ عَلِيّ بْن ابيطالب عَبدِكَ وَ اخی رِسُولِكَ الَّذِي انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِكَ وَجَعَلْتَهُ هَادِيا لِمَنْ شِئتَ مِنْ خَلْقِكَ وَالدَّلِيلَ عَلَى مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسالاتِكَ وَدَيَّانَ الدِّينِ بِعَدلِكَ وَفَصْلِ قَضائِكَ بَينَ خَلْقِكَ وَالْمُهَيمِنَ على ذلك كله وَالسَّلام عَلَيْهِ و رحمة اللهِ وَبَرَكاتُهُ اللهُمَّ صَلِّ عَلَى فاطمة بنت نَبِيِّكَ وَ زَوجَةٍ وَلَيْكَ وَ أَمَّ السَّبْطَينِ الحَسَنِ والحُسَينِ سَيِّدَى شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ الظُّهْرَةِ الطَّاهِرَةِ المُطَهَّرَةِ التَّقية النقيَّةِ الرَّضِيَةِ الزَّكِيَّةِ سَيدَةِ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ أَجْمَعِينَ صَلوةٌ لا يقوى عَلَى إِحْصَائِها غَيْرُكَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الحَسَنِ وَالحُسَينِ سِيطَى نَبِيِّكَ وَ سَيِّدَى شَباب أهل الجِنَّةِ القائمين في خَلْقِكَ وَالدَّلِيلَيْنِ عَلَى مَنْ بعثت بر سالاتِكَ وَ دَيَّانِی الدینِ بِعَدْلِكَ وَ فَصْلِی فَضَائِكَ بَيْنَ خَلْقِكَ اللَّهُمَّ صَلِ عَلَى عَلي بن الحُسَينِ عَبدِكَ القائم في خَلقِكَ وَالدَّلِيلِ عَلَى مَنْ بَعَثْتَ بر سالاتِكَ وَ دَيَّانِ الدِّينِ بِعَدْلِكَ وَفَضْلٍ قَضَائِكَ بَيْنَ خَلْقِكَ سَيِّدِ العَابِدِينَ اللهُم

۲۱۸

صَلَّ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلى عَبْدِكَ وَخَلِيفَتكَ في أَرْضِكَ بِاقِرِ عِلم النَّبِيِّينَ اللهُمَّ صَلِّ عَلَى جَعَفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ عَبْدِكَ وَ وَلِى دِينِكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى خَلْقِكَ أَجْمَعِينَ الصَّادِقِ البَارُ اللَّهُم صَلِّ عَلَى مُوسَى بْنِ جَعْفَر عَبدِكَ الصَّالِحِ وَلِسَانِكَ في خَلْقِكَ وَالنَّاطِقِ بِحُكْمِكَ وَ الحُجَّةِ عَلَى بَرِيَّتِكَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى عَلِي بن موسى الرضا المُرْتَضى عَبْدِكَ وَ وَلِى دينك القائم بِعَدلِكَ وَ الداعي إلى دينك و دين ابائه الصادقين صلوة لا يقوى على إحصائها غَيْرُكَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ بْنِ عَلَى عَبْدِكَ وَ وَلَيْكَ القائم بأمرِكَ وَالدّاعى إلى سَبِيلِكَ اللهُمَّ صَلَّ عَلَى عَلَى بْن مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ وَليَّ دِينِكَ اللَّهُمَّ صَلَّ عَلَى الحَسَنِ بنِ عَلى العامل بأمرك القائم في خَلْقِكَ وَ حُجَّتِكَ المُؤدّى عَن نَبِيِّكَ وَ شَاهِدِكَ عَلَى خَلْقِكَ المخصوص بكرامتك الداعى إلى طاعَتِكَ وطاعة رَسُولِكَ صَلَواتُكَ عَلَيْهِم أَجْمَعِينَ اللهُمَّ صَلِّ عَلى حُجَّتِكَ وَ وَلِيْكَ القائم فى خَلْقِكَ صَلوةٌ تامة نامية باقِيَةً تُعَجِّلُ بِهَا فَرَجَهُ وَ تَنصُرُهُ بِها وَتَجْعَلْنَا مَعَهُ في الدُّنيا وَالآخِرِةِ اللَّهُمَّ إِنِّي اتَقَرَبُ إِليكَ بِحُبِّهِمْ وَ أوالى وَلِيَهُمْ وَ أَعادى عَدُوَّهُمْ فَارِزُقنِي بِهِمْ خَيرَ الدُّنْيا والآخِرَة وَاصْرِفْ عَنِّى بِهِمْ شَرَّ الدُّنيا وَالآخِرَةِ وَ أَهْوَالَ يَوْمِ القِيمَةِ پس می نشینی نزد سر آن حضرت و میگویی اَلسَّلامُ عَلَیک یا وَلِيُّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يا حُجَّةَ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يا نور الله في ظلماتِ الأرضِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا عَمُودَ الدینِ السَّلامُ عَلَیكَ یا وارِثَ آدَمَ صِفْوَةِ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وَارِثَ نوح نبي الله السّلامُ عَلَيْكَ يا وارثَ إبراهيم خليل الله السّلامُ علیک یا وارث اسمعيل ذبيح اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يا وارثَ مُوسى كليم اللهِ السَّلام عَلَيْكَ یا وارِثَ عیسی الله السّلامُ عَلَيْكَ يا وارثَ مُحمّد رَسُولِ اللهِ السَّلامُ عَليكَ يا وارثَ أمير المؤمنينَ عَلِيَّ وَلِيُّ اللَّهِ وَوَصِيَّ رَسُولِ رَبِّ العالَمينَ السَّلامُ عَلَيْكَ یا وارِثَ فاطمة الزهراء السَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ الحَسَنِ وَ الحُسَينٌ سَيِّدَى شَبَابِ أَهْل الجَنَّةِ السَّلامُ عَلَيْكَ یا وارِثَ عَلِيِّ بنِ الحُسَيْن زين العابدين السّلامُ عَلَيْكَ يا وارثَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلى باقِرِ عِلْم الأوَّلِينَ وَالآخِرينَ السَّلامُ عَلَيْكَ يا وارث جعفر بن محمد الصادق البارُ السَّلامُ عَلَيْكَ يا وارثَ مُوسى بن جَعفَر السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّها الصديق الشَّهيدُ السَّلامُ عَليكَ أَيُّهَا الوَصِيُّ البَارُ التَّقَيُّ أَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلوةَ وَاتَيتَ الزَّكوةَ وَ أَمَرْتَ بالمَعروفِ وَ نَهَيْتَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ عَبَدْتَ

