نسب امام رضا

نسب امام رضا از طرف پدر نسب ایشان از طرف پدر بزرگوارشان به رسول اکرم ﷺه و از نسل و دودمان حضرت علی بن ابی طالب و فاطمه الزهراء له می باشد.

نسب امام رضا از طرف مادر مادر بزرگوار امام رضا کنیزی پاک سیرت و انتخاب شده بود (۴) (عیون اخبار الرضال ، ج ۱، ص ۱۵)که در کتابهای تاریخی برای ایشان نامهایی چون نجمه تکتم خیزران مرسیه، اروی، ام البنين طاهره سکن سمانه شقرا و صقر را ذکر کرده اند.

درباره زمان تولد پدر مادر سن و مدت عمر نجمه خاتون اطلاعی در دست نیست و درباره این که وی اهل چه منطقه ای بوده است نیز اختلاف نظر وجود دارد. تنها چیزی که در منابع حدیثی آمده، این است که وی به هنگام تشرف به خانه امام کاظم دو شیزه بوده است. (۱)(اصول کافی، ج ۱، باب مولد ابي الحسن الرضاء ، حدیث ۱، ص ۴۸۶ )

اما بر اساس برخی از نامهایی که در مورد ایشان به کار رفته نظر کارشناسان امر بر این است که ایشان از اهالی مغرب میباشد.

مغرب در اصطلاح به سه معنا اطلاق می شود:

۱ - شمال آفریقا که شامل کشورهایی چون تونس لیبی مراکش و الجزایر است. (۲)(معجم البلدان در معرفی سرزمین نوبه)

۲-کشور مراکش که نام جغرافیایی آن مغرب میباشد.

۳-اروپا

برای این که معلوم شود که مراد از مغرب کدام ناحیه میباشد واژه و نام خیزران مرسیه را مورد بررسی قرار داده اند و به این نتیجه رسیده اند که مرسی به سرزمینهایی در فرانسه اسپانیا و الجزایر اطلاق میشود؛ ولی چون به وی سکن نوبیه و شقراء نوبیه نیز گفته اند این احتمال که منظور شمال آفریقاست جنوب کشور مصر)، تقویت می شود.

مرحوم خاتون آبادی به صراحت وی را اهل نوبه و زنگبار دانسته است؛ چون درباره نجمه خاتون واژه مولده آنکه در کشور عربی متولد شده و نشو و نما یافته به کار رفته؛ لذا این احتمال که وی اهل کشورهای غربی و اروپایی باشد رد می شود.

بنابر این اطلاعات کارشناسی شده مادر امام رضا کنیزی پاک سرشت از اهالی نوبه و زنگبار نواحی جنوب کشور مصر) بوده است. (۳)(بحار الانوار، ج ۴۹، صص ۲ و ۳ )

بنابراین، نجمه خاتون از نژاد آفریقای شمالی یا اروپایی (اندلس) بود (۴)(ویژگیهای امام رضا (خصائص الرضویه، ص ۱۵ معارف و معاریف، ج ۱۰، ص ۸۴ ) که دست سرنوشت زندگی جدیدی را برای امثال وی رقم زده است. با این وجود زادگاه معنوی او کشور پهناور اسلامی و نسب و حسب وی عفت و ایمان است؛ چرا که بعد از سپری کردن دوران کودکی و بردگی در سرزمین اسلامی زندگی دنیوی و اخرویش با عرشیان و ملکوتیان پیوند می خورد. (۵)(بحار الانوار، ج ۴۹، ص ۴ تا ۶)