علت شکسته بودن نماز مسافر

فضل بن شاذان از امام رضا نقل میکند که آن حضرت فرمود:

این که نماز در سفر کوتاه و شکسته خوانده میشود به این جهت است که نماز واجبی که خداوند متعال در ابتدا بر خلایق مقرر فرموده تنها ده رکعت بود بعد هفت رکعت دیگر نیز به آن افزوده شد، پس خداوند در سفر آن هفت رکعت زیادی را از بندگان ساقط فرمود، بخاطر وضع خاص، و رنج و مشقتی که سفر دارد و آن که مسافر به کارهای خود می پردازد و باید بار بردارد و در جایی فرود آید و منزل گزیند که همه لازمه سفر است.

همچنین از اموری که ناگزیر برای معاش خود، باید مسافر بدان پردازد، باز نماند و این نمایشی از رحمت و مهربانی خداوند بزرگ بر بندگان خویش است مگر در مورد نماز مغرب که شکسته نمی شود، زیرا در اصل یکبار کوتاه شده و خود نماز شکسته است و نیز قصر کردن نماز در هشت فرسخ واجب گردیده نه کمتر از آن و نه بیشتر از آن به عبارت دیگر به کمتر یا بیشتر از آن منوط نشده زیرا که هشت فرسخ برای عموم مردم و کاروانها و بارها که با مسافران جابجا میشود مسافتی است که در یک روز می پیمایند پس قصر در مسافت یک روز واجب شده است. اگر برای مسافت یک روز واجب نمیشد مسلماً برای مسافت هزار سال راه هم واجب نمیگردید چرا که هر روز که پس از امروز فرا می رسد، خود همانند امروز است پس چنانچه برای امروز واجب نشود برای روز بعد هم که همانند امروز است و هیچ فرقی بین آن دو نیست، واجب نمی گردد.

اما چرا نافله روز ساقط شده و نافله شب ساقط نشده است؛ زیرا هر نمازی که قصر و شکستگی در آن راه ندارد در نافله آن نیز تقصیر و شکستگی اعمال نمیشود و به این ترتیب نماز مغرب که در سفر شکسته خوانده نمیشود در نافله آن نیز قصر نمی شود. همچنین نماز صبح که چون تقصیر در آن نیست نافله صبح نیز که بعنوان سنت پیش از آن بجا می آورند نیز تقصیر راه ندارد و اما چرا نماز عشا در سفر کوتاه شده ولی دو رکعت نافله آن قصر نشده است به خاطر این که آن دو رکعت و تیره جزء پنجاه رکعت نمازهای واجب و سنت و مؤکده نیست. بلکه آن دو رکعت از روی استجاب به پنجاه رکعت یا بر نوافل افزوده شده تا بجای هر رکعت از فریضه دو رکعت از نافله، بدان وسیله تمام و کامل شود و نیز برای مسافر و بیمار جایز است که بخاطر اشتغال و ناتوانی نماز شب را در آغاز شب بجا آورند و مراقبت خود را بر نماز شب که مبادا از ایشان فوت شود - حفظ کنند و بیمار بتواند در طول شب، استراحت کند و مسافر نیز کارهای لازم را از حیث بارگیری و براه افتادن و ادامه سفر، انجام دهد.»(1) ۱ - ترجمه من لا يحضره الفقيه: ۱۳۹٫۲ )