۲۱۹

اللهَ حَتَّى اتيك اليَقِينُ السَّلامُ عَلَيْكَ يا ابا الحَسَن وَ رَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ پس خود را بر ضریح می چسبانی و میگویی اللَّهُمَّ إِلَيْكَ صَمَدْتُ مِنْ ارضى وَ قَطَعتُ البلاد رَجَاءَ رَحمَتِكَ فَلا تُخَيِبنى وَلا تَرْدنى بِغَيْرِ قَضَاءِ حَاجَتِي وَارْحَمْ تَقَلُّبِي عَلَى قَبْرِ ابْنِ أَخِي رَسُولِكَ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَالِهِ بِأَبِى أَنتَ وَ أَمَى يَا مَوْلايَ أَتَيْتُكَ زائراً وافدا عائِداً مِمَّا جَنَيْتُ عَلى نَفسي وَ احْتَطَبْتُ عَلى ظَهْرِى فَكُنْ لي شافعاً إلَى اللَّهِ يَوْمَ فَقْرِى وَفَاقَتِي فَلَكَ عِندَ اللهِ مَقامٌ مَحْمُودٌ وَأَنتَ عِندَهُ وَجِيهٌ پس دست راست را بلند میکنی و دست چپ را بر قبر می گشایی و می گویی اللهم إِنِّي أَتَقَرَّبُ إِلَيْكَ بِحُبِّهِم وَبِوِلايَتِهِم أَتَوَلَّى آخِرَهُمْ بِمَا تَوَلَّيتُ بِهِ أَوَّلَهُمْ وَ أَبْرَهُ مِن كل وَلِيجَةٍ دُونَهُمْ اللَّهُمَّ العَن الذينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَكَ وَانْهَمُوا نَبِيِّكَ وَجَحَدُوا بِآيَاتِكَ وَسَخِرُوا بِإِمامِكَ وَحَمَلُوا الناس على أكتافِ الِ مُحَمَّدٍ اللَّهُمَّ إِنِّي أَتَقَرَبُ إليكَ بِاللَّعْنَةِ عَلَيْهِمْ وَالبَرائَةِ مِنْهُمْ فِي الدُّنيا وَالآخِرَةِ یا رَحْمنُ پس بر می گردی و به نزد پای آن حضرت میروی و میگویی صلَّی اللهُ عَلَيْكَ يَا أَبَا الحَسَنِ صَلَّى اللهُ عَلَى رُوحِكَ وبَدَنِكَ صَبَرْتَ وَ اَنتَ الصَّادِقُ المُصَدِّقُ قَتَلَ الله من قَتَلَكَ بِالأيدى وَالأَلْسُن پس تضرع و مبالغه کن در لعنت کردن بر کشنده امير المؤمنین و قاتلان حسن و حسین علیهم السلام و قاتلان جميع اهلیت رسول خدا صلى الله عليه و آله پس از پشت قبر برو و نزد سر آن حضرت دو رکعت نماز بکن در رکعت اول سوره پس و در رکعت دويم سورة الرحمن بخوان و جهد کن در دعا و تضرع و بسیار دعا کن از برای پدر و مادر خود و جميع برادران مؤمن خود و آنچه خواهی نزد سر آن حضرت بمان و باید که نمازهای خود را نزد قبر بکنی که این بهترین زیارات آن حضرت است و در فقیه و عيون و كتب علامه مجلسی و غیره وَ سَخِرُوا بامامک» که در آخر زیار تست لعنت کن خداوندا کسانی را که استهزاء نمودند به امامی که تو از جهت ایشان مقرر فرمودی و لکن در مصباح الزائر سَخِرُوا بِايَامِک است و این نیز درست است بلکه شاید از جهتی اولی باشد چه آنکه مراد از ایام ائمه علیهم السلام است چنان که در خبر صقر بن ابی دلف» در فصل پنجم از باب اول صفحه ۹۵ معلوم شد و بدان نیز که لعنت کردن بر قاتلان ائمة عليهم السلام به هر زبانی که کرده شود خوبست و اگر این عبارت را که از بعضی ادعیه اخذ

