نام و القاب

نام مبارک آن حضرت بسان دو جد اعلایش امیر المؤمنین و امام زین العابدين «على» می باشد(۲).(جلاء العيون، ص ۱۹۲۵ عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۷۹ مناقب ج ۴ ص ۳۹۶؛ تقویم شیعه، ص ۲۷۵؛ المتنا، ج ۲. ص ۷۶) در بین امامان ما نام چهار امام، «علی» می باشد(3).(امام باقر در ذیل آیه شریفه أن عدة الشهور عند الله اثنا عشر شهراً ... منها اربعة حرم ... (توبه: ۳۶) فرمود: مراد از دوازده ماه ما امامان هستیم و مراد از ماههای حرام همین امامان چهارگانه اند امام علی عليه السلام، امام زين العابدین عليه السلام . امام علی بن موسى الرضا عليه السلام، امام على النقى که نام آنها «علی» است. (بحار الانوار، ج ۲۴، ص ۲۴۰) 

لقب های آن حضرت «صابر» (فاضل رضى اوفى «صديق» قرة اعين المؤمنين غيط الملحدين سراج الله» «نور الهدى «مكيدة الملحدين» «كفو الملک» «کافی الخلق رب السرير» رتاب التدبير» (به معنای مصلح) و «رضا» می باشد(4).(جلاء العيون، ص ۱۹۲۵ عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۷۹؛ مناقب ج۴ ص ۱۳۹۶ تقویم شیعه، ص ۲۷۵؛ المننا، ج ۲. ص ۷۶) که در این میان مشهورترین لقب او «رضا» می باشد(۵).(همان مدارک به سند معتبر از سلیمان حفص روایت شده که حضرت امام موسی کاظم له پیوسته فرزند خود را «رضا» می نامید و می فرمود که بخوانید فرزند مرا «رضا» و گفتم به فرزند خود «رضا» (جلاء العيون، ص ۹۲۶) 

درباره لقب مخصوص رضا» برای امام هشتم به یک روایت اشاره می نماییم(۶):(جلاء العيون، ص ۹۲۵ عیون اخبار الرضاء ج ۱ ص 24) 

ابن بابویه با اسناد خود از محمد بن ابی نصر بزنطی روایت کرده که به خدمت حضرت امام جواد عرض کردم گروهی از مخالفان شما گمان میکنند که مأمون وقتی که پدر بزرگوار شما را برای ولایتعهدی خود برگزیده لقب «رضا» را به ایشان نهاد حضرت فرمود: به خدا سوگند که دروغ میگویند بلکه حق تعالی او را به «رضا» اسم گذاری نمود، برای آنکه پسندیده خدا بود در آسمان و رسول خدا و ائمه هدى در زمین از او خشنود بودند. و او را برای امامت پسندیده اند.

گفتم: آیا همه پدران تو پسندیده خدا و رسول و ائمه نبودند؟!

فرمودند: بلی

گفتم پس به چه سبب او را در میان ایشان به این لقب گرامی مخصوص گردانیدند؟

فرمود: برای آنکه مخالفان و دشمنان او را پسندیدند و از او راضی بودند، چنانچه موافقان و دوستان از او خشنود بودند. اتفاق دوست و دشمن بر خشنودی از او مخصوص آن حضرت بود، پس به این سبب او را به این اسم مخصوص گردانیدند(۱).(.. الله تبارك و تعالى سماء بالرضا الله لأنه كان رضي الله عز وجل في سمانه و رضى لرسوله و الأئمة بعده صلوات الله عليهم في ارضه.... (بحار الانوار، ج ۴۹، ص ۴ باب ۱ حدیث ۵ علل الشرایع، ج ۱، ص ۷۶۰) 

کنیه امام

کنیه آن حضرت ابوالحسن» است(۲).(جلاء العيون، ص ۹۲۵ مناقب ج ۴، ص ۳۹۶؛ بحار الانوار ج ۴۹، ص ۱۰: المنتاج ۲، ص ۷۶) 

ابو الحسن کنیه پنج تن از امامان شیعه است که به ترتیب عبارتنداز(۳):(دائرة المعارف تشیع ج ۱، ص ۳۹۶, ۳۹۷ در کتاب رجال شیعه و زندگی نامه های ائمه عالی هرگاه ابوالحسن مطلق یا با صفت اول باید، مقصود امام موسی کاظم بالا است و با صفت ثانی و ثالث به ترتیب مقصود امام رضا و امام هادی علیه است. از این ائمه علیا علی بن حسين، زين العابدين دارای دو کنیه است یکی ابوالحسن و دیگری ابو محمد و موسی بن جعفر به کتیبه داشت که عبارتنداز: ابوالحسن ابوابراهیم ابو علی که از نام پسرانش گرفته شد. علی بن ابیطالب جز كتبه ابو الحسن دارای کتبه ابوتراب نیز بود که آن را پیامبر که به او داده بود.) 

. ابو الحسن علی بن ابیطالب امام اول 

. ابو الحسن علی بن الحسین امام چهارم 

ابو الحسن موسى بن جعفر الكاظم امام هفتم 

ابو الحسن على بن موسى الرضا امام هشتم 

ابو الحسن علی بن محمد الهادي امام دهم 

این کنیه را امامان یاد شده به خاطر نام فرزندانشان گرفته بودند. جز امام رضا که به احتمال زیاد پسری به نام «حسن» نداشته یا اگر داشته در سالهای کودکی در گذشته بود. 

على بن ابيطالب و علی بن محمد الهادی کنیه شان را از اسم پسری گرفتند که بعد از ایشان به امامت رسیدند(۱).(دائرة المعارف تشیع، ج ۱، ص ۳۹۶)