حج امام

على بن موسى الرضا درباره فلسفه و علل تشریع حج خطاب به فضل بن شاذان می فرمایند حج به سوی خدا رفتن و در پیشگاه باری تعالی حاضر شدن است. (۲)( عیون اخبار الرضاء ، ج ۲، باب ۳۴ نیز با همین مضمون روایتی از حضرت رضا در عیون اخبار الرضاء ج ۲، ص ۱۷۴.خطاب به محمد بن سنان وارد شده است. )

ایشان فلسفه مناسک و اعمالی را که در حج وارد شده نشان از تحولی میدانند که حج در روح انسان به جای میگذارد و آن ابراز پشیمانی از گذشته و بازگشت به خویشتن است. رجعتی که باعث شروعی نو و هدفمند و جبران کننده خسارتهای گذشته است. حج از گذشته تاریک و پر گناه خارج شدن و از آنچه در گذشته انجام شده تو به کردن است و برای آینده کار نیک را از نو آغاز کردن می باشد. (۳) (عیون اخبار الرضاء ، ج ۲، ص  ۱۷۴ )

منابع تاریخی امام رضا را پرهیزگاری میدانند که مکرر به زیارت خانه خدا و انجام مناسک حج و عمره مبادرت می ورزیدند. (۴)(۴.عیون اخبار الرضا، ج ۲، ۴۲۱ ) حتی زمانی که مأمون ایشان را به خراسان فرا خواند دانستند که در این سفر بازگشتی به وطن نیست؛ بنابراین با چشمانی گریان به همراه فرزندشان امام جواد و غلامشان موفق به مکه رفتند تا آخرین حج را به جا بیاورند. حتی زمانی که ایشان در خراسان اقامت داشتند فردی به عنوان نائب از طرف ایشان حج به جا می آورد. (۵)( مسند الامام رضا ، ج ۱، صص ۲۱۵ و ۲۱۶ )

حج فقرا

در فضلیت زیارت قبر امام علی بن موسى الرضاء آمده است زیارت قبر امام رضا، ثواب زیارت خانه خدا و ثواب هزاران حج را دارد. (۶) بسیارند کسانی که از نظر مالی، استطاعت رفتن به حج را ندارند و در تب و تاب رسیدن به کوی دوست و استشمام شمیم دلنواز حجر الاسود، به سر می برند؛ بنابراین به عشق زیارت خانه خدا پای در حریم کوی مولا گذاشته و دل خود را به آستانه پاک امام غریبان، شمس الشموس امام علی بن موسى الرضا گره میزنند و ضریح پاکش را همراه با ملائک الهی طواف میکنند و عطر و بوی کعبه و حجر الاسود را به عمق وجود میفرستند. از این روست که می گویند: زیارت مرقد ملکوتی امام رضا حج فقرا» است.( عیون اخبار الرضا، ج ۲، باب ۶۶، ص ۶۲۹ )