۲۲۰

شده بخواند خوب است که دعای امام رضا (ع) گویند. اللَّهُمَّ العَنْ قَتَلَةَ أَمير المُؤْمِنِينَ وَقَتَلَةَ الحَسَنِ وَالحُسَينِ عَلَيْهِمُ السَّلامُ وَقَتَلَةَ أَهْلِ بَيْتِ نَبِيِّكَ اللَّهُم العَنْ أَعْداءَ الِ مُحَمَّدٍ وَ قَتَلَتَهُم وَ زِدْهُم عَذاباً فَوقَ العَذاب و هواناً فَوقَ هَوَانٍ وَذُلّا فَوقَ ذُلُّ وَ خِزياً فَوقَ خِزيِ اللَّهُمَّ دُعَهُم إِلى النَّارِ دَعَا وَأَرْكِسُهُمْ في اليم عَذَابِكَ رَكْساً وَاحْشُرْهُم وَ أَتبَاعَهُمْ إِلى جَهَنَّمَ زُمَراً و در تحفة الزائر است که شیخ مفید ذکر کرده که مستحب است که بعد از نماز زیارت امام رضا (ع) این دعا را بخوانند اللهمَّ إِنِّي أَسْتَلكَ يا اللهُ الدَّائِمُ في مُلْكِهِ القَائِمُ فِي عِزَّهِ المُطَاعُ في سلطانِهِ المُتَفَرَّدُ في كبريائِهِ المُتَوَحِّدُ في دَيْمُومِيَّةِ بَقَائِهِ العَادِلُ في بَرِيَّتِهِ العَالِمُ في قَضِيَّتِهِ الكَرِيمُ في تأخير عُقوبَتِهِ الهى حاجاتى مصروفة إليك و أمالي موقوفَةٌ لَدَيْكَ وَكُلّما وفقتنى مِنْ خَيْرٍ فَأَنتَ دَليلى عَلَيْهِ وَطَرِيقي إليه يا قديراً لا تَوْدُهُ المَطالِبُ يا مَلِيّاً يَلْجَأُ إِلَيْهِ كُلُّ راغب ما زِلتُ مَصْحوباً مِنْكَ بالنَّعم جارياً على عادات الأحسان والكرم أَسْأَلُكَ بِالقُدرةِ النَّافِذَةِ في جميع الأشياءِ وَقَضَائِكَ المُبرم الذي تحجُبُهُ بِأَيْسَرِ الدُّعَاءِ وَ بِالنَّظْرَةِ التي نَظَرْتَ بِها إِلى الجِبالِ فَتَشامَخَت وَإِلى الأَرضينَ فَتَسَطَحَتْ وإِلَى السَّمواتِ فَارتَفَعَتْ وَ إِلَى البِحارِ فَتَفَجَّرَت يَا مَنْ جَلَّ عَنْ أَدَواتِ لَحظاتِ البَشَرِ وَ لَطُفَ عَنْ دَقَائِقِ خَطَرَاتِ الفكر لا تُحمد يا سيدى إِلَّا بِتوفيق مِنْكَ يَقْتَضَى حَمْداً وَلَا تُشْكَرُ عَلَى أَصْغَرِ مِنَّةٍ إِلَّا اسْتَوْجَبْتَ بِها شُكراً فَمَتَى تُحصى نَعْمَاؤُكَ يا إلهي وَ تُجازِي الْاؤُكَ يَا مَوْلايَ وَ تُكافى صَنابِعُكَ يَا سَيِّدَى وَ مِنْ نِعَمِكَ يَحْمَدُ الحامدونَ وَ مِن شُكرِكَ يَشكُرُ الشَّاكِرُونَ وَأَنْتَ المُعْتَمَدُ لِلذُّنوبِ في عَفْوِكَ وَالنَّاشِرُ عَلَى الخاطئينَ جَناحَ ستركَ وَ أَنتَ الكاشِفُ لِلضُّرِّ بِيَدَكَ فَكَمْ مِنْ سَيِّئَةٍ أَخْفَاهَا حِلْمُكَ حَتَّى دَخِلَتْ وَحَسَنَةٍ ضَاعَفَها فَضْلُكَ حَتَّى عَظُمَت عَلَيْها مُجازاتكَ جَلَلْتَ أَنْ يُخَافَ مِنكَ إِلَّا العدلُ وَ أَن يُرجى مِنكَ إِلَّا الأحسانُ وَالفَضْلُ فَامْنُنْ عَلَى بِمَا أَوْ جَبَهُ فَضْلُكَ وَلَا تَخْذلني بما يَحْكُم بِه عَدلُكَ سَيِّدَى لَوْ عَلِمَتِ الأَرْضُ بِذُنُوبي لساخت بی أو الجبال لهدتني أو السموات لاختطفتني أو البحار لأَغْرَقَتْني سَيِّدي سيدي سیدی مَوْلای مَوْلای مَوْلای قَدْ تَكَرَّرَ وُقوفى لِضِيافَتِكَ فَلَا تَحْرِمْنِي مَا وَعَدْتَ المُتَعَرِّضِينَ لِمَسْأَلَتِكَ يا مَعْرُوفَ العارفين يا معبود العابدين يا مشكور الشَّاكِرِينَ يا جَليس الذاكِرِينَ يا مَحْمُودَ مَنْ حَمِدَهُ يا مَوجُودَ مَنْ طَلَبَهُ يا

