مقدمه
«قبله هفتم شیعیان، سلطان ابو الحسن علی بن موسی الرضا در سال ۱۴۸ در مدینه دیده به جهان گشودند زندگی پر فراز و نشیب این بزرگ مرد تاریخ تشیع سراسر درس و عبرت آموزی است با توجه به اینکه این پژوهش در صدد شناخت شخصیت و زندگی امام رضا الله در کتاب تاریخ بیهقی و تذکره دولتشاه سمرقندی است و به گوشه ای از تأثیر این امام بزرگوار در پهنه زبان و ادبیات فارسی می پردازد؛ در ابتدا نگاهی کوتاه و مختصر میاندازیم به زندگینامه القاب و احوال امام .
ثقة الاسلام کلینی در اصول کافی درباره تولد این امام همام آورده است: حضرت ابوالحسن، امام رضا در سال ۱۴۸ متولد شد و در ماه صفر سال ۲۰۳ به سن ۵۵ سالگی درگذشت. در تاریخ آن حضرت اختلاف است، ولی این تاریخ درست تر است - انشاء الله. (۱. اصول کافی، کلینی، ص ۴۰۲)
شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا در مورد پدر و مادر حضرت می گوید: علی بن میثم از پدرش نقل کرده است وقتی حمیده مادر امام کاظم نجمه مادر امام را خریداری نمود گوید: در خواب حضرت رسول را دیدم که به من می فرمود حمیده نجمه را به پسرت «موسی ببخش زیرا از او فرزندی به دنیا خواهد آمد که بهترین انسان روی زمین خواهد بود من نیز او را به پسرم موسی بخشیدم؛ و زمانی که نجمه حضرت رضا الا را به دنیا آورد، امام کاظم او را «طاهره» نامید و اسامی دیگری نیز داشت از جمله نجمه، آروی، سکن، سمانه و تکتم که آخرین نام او بود. (۱. عيون أخبار الرضا ، شیخ صدوق، ص ۳۱)
ص150
مقدمه
امام ابو الحسن على بن موسى الرضا ال :
روز یازدهم ماه ذیقعده سال ۱۴۸ هجری در مدینه در خانه امام موسی بن جعفر فرزندی چشم به جهان گشود که بعد از پدر تاریخ ساز صحنه ایمان و علم و امامت شد. او را علی نامیدند و در زندگی به «رضا» معروف گشت.
مادر گرامی او «نجمه نام دارد و در خردمندی و ایمان و تقوی از برجسته ترین بانوان بود. اصولاً امامان پاک ما همگی از نسل برترین پدران بودند و در دامان پاک و پر فضیلت ترین مادران پرورش یافتند.
امام رضا در سال ۱۸۳ هجری پس از شهادت امام کاظم در زندان هارون در سن سی و پنج سالگی بر مسند الهی امامت تکیه زد و عهده دار پیشوایی امت شد. امامت آن گرامی همانند سایر ائمه معصومین علل ، به تعیین و تصریح رسول خدا و با معرفی پدرش امام کاظم الله بود. امام کاظم پیش از دستگیری و زندان مشخص کرده بود که هشتمین امام راستین و حجت خدا در زمین پس از او کیست تا پیروان و حق جویان در ظلمت نمانند و به کجروی و گمراهی نیفتند. (۱. پیشوای هشتم حضرت امام علی بن موسى الرضا ، ص ۹.)
و درباره شهادت آن حضرت چنین نقل شده است و نیز ابا صلت» که خود همراه امام بوده و در دفن امام نیز شرکت داشته است میگوید: در راه بازگشت از مرو به بغداد در طوس مأمون امام را با انگور مسموم به قتل رساند. پیکر پاک امام در همان بقعه ای که هارون قبلاً مدفون شده بود در جلوی قبر هارون به خاک سپرده
ص234