ورود حضرت به نیشابور و حديث سلسلة الذهب

زمانی که حضرت در ادامه مسیر وارد نیشابور شدند، دو نفر از پیشوایان که یکی از آنها ابو زرعه و دیگری محمد بن اسلم نام داشت و از حافظین احادیث شریف رسول الله صلى الله عليه وآله به شمار می آمدند ، به حضور آن حضرت مشرف شده و عرض کردند: شما را به حق پدران پاک و گذشتگان کرامتان قسم میدهیم که صورت مبارک خود را برای ما نمایان کنی و حدیثی از پدران خود از جد بزرگوارت برای ما نقل کنی که ما بدین واسطه به یاد شما باشیم .

حضرت اشتر خود را متوقف نمود و چهره مبارک نمایان کرد و چشم های مردمی که در انتظار آن حضرت بودند به جمال حضرت منور گردید (بحار الأنوار : ج ۴۹ ص ۱۲۰ ح ۱ ، عيون اخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص ۱۳۴ ح ۱، (چنانچه از روایتی که علامه مجلسی رحمه الله در بحار الأنوار از ابی صلت نقل می کند استفاده میشود که حضرت بر روی شتر در داخل هودج و محملی بوده اند ، و ظاهراً چهره نورانی آن بزرگوار ظاهر نبوده است ) و عده ای از مردم فریاد میکشیدند و گروهی میگریستند و بعضی گریبان چاک زده و خود را به خاک می انداختند . تا نیمه روز مردم در همین حال و شور بودند. آن روز مردم به قدری گریه کردند و اشک ریختند که اگر جمع میشد چون نهر جریان پیدا می کرد. نمایندگان مردم و قضات فریاد کشیده میگفتند : ای مردم گوش دهید و فراگیرید، فرزند پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله را آزار ندهید. ساکت باشید.

بالاخره همه مردم ساکت شدند تا حضرت رضا علیه السلام حدیث را بیان کنند .

در آن روز برای نوشتن این حدیث سلسلة الذهب علاوه بر آن تعداد کثیری که این حدیث را حفظ نمودند ۲۴ هزار قلمدان کشیده شد و به لحاظ وسعت جمعیت چون ظاهراً صدای حضرت مستقیماً به همه مردم نمی رسید) ابو ذرعه و محمد بن اسلم کلمات این حدیث را برای مردم بازگو کرده و به مردم منتقل مینمودند. و حضرت رضا عليه السلام حدیث را از پدران خود از قول رسول الله صلى الله عليه وآله از جبرئیل و از خداوند متعال کلمه به کلمه بیان فرمودند :

كَلِمَةُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ حِصْنِي فَمَنْ قَالَهَا دَخَلَ حِصْنِي وَمَنْ دَخَلَ حِصْنِي أَمِنَ مِنْ عذابي ». (کشف الغمه : ج ۳ ص ۱۴۴ و ۱۴۵ ، بحار الأنوار: ج ۴۹ ص ۱۲۶ ح ۳ ، عوالم العلوم : ج ۲۲)

كلمة « لا إِلَهَ إِلَّا الله» حصار و قلعه مستحکم من است، پس کسی که این کلمه را بگوید در حصار من داخل شده است و کسی که در حصار من داخل شود از عذاب من در امان است .

و چنین روایت کرده اند که وقتی حضرت این حدیث قدسی را برای مردم نیشابور بیان کردند و به راه افتادند، سپس برگشته و اضافه کردند : « بِشَرْطِهَا وَ شُرُوطِهَا وَأَنَا مِنْ شُرُوطَهَا » .(عيون اخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص ۱۳۵ ح ۴)

يعني : كلمه « لا إلهَ إِلَّا الله» كه حصن حصين الاهی است شروطی دارد و از جمله آن شرطها على بن موسى الرضا علیه السلام هستند .

و معنای شرط بودن امام رضا علیه السلام این است که هر کس ایمان به ولایت و امامت علی بن موسى الرضا عليه السلام داشته باشد مسلمان واقعی است چرا که در بین فرقه ها و مذاهب مختلف اسلامی تنها آن فرقه ای که اعتقاد به علی بن موسى الرضا عليه السلام دارند شیعه دوازده امامی محسوب می شود و در بین مسلمانان هیچ مذهبی نیست که در آن ایمان به امامت و ولایت علی بن موسى الرضا عليه السلام داشته باشند ولی دوازده امامی نباشند .

بنابراین ، قلعه و مانع بودن كلمة طيبة « لا إِلَهَ إِلَّا اللهُ » از عذاب الاهی فقط مربوط به شیعیان و منحصر به آنهاست. و همان طوری که اگر کسی قائل به این کلمه طیبه باشد ولی ایمان به رسول الله صلى الله عليه وآله نداشته باشد برای او ثمره ای ندارد همچنین اگر کسی معتقد به جانشنیان رسول الله صلى الله علیه و آله به صورت کامل نباشد و قائل به کلمه طيبة « لا إِلَهَ إِلَّا الله» باشد ، این کلمه برای او حاصلی نخواهد داشت ؛ چرا که « لا إِلَهَ إِلَّا الله» گفتن او قولى بدون محتوا و ادعایی بدون ایمان واقعی است و این است معنای این که علی بن موسى الرضا عليه السلام فرمودند:

بِشَرْطِهَا وَشُرُوطِهَا وَأَنَا مِنْ شُرُوطَهَا » .

قابل توجه است که اباصلت هروی روایت میکند وقتی که از حضرت درباره شهادت به « لا إِلَهَ إِلَّا اللهُ » سؤال شد که یقین و اخلاص در آن چیست ؟

حضرت فرمودند: « طَاعَةُ اللهِ وَطَاعَةُ رَسُولِ اللهِ صلَّى الله عليه وآله ، وَوِلايَةٌ أَهْلِ بَيْتِهِ عليهم السلام » .

یعنی : «اطاعت خدا و اطاعت رسول خدا صلى الله عليه وآله و ولایت اهل بیت آن حضرت ».

و حسن ختام این بخش روایتی است که على بن موسى الرضا علیه السلام از قول جبرئیل نقل کردند که : « يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ : وِلَايَةُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ حِصْنِي فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِي أَمِنَ مِنْ عَذَابِي »  (بحار الأنوار : ج ۴۹ ص ۱۲۱ ، عوالم العلوم : ج ۲۲ ص ۲۳۲ ح ۱.)

یعنی : «خداوند عز و جل میفرماید ولایت علی بن ابی طالب عليه السلام قلعه و حصار من است پس کسی که داخل این قلعه شود از عذاب من در امان است.پس آنچه ، از مجموع این بحث و فرمایشات امام علی بن موسی الرضا علیه السلام نتیجه گیری میشود این است که نشانه خلوص در کلمه توحید ، اطاعت از خدا و رسول و ولایت اهل بیت آن حضرت علیهم السلام است و در نهایت کلمة طيبة « لا إِلَهَ إِلَّا اللهُ » ؛ يعنى حصن حصین الاهی در ولایت امام علی بن ابی طالب عليهما السلام خلاصه می شود.