۲۲۱

موصُوفَ مَنْ وَحْدَهُ يا مَحبُوبَ مَنْ أَحَبَّهُ يا غَوْثَ مَنْ أَرَادَهُ یا مقصود مَنْ أَنَابَ إِلَيْهِ يَا مَنْ لا يَعْلَمُ الغَيْبَ إِلَّا هُوَ يَا مَنْ لا يَصْرِفُ السُّوءَ إِلَّا هُوَ يَا مَنْ لَا يُدَبِّرُ الأَمْرَ إِلَّا هُوَ يَا مَنْ لا يَغْفِرُ الذَّنْبَ إِلَّا هُوَ يَا مَنْ لا يَخْلُقُ الخَلْقَ إِلَّا هُوَ يَا مَنْ لَا يَنْزِلُ الغَيْثَ إِلَّا هُوَ صَلِّ عَلَى مُحمدٍ وَ الِ مُحمدٍ وَاغْفِر لي يا خير الغافِرِينَ رَبِّ إِنِّي أَسْتَغْفِرُكَ استغفار حَيَاءٍ وَ اسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفار رَجَاءٍ وَ اسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفَارَ إِنابَةٍ وَ اسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفار رَغْبَةٍ وَ اسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفَارَ رَهْبَةٍ وَاسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفَارَ طَاعَةٍ وَ اسْتَغْفِرُكَ اسْتِغفار ايمانٍ وَاسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفَارَ إِفْرَارٍ وَ اسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفَارَ اخلاص و اسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفَارَ تَقْوى وَ اسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفَارَ تَوَكُلٍ وَ اسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفَارَ ذَلَّةٍ وَ اسْتَغْفِرُكَ استغفار عامل لك هارب مِنْكَ إِليكَ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ محمدٍ وَتُبْ عَلَى وَ عَلَى وَالِدَى بِمَا تُبْتَ وَ تَتَوبُ عَلى جَميع خَلْقِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ يا مَنْ يُسمّى بالغَفُورِ الرَّحِيم يا مَنْ يُسَمّى بِالغَفور الرحيم يا مَنْ يُسَمّى با الغَفُورِ الرَّحِيمِ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاقْبَلْ تَوْبَتي وَ زَكِ عَمَلى وَ اشْكُرْ سَعْيِي و ارْحَمْ ضَرَاعَتِي وَ لا تَحْجُبْ صَوْتَى وَ لَا تُخَيِّبُ مَسْئَلَتِي يَاغُوثَ المُسْتَغِيثِينَ وَ أَبْلِغْ أَيْمَتَى سَلامی وَ دُعائى وَ شَفِعْهُمْ فى جميع ما سَأَلْتُكَ وَ أَوْصِلْ هَدِيتِي إِلَيْهِمْ كَمَا يَنبَغِى لَهُم وَ زِدْهُم مِن ذلك ما ينبغى لك باضعاف لا يُحصيها غيرُكَ وَ لا حول ولا قوة إلا بالله العلى العظيم وصلى الله على أطيب المرسلين مُحمدٍ و اله الطاهرین علامه مجلسی در بحار از بعضی مؤلفات قدماء اصحاب زیارتی برای حضرت امام رضا علیه السلام نقل کرده که معروف است به جوادیه و در آخر آن زیارت است که نماز زیارت به جا آور و تسبیح کن و هدیه نما آن را به أن حضرت پس بگو اللهُمَّ إِنِّي أَسْتَلُكَ يا الله الدائم و این دعا را تا به آخر نقل کرده پس هرگاه در آن مشهد مقدس آن زیارت را خواندی این دعا را ترک مکن زیارت دیگر زیارتی است که ابن قولویه از بعضی ائمه عليهم السلام روایت کرده که فرمودند چون به نزد قبر امام رضا علیه السلام بروی بگو اللهمَّ صَلَّ على على بن موسى الرضا المرتضى الأمام التَّقى النَّقَى وَحُجَتِكَ عَلَى مَنْ فَوقَ الأرضِ وَ مَن تَحْتَ الثرى الصديق الشهيد صلوة كثيرةً تامَّةً رَاكِيَةً مُتَواصِلة متواترةً مُترادِفَةٌ كَأَفْضَل ما صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَوْلِيانک زیارت دیگر زیارتی است که شیخ مفید در مقنعه نقل کرده و فرموده می بایستی نزد قبر آن حضرت

۲۲۲

بعد از آنکه غسل زیارت کرده باشی و پاکیزه ترین جامه های خود را پوشیده باشی و می گویی السَّلامُ عَلَيْكَ يا وَلِى اللَّهِ وَ ابْن وَلِيِّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللهِ وَابْنَ حُجَّتِهِ السَّلامُ عليك يا إمام الهدى والعُروة الوثقى وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّكَ مَضَيتَ عَلى ما مَضى عَلَيْهِ اباؤُكَ الطَّاهِرُونَ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيْهِم لَمْ تُؤْثِرُ عَمَى عَلَى هُدًى وَلَمْ تَمِلْ مِنْ حَقٍ إلى باطِل وَانَّكَ نَصَحْتَ لِلَّهِ وَلِرَسُولِهِ وَأَدَّيْتَ الأَمَانَةَ فَجَزاك الله عَنِ الإِسْلام وَ أَهْلِهِ خَيْرَ الجَزَاءِ أَتَيْتُكَ بِأَبِي وَأُمِّي زائراً عارفاً بِحَقِّكَ مُوالِياً لأوْلِيائِكَ مُعادِياً لِأَعْدائِكَ فَاشْفَعْ لَی عِندَ رَبِكَ پس بچسبان خود را به قبر و ببوس آن را و بگذار دو طرف روی خود را بر آن پس بگرد بجانب سر و بگو السّلامُ عَلَيْكَ يا مَولايَ يَابنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَحْمَةِ اللَّهِ وَبَرَكاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّكَ الأمام الهادى وَالوَليُّ المُرشِدُ أَبْرَءُ إِلَى اللَّهُ مِنْ أَعْدائِكَ وَاتَّقَرَّبُ إِلَى اللهِ بَوِلَا يَتِكَ صَلَّى اللهُ عَلَيْكَ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ پس دو رکعت نماز زیارت به جا آور و بعد از آن هر چه خواستی نماز کن و بگرد به طرف پاپس دعا کن به آنچه می خواهی که زیارت آن حضرت در ایام و اوقات شریفه مختصه به آن حضرت فضیلت بسیار دارد خصوصاً در ماه رجب و بیست و سی ام ذی القعده و بیست و پنجم آن و ششم ماه رمضان چنان که در محل خود در اعمال ماهها ذکر شد و غیر این روزها از ایام دیگر که به آن حضرت اختصاصی دارد و چون خواستی وداع کنی آن حضرت را پس بگو آنچه را که در وداع حضرت رسول (ص) می گفتی لا جَعَلَهُ اللهُ آخِرَ تسلیمی علیک و اگر خواستی بگو السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَليَّ اللهِ وَرَحْمَةُ الله وَبَرَكاتُهُ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِن زيارتي ابن نَبِيِّكَ وَ حُجَّتَكَ عَلَى خَلْقِكَ وَاجْمَعنى وَ إِيَّاهُ فِي جَنَّتِكَ وَ احْشرني مَعَهُ وَ فِي حِزبِهِ مَعَ الشُّهداءِ وَ الصَّالِحِينَ وَحَسُنَ اوْلِئِكَ رَفِيقاً وَاسْتَوْدِعُكَ اللَّهَ وَ اسْتَرْعِيكَ وَ أَقْرَءُ عَلَيْكَ السّلامَ آمَنَّا بِالله وَ بِالرَّسُولَ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَدَلَلتَ عَلَيْهِ فَاكْتَبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ در اینجا چند مطلب است که شایسته و مناسبت ذکرش اول به سند معتبر از حضرت امام علی نقی (ع) منقول است که هر که را به سوی خدا حاجتی بوده باشد پس زیارت کند قبر جدم حضرت امام رضا علیه السلام را در شهر طوس و حال آنکه غسل کرده باشد و نزد سر آن حضرت دو رکعت نماز بکند و در قنوت نماز حاجت خود را بطلبد پس به درستی که مستجاب

