۵ - حاکمیت سیستم اقتصادی سالم سلامت و پاکی غذا

بر همه کس روشن است که آسایش و آرامش زندگی خانوادگی تا حدی مرهون موضوع اقتصاد است و تا این مسأله تأمین نشود اعضای خانواده روی خوشی و راحتی را نخواهند دید. چه بسیار آشفتگیهای روانی و بروز کینه ها در اثر نابسامانیهای مالی به ساحت مقدس خانواده راه می یابد و حریت و آزادی و توان انجام بسیاری از کارها را از آنها میگیرد.

پیروان مکتب اهل بیت میدانند مشکل اصلی تنها این نیست بلکه سیستم اقتصادی سالم باید در خانواده حاکم بشود تا سلامت روحی و روانی را برای افراد به ارمغان آورد و آنان را از بسیاری از آلودگیهای روانی و اخلاقی مصون دارد گرچه علم و دانش از درک این واقعیات عاجز است و نمیتواند آثار معنوی و اخلاقی مال حرام را بیان کند.

امام هشتم در تفسیر آیه «أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ» . (سوره مائده ٫ آیه (۴۲) آنها زیاد اموال حرام و ناحق و رشوه میخورند

فرمود :

هُوَ الرَّجُلُ يَقْضَى لِأَخِيهِ الْحَاجَةَ ، ثُمَّ يَقْبَلُ هَدِيَّتَهُ.(1) - مكاسب شيخ الفقهاء والمجتهدین شیخ مرتضی انصاری، ص ۳۰ و جامع الاخبار، ص ۱۵۵ - تفسير صافی، ص ۱۳۳ - مکاسب شیخ مرتضی انصاری» ، ص ۳۰ )

حرام خور کسی است که کاری برای برادر مسلمانش انجام دهد و سپس درازای برآوردن حاجت هدیه و ارمغان او را قبول کند.

امام رضا علل تحریم ریا را اینگونه توضیح میدهد :

عِلَّةً تَحْرِيمِ الرِّبَا بِالنِّسْبَةِ لِعِلَّةِ ذِهَابِ الْمَعْرُوفِ، وَ تَلَفِ الْأَمْوَالِ، وَ رَغْبَةِ النَّاسِ فِي الرَّبْحِ ، وَ تَرْكِهِمُ الْقَرْضَ وَ الْفَرْضَ وَ صَنَايِعَ الْمَعْرُوفِ، وَ لِمَا فِي ذَلِكَ مِنَ الْفَسَادِ وَ الظُّلْمِ وَ فَنَاءِ الْأَمْوَالِ. (۲) - وسائل الشيعه ، جلد ۱۲ ، ص ۴۲۵ - عیون اخبار الرضا، جلد ۲، ص ۹۴ )

علت تحریم ربا آن است که اگر در جامعه اسلامی رباخواری پدید آید، مردم نیکی ها را فراموش میکنند و برای رسیدن به مال زیاد از هرگونه ظلم و اجحاف خودداری نخواهند کرد. در نتیجه قرض الحسنه و اعمال نیک در جامعه از بین می رود و فساد و تباهی و از بین رفتن اموال مردم و تلف شدن ثروت عمومی و انحصار آن پیش خواهد آمد. در این روایت درباره تحریم ربا به دو علت اساسی توجه شده است: (۱) از بین رفتن بخشی از دارایی ربادهنده و دادن آن به رباخوار بدون آنکه رباخوار در برابر مبلغ گرفته شده چیزی به ربادهنده بدهد. بر این اساس ربا در واقع نوعی غارت ظالمانه و دزدی اموال مردم و بهره گیری رایگان از حاصل دسترنج آنهاست. این کسب شوم سبب نابسامانی اوضاع اقتصادی و ایجاد فاصله طبقاتی در جامعه خواهد شد. (۲) مشتعل کردن آتش حرص و تقويت روحيه سودجویی و پول پرستی و تضعیف روحية مردم دوستی و خیرخواهی چه فسادی از این بدتر که امنیت اقتصادی از میان برود و مردم به نیکیها و محبتها پشت کنند و کینه و عداوت یکدیگر را در دل بپرورانند و هر روز میدانی به دست آنها بیفتد انفجاری ایجاد کنند و جامعه ای را در وحشت و ناامنی فرو برند از این جهت در روایات اسلامی از ربابه عنوان رزق خبيث خوانده شده است.(1) - وسائل الشيعه، جلد ۱۲ ، ص ۴۲۶ )

امام رضا در بیان تعلیل مطلوبیت رزق طيب و نامشروع بودن رزق خبیث فرموده است :

إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى لَمْ يُبَحُ أَكْلاً وَ لَا شُرْباً إِلَّا لِمَا فِيهِ الْمَنَفَعَةُ وَالصَّلَاحُ وَلَمْ يُحَرِّمُ إِلَّا مَا فِيهِ الضَّرَرُ وَ التَّلَفُ وَ الْفَسَادُ.(2) ۲ - مستدرک الوسائل، جلد ۳، ص ۷۱ )

خداوند هیچ اکل و شربی را حلال نکرده است مگر آنکه نفع و صلاح بشر در آن بوده و هیچیک را حرام ننموده است مگر آنکه مایه زیان و مرگ و فساد است.