ب) توحید صفاتی

مقصود از توحید صفاتی آن است که صفاتی را که به خدا نسبت میدهیم چیزی غیر از ذات خدا نیست و صفاتی مثل قدرت علم و موجوداتی غیر از ذات خدا نیستند یعنی خدای متعال مثل انسان نیست که نخست جاهل است سپس عالم میشود.

۱.صفات خدا عین ذات  اوست :

شخصی به نام خالد میگوید به امام رضا عل السلام عرض کردم گروهی می گویند همیشه خدا با علم عالم است و با قدرت قادر است و باحیات زنده است و با قدمت قدیم است و با شنوایی شنواست و با بینایی بیناست.

حضرت فرمود: هر کس این گونه بگوید و بدان نزدیک شود مطلب را درک کند با خدا خدای دیگری گزیده است و بر ولایت ما نیست. سپس فرمودند خدای متعال همیشه از ذات خود عالم، قادر، زنده قدیم شنوا و بیناست و از آنچه مشرکان و تشبیه کنندگان میگویند برتر است.(۱)(همان ،ص ۹۱ )

۲. اولین نام و صفت خدا چیست؟

عن الرضا عل السلام: فاول ما اختار لنفسه العلى العظيم لانه اعلى الاسماء كلها فمعناه الله واسمه العلى العظيم هو اول اسمائه لانه على کل شی.(۲)( عيون اخبار الرضا السلام، ص ۹۹)

پس اولین چیزی که خدای متعال برای خودش انتخاب کرد نام «علی عظیم» (بزرگ برتر بود چرا که از همه نام های او بالاتر است. پس معنای آن این است که خدا و نام او برتر و بزرگ است. آن اول نامهای اوست چرا که صفت) «علی» از همه چیز برتر است.

۳.نام و صفت خدا همسان است.

 محمد بن سنان قال سألته - يعنى الرضا علا السلام - عن الاسم ما هو ؟ فقال: صفة الموصوف.»

محمد بن سنان میگوید از امام رضا علا السلام در مورد اسم پرسیدم که چیست؟

حضرت فرمود: (اسم) صفتی برای موصوف است.

توضیح قرآن کریم می فرماید: وَاللهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا »(۱)(۱اعراف ٫ ۱۸۰) و نام های نیکو فقط از آن خداست؛ پس او را با آنها بخوانید.»

 ذیل این آیه در حدیثی از پیامبر نقل شده که ۹۹ نام و صفت نیکوی خدا بیان شده است که عبارتند از: «الله الاله الواحد، الاحد الصمد الاول الآخر، السميع البصير، القدير، القادر العلى الاعلى الباقى البديع البارى، الاكرم، الباطن، الحي، الحكيم العليم، الحليم، الحفيظ، الحق الحسيب الحميد الحفي، الرب الرحمن الرحيم، الذاري، الرازق، الرقيب، الرؤف الرائى، السلام، المؤمن المهين العزيز، الجبار، المتكبر، السيد السبوح الشهيد الصادق، الصانع، الظاهر العدل العفو، الغفور، الغنى الغياث الفاطر، الفتاح الفالق القديم، الملک القدوس، القوى، القريب، القيوم، القابض، الباسط ، قاضي الحاجات المجيد، المولى، المنان، المحيط المبين، المقيت، المصوّر، الكريم، الكبير، الكافي كاشف الضر، الوتر، النور، الوهاب، الناصر ، الواسع، الودود، الهادي، الوفي الوكيل، الوارث، البر، الباعث التواب الجليل، الجواد، الخبير، الخالق، خير الناصرين، الديان، الشكور العظيم، اللطيف والشافي.»(۱)( توحید، ص ۱۹۴ و خصال، ج ۲، ص ۵۹۳ )

تذكر: البته برخی از این اسم ها در قرآن به همین صورت نیامده بلکه مضمون آنها در قرآن هست و به علاوه در قرآن نام های دیگری هم آمده است که شاید مقصود آن باشد که نامهای نیکو در لابه لای آنهاست.