۲۲۳

می شود مگر آنکه از برای گناهی یا قطع رحمی سؤال کند به درستی که موضع قبر آن حضرت بقعه ای است از بقعه های بهشت و هیچ مؤمنی او را زیارت نمی کند مگر آنکه حق تعالی او را از آتش جهنم آزاد میکند و داخل بهشت می گرداند دوم علامه مجلسی نقل کرده از شیخ جلیل شیخ حسین بن عبد الصمد والد شیخ بهایی که او نیز شیخ ابوالطيب حسين بن احمد فقيه رازی ذکر نموده که هر کس زیارت کند حضرت امام رضا یا دیگر ائمه علیه السلام را پس در نزد آن امام به جای آورد نماز جعفر را برای او نوشته شود به هر رکعتی ثواب کسی که هزار حج و هزار عمره به جا آورده باشد و هزار بنده در راه خدا آزاد کرده باشد و هزار مرتبه به جهاد ایستاده باشد با پیغمبر مرسل و برای اوست به هر گامی که بر میدارد ثواب صد حج و صد عمره و صد بنده آزاد کردن در راه خدای تعالی و نوشته شود برای او صد حسنه و محو شود از او صد سینه همچنین روایت شده از محول سجستانی که چون مأمون طلب کرد امام رضا (ع) را از مدینه به خراسان حضرت به جهت وداع با قبر پیغمبر (ص) داخل مسجد شد و مکرر با قبر آن حضرت وداع می کرد و بیرون می آمد و بر میگشت نزد قبر در هر دفعه صدای مبارکش به گریه بلند بود من نزدیک آن حضرت رفتم و سلام کردم بر او جواب داد پس تهنیت گفتم او را با آن سفر فرمود مرا زیارت کن همانا من بیرون میشوم از جوار جدم و می میرم در غربت و دفن میشوم در پهلوی هارون و شیخ یوسف بن حاتم شامی در در النطنیم» فرموده که روایت کردند جماعتی از اصحاب امام رضا (ع) که آن حضرت فرمود زمانی که من خواستم بیرون بیایم از مدینه به سوی خراسان جمع کردم عیال خود را و امر نمودم ایشان را که بر من گریه کنند تا بشنوم گریه ایشان را پس تقسیم کردم در بین ایشان دوازده هزار دینار و گفتم به ایشان که من بر نمی گردم به سوی عیالم هرگز پس گرفتم ابو جعفر جواد را و بردم او را به مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و گذاشتم دست او را بر کنار قبر و چسبانیدم او را به آن قبر شریف و خواستم حفظ و نگهداری او را به سبب رسول خدا (ص) و امر کردم جمیع وکیلان و حشم خود را به شنیدن و اطاعت فرمایش او و آنکه مخالفت او را ننمایند و فهمانیدم ایشان را که او قائم مقام من است.

۲۲۴

سيد عبد الكريم بن طاووس روایت کرده زمانی که مأمون حضرت امام رضا (ع) را از مدینه به خراسان طلبید حضرت حرکت فرمود از مدینه به سوی بصره و به کوفه نرفت و از بصره توجه نمود بر طریق کوفه به بغداد و از آنجا به قم و داخل قم شد اهل قم پیشباز آن حضرت آمدند و با هم مخاصمه میکردند در باب ضیافت آن حضرت و هر کدام میل داشتند که آن بزرگوار بر او وارد شود حضرت فرمود که شتر من مأمور است یعنی هر کجا او فرود آمد من آنجا وارد می شوم پس ا آن شتر آمد تا در یک خانه عادی خوابید و صاحب آن خانه در شب آن روز در خواب دیده بود که حضرت امام رضا (ع) فردا میهمان او خواهد بود پس چندی نگذشت که آن محل مقام رفیعی گشت و در زمان ما مدرسه معموره است. 

شیخ صدوق به سند خود از اسحق بن راهویه نقل کرده که گفت چون امام رضا (ع) به نیشابور آمد و خواست از آنجا حرکت نماید جمع شدند خدمت آن حضرت اصحاب حدیث و عرض کردند یا بن رسول الله تو از نزد ما می روی و برای ما یک حدیثی میفرمایی که ما استفاده کنیم آن را از جناب تو آن حضرت در عماری نشسته بود سر خود را بیرون نمود و فرمود شنیدم پدرم موسی بن جعفر فرمود شنیدم پدرم جعفر بن محمد فرمود شنیدم پدرم محمد بن علی فرمود شنیدم پدرم علی بن الحسین فرمود شنیدم پدرم حسین بن علی فرمود شنیدم پدرم امیر المؤمنین علی بن ابي طالب عليهم السلام فرمود شنیدم رسول خدا (ص) فرمود شنیدم جبرئیل می گفت شنیدم خداوند عز وجل فرمود لا إلهَ إِلَّا اللهُ حِصْنِى فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذابی این حدیث شریف را فرمود و حرکت نمود چون شتر راه افتاد صدا زد ما را و فرمود بِشُرُوطِها وَ أَنَا مِنْ شُروطِها.

اباصلت روایت کرده که چون امام رضا (ع) به ده سرخ رسید در وقتی که به نزد مأمون می رفت گفتند یا بن رسول الله ظهر شده است نماز نمی کنید پس فرود آمد و آب طلبید گفتند آب همراه نداریم پس به دست مبارک خود زمین را کاوید آن قدر آب جوشید که آن حضرت و هر که با آن حضرت بود وضو ساختند و اثرش تا امروز باقی است و چون داخل سناباد شد پشت مبارک خود

۲۲۵

را گذاشت به کوهی که دیگها از آن می تراشند و فرمود که خداوندا نفع ببخش به این کوه و برکت ده در هر چه در ظرفی گذارند که از این کوه تراشند و فرمود که از برای آن حضرت دیگها از سنگ تراشیدند و فرمود که طعام آن حضرت را نپزند مگر در آن دیگها پس از آن روز مردم دیگها و ظرفها از آن تراشیدند و برکت یافتند.( ۱ از خوانندگان این سطور مصراً درخواست دارم که پس از مطالعه این سطور اینجانب و پدر و مادرم را دعا کنند و هرگاه در حرم مطهر امام رضا (ع) شرف زیارت توفیقشان گردید حتماً اینجانب را از دعای خیرشان محروم نازند ان شاء الله.)

