از امامت تا ولایتعهدی
زندگی سیاسی امام رضا علم را از ابعاد مختلف میتوان دسته بندی کرد و مورد بحث قرار داد چه اینکه امام در طول زندگی خود قبل از امامت و بعد از امامت با تعدادی از خلفا هارون امین و مأمون هم عصر بودند پس به ترتیب زندگی سیاسی امام را می توان دسته بندی کرد.
دوران زندگی سیاسی امام رضا السلام قبل از امامت که همراه با امامت پدر بزرگوارشان امام موسی کاظم السلام بود، مصادف با خلافت هارون لعنه الله بود که بعد از شهادت پدرشان به دست هارون نیمه دوم زندگی سیاسی ایشان آغاز شد. اساساً زندگی ایشان طریقه دیگری به خود گرفت که در این دوران هم با هارون و امین و مأمون هم عصر بودند.
در عصر هارون امام رضا ع السلام چه قبل از امامت و چه در زمان امامت در مدینه اقامت داشتند.
از سال ۱۹۳ هـ ق که هارون به درک واصل شد تا سال ۱۹۸ عصر خلافت امین بود و پس از آن تا سال ۲۰۱ هـ ق در دوره حاکمیت مأمون امام در مدینه اقامت داشتند و بعد از این دوره جدیدی از زندگی ایشان با هجرت و سفر به طوس آغاز شد که آن دوره همزمان با خلافت مأمون در طوس بود که دوران سیاسی امام در آن دوره پررنگ تر و پر نقش تر بود.
این دوران همزمان با هارون امین اوائل خلافت مأمون و دوران ولایتعهدی که در این دوران اهداف مأمون از ولایتعهدی امام و تدابیر واکنشهای امام در برابر اهداف مأمون و مسائل ولا يتعهدى امام مطرح میشود در این مجموعه محور اصلی سخن ما پیرامون همین دوران ولایتعهدی میباشد امید است که با تحقیق و بررسی این دوران بتوانیم ذره ای هر چند ناچیز از فضائل و بزرگواریهای حضرت را بشناسیم و درک کنیم.
هارون (لعنه الله) در سال ۱۸۳ هـ ق (۲۵) (رجب) امام موسی کاظم السلام را مسموم نموده، به شهادت رساند به این ترتیب امام رضا سلام در سال ۱۸۳ هق بعد از شهادت پدر بزرگوارشان در سن ۳۵ سالگی به امامت رسیدند و این امامت به تصریح وحی و تأیید امام کاظم السلام بود. ( ر. ک یوسفعلی یوسفی سفرنامه عشق، ص ۵۳) ایشان امام است یعنی دارای منصب و مقام الهی و حامل اسرار نبوت و ودایع رسالت و امامتهای پیشین امامت در بینش ما مسأله ای است بنیادین و مبنای اصلاحات اجتماعی و سازنده جامعه اسلامی و عاملی برای سعادت و استقلال و رستگاری جامعه در نظام معنوی جهان امامت امری ضروری و برای حیات مسلمین دارای اهمیت فراوان از جهت درخشندگی ها و هدایت هاست وجود امام را همانند آفتاب دارای نور و حرارت برای امت اسلامی ذکر کرده اند در جنبه معنوی مردم از او نور و روشنایی می گیرند. به همانگونه که نهالها از آفتاب نور و گرمی میگیرند.