بعضی نام مادر امام را «خیزران «صفر» «شقراء» «طاهره(1)»(گویند: وقتی که حضرت رضا از او متولد شد به او «طاهره» گفتند؛ مناقب، ج ۲، ص ۱۳۹۷، بحار الانوار، ج ۲۹، ص ۱۱۶ كشف الغمه : ج ۳، ص ۴۲۸ عوالم العلوم و المعارف، ج ۲۲، ص ۲۲؛ اعلام الوری ص ٣٠٢ و اعلام النساء للمؤمنات ص ۵۷۶؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۵) نیز گفتند(2).(جلاء العیون ص ۹۲۶ مناقب ابن شهر آشوب ج ۴، ص ۳۹۶؛ برای اطلاع بیشتر درباره نامهای مقدس و فضایل این بانوی گرانقدر ر ک به کتاب زندگانی کریمه اهل بیت، تألیف آقای علی اکبر مهدی پور، صفحه ۶۶ تا ۷۶ که به کتب عیون الاخبار، الام الورى، مناقب، اثبات الهداة، اصول کاف، ارشاد مفيد بحار الانوار، لسان العرب عوالم اعيان النساء تذكرة الخواص، جنات الخلود روضة الواعظين، كشف الغمه، معجم البلدان الفصول المهمة، نور الابصار، فرق الشيعة، الخرائج و الجرائح، مدينة المعاجز و... ارجاع داده شد .) او ابتدا کنیزی بود در خدمت مادر امام کاظم(3).(جلاء العيون، ص ۹۲۷؛ جوامع الحکم ص ۱۵ در کتاب تذکره جامع الانساب في قبور الأولاد، ص ۵۲۵۱ نقلی از کتاب بحر الانساب نموده که در آن آمده مادر امام رضا با دختر پادشاه کشمیر بود و نام او اسکینه» بود. که او را به صورت کنیزی برای امام هفتم امام موسی کاظم الله فرستادند و از آن زن صالحه نه فرزند از امام الا بوجود آمد که یکی از آنها امام رضا بود و کوچکترین آنها سید اجل جلال الدین اشرف بود که امام رضا او را از تمام برادران دیگرش عزیز تر می داشت) حمیده مادر امام موسی کاظم - که از جمله اشراف و بزرگواران عجم بود شبی پیامبر اکرم را در خواب دید که آن حضرت به او فرمود: ای حمیده نجمه را به فرزند خود موسی تزویج نما که از او فرزندی به هم خواهد رسید که بهترین اهل زمین باشد(4).(جلاء العيون، ص ۱۹۲۷ عيون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۶) 

حضرت نجمه بسیار پرهیزکار و اهل عبادت بود. او بهترین زنان در عقل و دین و حیا بود و به خاتون خود «حمیده بسیار احترام می گذاشت. 

حمیده روزی به فرزند گرامی اش امام موسی کاظم گفت: ای فرزند گرامی تکنم دختری است که من بهتر از او ندیده ام در زیرکی و محاسن اخلاق نمونه است و می دانم که هر نسلی از او بوجود آید پاکیزه و مطهر خواهد بود(5).(جلاء العيون، ص ۱۹۲۶ عيون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۷) بنابراین با پیشنهاد ما در امام کاظم آن حضرت با «نجمه که دوشیزه بود ازدواج نمود. 

حضرت نجمه در نزد امام با کمال احترام زندگی می کرد(6).(جوامع الحكم، ص ۵: جلاء العیون، ص ۹۲۶)

تزویج امام هفتم با نجمه

روایت شده:

امام هفتم هنگامی که «نجمه را به کنیزی گرفت گروهی از اصحاب خود را جمع کرد و فرمود: به خدا سوگند من این جاریه را تنها به امر خداوند و وحی الهی تزویج نمودم(1).(اثبات الوصية مسعودي، ص ۱۷۱؛ مناقب الرضا جی ۱۷) وقتی از آن حضرت جریان امر را سؤال کردند، فرمود: 

در خواب بودم که جد و پدرم نزد من آمدند در حالی که یک پارچه حریری را در دست داشتند و آن را بر زمین پهن کردند ناگهان دیدم پیراهنی است که صورت این جاریه در آن پیراهن حریر است و جد و پدرم فرمودند: ای موسی هر آینه برای تو از این کنیز بهترین اهل زمین متولد خواهد. سپس به من امر فرمودند زمانی که فرزندت از او متولد شد، نام او را علی بگذار که همانا خداوند متعال به واسطه او عدل و داد و رأفت و محبت را آشکار می نماید. خوشا به حال کسی که امانت او را بپذیرد و وای بر کسی که با او به دشمنی برخاسته و امانتش را انکار نماید و با او عناد ورزد و....(2).(مناقب الرضا، ص ۱۸)

34

دوران بارداری

بنابر آنچه که در تاریخ ثبت شده است:

ائمه هدى قبل و بعد از تولد کرامات ویژه ای داشتند که نشان دهنده عظمت وجودی آنان است برای امام رضا الله نیز کرامات نقل شده است چنانکه ابن بابویه به سند معتبر از حضرت نجمه مادر امام رضا روایت میکند که فرمود: 

در دوران حمل هیچگونه احساس سنگینی در خود نمی کردم و همین که به خواب می رفتم صدای تسبیح ( = سبحان الله ) و تحليل ( = لا اله الا الله) و تمجيد ( = الحمد لله) حق تعالی را از شکم خود می شنیدم و .....(1).(جلاء العيون، ص ۹۲۸؛ عيون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۳۸ - ۳۷ : وقایع الايام، ص ۹۰) 

چون فرزندم متولد شد دستهای خود را بر زمین گذاشت و سر مطهرش را به سوی آسمان بلند کرد در حالی که لبهای مبارکش حرکت میکرد و میگفت که من نمی فهمیدم چه می گوید و در آن ساعت امام هفتم نزد من آمد و فرمود کرامت پروردگارت بر تو گوارا باد ای نجمه آنگاه پسرم را در پارچه سفیدی پیچیدم و به آن حضرت دادم آن بزرگوار در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفت و آب فرات طلبید و کامش را به آن آب برداشت و به دست من داد و فرمود: بگیر این نوزاد را که باقیمانده خدا و حجت او بعد از من در روی زمین است(۲).(جلاء العيون، ص ۱۹۲۸ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۳۸؛ وقائع الايام، ص ۹۰) 

36