۲۲۷

نمونه های اندکی از نیایشهای حضرت رضا (ع)

با ذکر تنها نمونه ای از مناجاتهای حضرت امام رضا (ع) ضمن اینکه روحمان را با این کلمات نورانی طراوت و جلا می بخشیم باید در خود فرو رویم که خضوع خشوع، خلوص، عبودیت و معنویت امامی چون ثامن الحجج تا چه اندازه است که آن روح بزرگ و متعالی باز هم به درگاه خداوند این چنین مناجات می کند. و خالصانه سخن میگوید و با معبودش راز و نیاز میکند الله اکبر از این عظمت که ما انسانهای به دنیا وابسته و پای در زنجیر مصرف گرایی نشسته و دلبسته زرق و برق کجاییم کجاییم و آنها کجایند و کجایند؟!

مناجات با خدا

بارالها! در پیشگاه تو ایستاده ام و دستهایم را به سوی تو بلند کرده ام. آگاهم که در بندگی ات کوتاهی نموده و در فرمانبری ات سستی کرده ام اگر راه حیا را می پیمودم از خواستن و دعا کردن می ترسیدم ولی پروردگارم آنگاه که شنیدم گناهکاران را به درگاهت فرا می خوانی و آنان را به بخشش نیکو و ثواب وعده می دهی برای پیروی ندایت آمدم و به مهربانیهای مهربانترین مهربانان پناه آوردم و به وسیله پیامبرت که او را بر اهل طاعتت برتری داده و اجابت و شفاعت را به او بخشیدی، و به وسیله

۲۲۸

برترین زن و به فرزندانش که پیشوایان و جانشینان اویند و به تمامی فرشتگانی که به وسیله اینان به تو روی میکنند و در شفاعت نزد تو آنان را که خاصان درگاه تو هستند، وسیله قرار میدهند به تو روی می آورم. پس بر ایشان درود فرست و مرا از دلهره ملاقاتت در امان دار و مرا از خاصان و دوستانت قرار ده. 

پیشاپیش خواسته و سخنم را آنچه سبب ملاقات و دیدن تو می شود، قرار دادم. اگر با این همه خواسته ام را رد کنی امیدهایم به تو به یأس مبدل می گردد؛ همچون مالکی که از بنده خود گناهانی دیده و او را از درگاهش رانده و آقایی که از بنده اش عیوبی دیده و از جوابش سر باز میزند وای بر من اگر رحمت گسترده ات مرا فرانگیرد. اگر مرا از درگاهت برانی پس به درگاه چه کسی روی کنم؟ اما اگر برای دعایم درهای قبول را گشوده و مرا از رساندن به آرزوهایم شادمان گردانی، چونان مالکی هستی که لطف و بخششی را آغاز کرده و دوست دارد آن را به انجام رساند، و مولایی را مانی که لغزش بنده اش را نادیده انگاشته و به او رحم کرده است. در این حالت نمی دانم کدام نعمتت را شکر گزارم؟ آیا آن هنگام که به فضل و بخششت از من خشنود شده و گذشته هایم را بر من میبخشایی؟ یا آنگاه که با آغاز کردن کرم و احسان بر عفو و بخششت می افزایی؟ 

پروردگارا! خواسته ام در این جایگاه یعنی جایگاه بنده ای فقیر ناامید، آن است که گناهان گذشته ام را بیامرزی و در باقیمانده عمرم مرا از گناه بازداری و پدر و مادرم را که دور از خانه و خانواده و غریبانه در زیر خاکها خفته اند ببخشی تنهایی شان را با انوار احسانت از بین ببر و وحشتشان را با نشانه های بخششت به انس بدل کن و به نیکوکارشان دم به دم نعمت و شادمانی ،بخش و به گناهکارشان مغفرت و رحمت عطا کن تا به لطف و مرحمتت از خطرات قیامت در امان باشند به رحمتت در بهشت ساکنشان گردان و بین من و آنان در آن نعمت گسترده شناسایی برقرار کن تا مشمول شادمانی گذشته و آینده شویم و آنان را مشمول رحمتت بگردان، همچنان که مرا در کودکی تربیت کردند.

نمونه ای دعا برای فرزندش حضرت مهدی (ع)

يونس بن عبدالرحمان از امام رضا (ع) روایت کرده که آن حضرت به دعا برای

۲۲۹

صاحب الزمان (ع) امر میفرمود و یکی از دعاهای ایشان برای آن حضرت چنین بود: 

پروردگارا! بر محمد و خاندانش درود فرست و از دوستت خلیفه ات، حجتت بر خلقت و آن زبانی که معرف توست و گویای حکمت تو و آن چشم بینای تو در میان مخلوقاتت و گواه بر بندگانت بزرگمرد مجاهد کوشا و بنده پناهنده به تو دفاع کن.

خداوندا! او را از شر آنچه آفریدی و پدید آوردی و ایجاد نمودی و پروراندی و تصویر نمودی در امان دار و او را از پیش رو و از پشت سر و از طرف راست و چپ و از بالا و پایین محافظت فرما آنگونه که هر که در حفاظت تو باشد، ضایع نگردد. در وجود او پیامبرت را و وصی پیامبرت را پدرانش را و پیشوایانت و ارکان دینت را که درود تو بر تمامی آنان باد حفظ نما و او را در امانت خودت که هرگز ضایع نگردد و در همسایگی ات که مورد تعرض قرار نگیرد و در نگهداری و حمایت خودت که مورد ظلم واقع نشود، قرار ده.

