حیات معنوی شهدا در قرآن مجید

وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ الله أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ (آل عمران (۳): ۱۶۹)، و گمان نکنید که شهدای راه خدا مرده اند بلکه آنان زنده اند و نزد پروردگارشان روزی می خورند.

پیامی که خدای متعال در این آیه شریفه به بندگانش عرضه نموده است تا آن را به خوبی دریافته به آن ایمان آورند؛ این است که حیات بندگان خوب خدا منزلت و جایگاه بلندشان را نزد خدای متعال و منشأیت آنان برای آثار حیاتی را به خوبی درک نمایند و بر اساس آن در زندگی خود برنامه ریزی و اقدام کنند.

این آیه شریفه بندگان خدا را متوجه احوال کسانی میکند که با وجود اینکه از عالم طبیعت و خاک کوچ کرده اند زنده اند و نزد خداوند روزی می خورند. این آیه شریفه جایگاهی را نزد خدای متعال نشان میدهد که در آنجا بندگان خوب خدا از مقام و منزلت خاصی برخوردارند حیات در آنجا سرشار است و روزی ها فوران میکند؛ روزیهایی که آنچنان از مرتبه وجودی بالایی برخوردارند که در ظرف ادراک محدود ساکنان عالم خاک نمی گنجد لازم است آنان با پای ایمان و اعتماد به نور وحی که واسطه اتصال عقل بشری به علم خداوندی است این مسیر را طی نمایند تا بتوانند بهره ای از ادراک این حقایق ببرند.

نوری هست که با تجلی آن در دل انسان تصور نیستی و فنا از ساخت بندگان خوب خدا شسته میشود و انسان را دعوت می کند تا برای دریافت روزی های آسمانی دست به دامانشان شده با توسل به ساحت قدسشان تمنای دریافت روزیهای معنوی را بنماید روزیهایی که تأمین کننده و تداوم بخش حیات معنوی ما خواهد بود.

با عنایت به پیوستگی عوالم وجود و فیاض بودن خدای متعال از دو رکن اصلی زنده بودن و صاحب اثر بودن اولیای الهی پس از مرگ که در این آیه شریفه بیان شده اند به سهولت میتوان نتیجه گرفت که آثار وجودی بندگان خوب خدا مشمول حال کسانی میشود که به آنان متوجه و متوسل شده باشند و این یکی از ارکان نظری شکل گیری فرهنگ زیارت است. در كتاب الزيارة في الكتاب و السنة در تبیین آیه مزبور و جایگاه آن به عنوان مبنای زیارت مطالب زیر ارائه شده است:

نفوس نیرومند قدسی به ویژه نفوس پیامبران و امامان زمانی که بدنهای شریفشان بر زمین می افتند و از آن جدا میشوند و به عالم تجرد بالا می روند در نهایت احاطه و استیلا بر این عالم دیده ور میشوند و این عالم در نظرشان پیدای بی پرده میگردد از این رو بر آنان که سر مزارشان برای زیارت حاضر می شوندآگاهی دارند به ویژه که مزارشان مشهد ارواح قدسی بلندپایه آنها و محل حضور کالبد برزخی نوری شان است؛ زیرا آنان در آنجا شاهدند (بَلْ أَحْيَاءٌ عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ، بلکه زنده اند که نزد پروردگارشان روزی داده می شوند. و به آنچه خدایشان داده شادند پس آنها نسبت به زائران و حاضران مزارشان و خواهش و توسل و شفیع خواهی و ناله و زاری آنها تمام علم و اطلاع را دارند. از این رو، دمش الطافشان را بر آنان میبخشند و رشحات انوارشان را بر آنها افاضه می کنند و در قضای حوایج شان نزد خداوند شفیع میشوند و درخواست مقاصد و غفران گناهان و رفع اندوه شان را بر عهده می گیرند (الزيارة في الكتاب والسنة، ص ۱۳ و ۱۴)

همچنین در همین اثر شخصیتهای مورد اهتمام و احترام در زیارت به شرح زیر ذکر شده اند

پیامبران و پیشوایان دین

- علما و اندیشمندانی که برای روشنی بخشیدن به دیگران مانند شمع سوختند.

- مجاهدانی که در راه مبارزه با ستم و برپایی عدالت جان باختند.