خدایا! او را به امان محکمت در امان دار که هر که در آن قرار گیرد، هرگز شکست نخورد و او را در حمایت خودت که هر که در آن باشد ظلم نبیند قرار ده و او را به یاری برترت یاری ده و به قدرتت توانایش کن و فرشتگانت را پشت سر او قرار ده.

بارالها! دوستدار هر که او را دوست دارد و دشمن دار هر که با او بستیزد و زره محکمت را بر او بپوشان و فرشتگانت را گرداگرد او قرار ده.

پروردگارا! او را به برتری از مقامی که عدالت گستران پیروان پیامبرانت را به آن مقام رساندی، برسان.

خداوندا! شکافها را با او پر کن گسستگیها را به او پیوسته دار ظلم را به او بمیران عدالت را نمایان ساز و زمین را به عمر طولانی اش زینت بخش و او را با یاری تأیید کن و با بیم نصرت نما و برای او گشایشی آسان قرار ده و از جانب خودت برای او

۲۳۰

برهانی قاطع بر دشمنت و دشمنش مقدر کن.

بارالها! او را قائم منتظر قرار ده و پیشوایی که به او مانع ظلم می شوی و او را با یاری قدرتمند و پیروزی نزدیک توانا کن و او را وارث شرق و غرب جهان که برکتشان دادی قرار ده سنت پیامبرت را به او زنده کن تا هیچ حقی را به خاطر ترس از مخلوقی پنهان ندارد یاورش را نیرو ده و دشمنانش را خوار و هر که با او بستیزد و مکر کند، نابود کن

بارالها! سرکشان کافر و سالارانشان و ریش سفیدانشان و یاورانشان را نابود ساز و سرکردگان گمراهی و بدعت گذاران و سنت شکنان و تقویت کنندگان باطل را در هم شکن سرکشان را به او خوار ،فرما و کافران و منافقان و بی دینان را به دست او نابود کن؛ هر وقت و هر جا که باشند در شرق و غرب زمین در خشکی و دریا در دشت و کوه تا هیچ جنبنده ای از آنان را زنده نگذاری و نشانی از ایشان بر جای ننهی

بارالها! شهرهایت را از ایشان پاک کن و بندگانت را از شر ایشان برهان و مؤمنان را به او عزت ببخش و سنتهای فرستادگانت را به او زنده ساز و حکم پیامبران را عمومی گردان و آنچه از دینت از بین رفته از حکمتهایت دگرگون شده، دوباره بیاور تا دینت به او و به دست او پر طراوت و نو و بدون هیچ کژی گردد. در حالی که بدعتی در او نیست تا به عدالت او تاریکیهای ستم روشن و آتش کفر، خاموش کنی و جایگاههای حق و عدالت ناشناخته را از آلودگیها پاکیزه و مشکلات احکام را به او روشن بگردانی ....

بارالها! پس بر او و پدرانش درود فرست و به او و فرزندان و خاندان و نسل و امت و تمامی پیروانش آنچه روشنی چشم و شادمانی او را در بر دارد عطایش کن و فرمانروایی او را در تمام مکانها دور و نزدیک بر قدرتمندان و فرمانبران آن نواحی] بگستران تا حکم او بر تمامی احکام غالب و هر باطلی را با حق او نابود سازی .....

۲۳۱

بارالها! ما را بر فرمانبری او نیرو و بر همراهی او راست بگردان و به متابعت او بر ما منت گذار و ما را در حزب او که قیام کنندگان به امرت و صبر کنندگان به همراهش و آنان که با خیر خواهی برای او جویای خشنودی اند قرار ده تا اینکه در روز قیامت ما را در زمره یاوران و پشتیبانان و تقویت کنندگان حکومتش محشور گردانی

بارالها بر محمد و خاندانش درود فرست و این را از طرف ما برای خودت در حالی که از هر شک و شبهه و خودنمایی و شهرت طلبی به دور باشد قرار ده تا بر غیر از تو بر آن اعتماد نکنیم و قصدی جز تو نداشته باشیم و ما را در جایگاه او وارد کن، و در بهشت همراه او قرار ده که از آنان برای یاری دینت کمک گرفته و به آنان ولیت را عزیز میگردانی و به جای ما گروه دیگری را برنگزین چه اینکه این کار بر تو آسان و بر ما بسیار گران و دشوار است و تو بر هر کار توانایی

بارالها بر والیان عهدش درود فرست و ایشان را به آرزوهایشان برسان و عمرشان را طولانی ساز و آنان را یاری ده و برای او آنچه از امر دینت را به آنان نسبت داده ای به نهایت برسان و ما را پشتیبانان آنان و یاوران دینت قرار ده و بر پدران پاکیزه اش و پیشوایان هدایتگر درود فرست.

بارالها! ایشان معدنهای سخنان تو و خزینه داران علم تو و حاکمان امر تو و بندگان خالص تو، و بهترین مخلوقات تو و دوستانت و فرزندان دوستانت، و برگزیدگانت و فرزندان برگزیدگان تو هستند که درود و رحمت و برکاتت بر تمامی آنان باد.....

کعبه دلهای دلدادگان

شرح فراق عاشقان

سلام بر تو ای ولی خدا و ای فرزند ولی خدا سلام بر تو ای حجت خدا، و ای فرزند حجت خدا سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو ای امام هدایت و ای ریسمان استوار گواهی میدهم که برای خدا و برای پیامبر خدا خیر خواهی کردی و امانتی که بر دوش داشتی گذاردی خداوند تو را از جانب اسلام و اسلامیان برترین سزا دهد. پدر و مادرم به فدای تو باد اینک بر درگاه تو آمده ام، در حالی که زائرم، حق تو را می شناسم دوستداران تو را دوست دارم و دشمنان تو را دشمنم مرا در نزد پروردگار خویش شفیع باش اینجا عرش خداست جایی که قلب امامی در آن بر خاک نهاده است و از این روی فرشتگان در این حریمند و بال خوشامد در زیر گامهای زائران این مرقد می گسترانند. 

اینجا «مشهد است و مشهد یعنی جایگاه حضور اینجا «مشهد» و «میقات» فقرا، دیدار و نقطه آغاز یعنی پایان سفری که فراتر از هزار حج است. اینجا روضه ای» از بهشت و در جای جایش نهر معنا جاری است تا هر که از رسیدگان به این نهر جرعه هایی از آن برگیرد و تشنگی برگشاید اینجا دارالشفای دلدادگانی است که بیمار عشق و دلدادگی حضرت حقند و از درد سرگشتگی و ره یافتگی می نالند! اینجا

۲۳۴

شکوه واژه پر معنای «زیارت» است و زیارت را چنین میتوان تعریف کرد: آن هنگام که آیینه دل در پس غبار سرای نیستی صفای خویش را از کف می دهد، آن هنگام که جان تشنه از دوری آب رو به سستی میرود آن هنگام که دیده از نگریستن به سراب هستی نمای دنیا خسته میشود آن هنگام که بالهای روح بلندی خواه انسان از سنگینی اندیشه های پوچ و وسوسه های شیطانی توان پرواز را می بازد و آن هنگام که درد غربت و دوری از نیستان هستی درون این جدای افتاده را می آزارد و نفیر از آن بر می آورد یک سلام و یک دیدار آن آیینه را دیگر بار میشوید، جان تشنه را سیراب می کند دیده را روشنایی میبخشد بالهای ناتوان را توان پریدن باز می دهد و درد غربت و دورافتادگی را آرام میسازد. این حکایت «زیارت» رمز و راز «دیدار» است. دیدار با امامی که او را هماره زنده و همیشه امام میدانیم پاسخ او را اگر که گوش جان را توان شنیدن باشد میشنویم و مرهم درد خویش را در لقای او می یابیم.

زیارت نماد بیعت ماندگار و پیمان استوار امام و امت است و در این بیعت تفاوتی نیست یا دست در کف پر میمنت رسول خدا (ص) نهاده باشی، در صف سپاهیان صفین ایستاده باشی دل در اندوه تلخ سکوت حسنی نهاده باشی، در گرمای نیمروز نینوا و برای یاری امام حسین و پیروزمندانه ترین پیکار دست از جان خویش شسته باشی جان را در برابر تابش آفتاب زندگی ساز معنویت سجاد (ع) نهاده باشی، در مكتب باقر (ع) درس شیعه بودن راستین را آموخته باشی در مدرسه فراگستر صادق (ع) بر توشه دانش خویش افزوده باشی در پس دیدارهای ستم نهاد زندانهای هارونی برای دیدار با پیکر امامی که بر دوش مزدبگیران خلافت بیرون می آید لحظه شمرده باشی، یا آرام آرام با دلی آکنده از عشق و با دستانی شسته از هر چه ریا و تظاهر به سوی آستانه هشتمین امام گام برداشته و دستی به ادب بر سینه و با دستی دیگر به در یوزدگی بر پنجره ضریح او نهاده باشی یا پنجره فولادی را در انگشتان خود گرفته و با سوز دل و صفای قلب با امام خود راز و نیاز کرده باشی و بگویی آنچه که به دیگران نمی توانی یا نمیخواهی بگویی پس گاه با فریاد و زمانی با سکوت درد دل خواهی کرد. 

همه یکی است؛ همه بیعت است همه امام شناسی است، و همه به جای آوردن شرط خداشناسی است که شناخت خدا بی شناخت امام و باور داشتن خدا بدون باور داشتن امام ناشدنی است. چنین است که زیارت معنا می یابد و چنین است که زیارت

۲۳۵

حقیقت خویش را آشکار می سازد و سحر معنویت خود را بر جای میگذارد. اگر با چنین باوری به زیارت هشتمین امام روی کنی شایسته آن وعده ای که پیامبر فرمود: خدای بهشت را برای زائر فرزندم واجب کند و پیکر او بر دوزخ حرام سازد. اگر با چنین نگاهی به دیدار امام غریب روی آوردی آن بشارت خویش را فراروی دار که: «خداوند گناهان زائر او را بیامرزد. اگر زیارت را با چنین روحی به جای آوری سزاوار شفاعت او در آن سرای شوی که او خود فرمود: هر که از اولیای من مرا زیارت کند و حق مرا بشناسد در قیامت برای او شفاعت کنم و اگر زیارت حرم را به عشق ساکن آن خانه به دور از هر ریا و تظاهر انجام دهی، تو را سزد که دل در این وعده آن امام گشاده دست و پرسخانهی که فرمود: هر که مرا در این خانه دور زیارت کند در روز قیامت در سه جای او را فریاد رسم و از سختی و وحشت برهانم آن هنگام که نامه های عمل را از این سو به آن سو می برند، آن هنگام که باید بر صراط بگذرند و آن هنگام که ترازوی عدالت را برپا دارند.» چنین وعده ای هیچ ناباوری و پرسش انگیزی ندارد؛ چه اگر به حقیقت زیارت او را به جای گزاری یک دیدار سحری جاویدان بر جای نهد اما اگر گاهی چنین نمی یابیم نه در صحت آن روایت و آن وعده خدشه است بلکه در تحقق مفهوم «زیارت»، تردید است. زیارت حضور در حرم است نه حضور پیکر بلکه حضور روان و ناگزیر حضور تن نیز به همراهش.(۱ نظر خوانندگان محترم را به دعای جوشن کبیر کتاب اولین های مولا علی (ع)، تألیف اینجانب از نشر آسیم و به دعای عرفات کتاب امام حسین (ع) آبروی تاریخ تألیف اینجانب از نشر آسیم جلب می کنم.)

بیایید همه ناپاکیها را از تن و جان بزداییم تن به جامه سفید طهارت و توبه بیاراییم وضوی معرفت گیریم عطر خوش بیعت با امام بر سر و صورت جان ریزیم با اراده و گامهای استوار به سوی درگاه او پیش رویم و آنجا پس از یک دیدار افسون او شویم و و آنگاه جان در آن جای نهیم و سپس ! با دستانی پر و برای دادن فرصت بیعت به دیگران تن شسته و افسون شده را به بیرون کشانیم.

زیارت قبول التماس دعا

مؤلف